διαίτερη έκπληξη και δυσαρέσκεια μου προκάλεσε η απόφαση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να αναστείλει την απόφαση για ενίσχυση των ελαιοκαλλιεργητών που εγκαταλείπουν το παραδοσιακό κάψιμο των κλαδιών και στρέφονται στον θρυμματισμό και την παραπέρα αξιοποίησή του θρυμματισμένου υλικού.
Δεν αμφιβάλλω ότι ο υπουργός μπορεί να έχει τους λόγους του και να ξέρει καλύτερα, οφείλω όμως να καταθέσω την άποψη και εμπειρία μου, μιας και η ιδέα για τον θρυμματισμό των κλαδιών, σε μένα τουλάχιστον, είναι αρκετά παλιά.
Το 1997 ήταν η πρώτη φορά που δοκίμασα θρυμματιστή κλαδιών, ο οποίος έπαιρνε κίνηση από ΡΤΟ τρακτέρ. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό αλλά το μεγάλο-για την εποχή κόστος- και άλλες προτεραιότητες, δεν μου επέτρεψαν την προμήθειά του.
Η ιδέα όμως συνέχισε να υπάρχει και μάλιστα συνεχώς ενισχυόταν από τα ορατά προβλήματα της καύσης που συνοπτικά ήταν:
1. Η καταστροφή υλικού που θα μπορούσε κάλλιστα να αξιοποιηθεί
2. Η αναγκαιότητα για την καύση να υπάρχει κενός χώρος στο χωράφι για να καίγονται τα κλαδιά, ο οποίος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί
3. Η επιλογή ημερών και ωρών με άπνοια για να καούν τα κλαδιά που δεν είναι και πολύ συχνές
4. Το κάψιμο ελαιοδένδρων ή μέρος αυτών από κακό υπολογισμό ή από ξαφνικό αεράκι
5. Η εξάπλωση της φωτιάς στο δάσος, φαινόμενο όχι σπάνιο
Αργότερα, με την ίδρυση της ομάδας παραγωγών ΝΗΛΕΑΣ και με την περιβαλλοντική διαχείριση που κάναμε για πρώτη φορά σε ελαιώνες στη χώρα μας, με την τεχνική υποστήριξη και καθοδήγηση του αείμνηστου Γιώργου Μιχαλόπουλου αναδύθηκε και η πλέον σημαντική παράμετρος. Η μόλυνση του περιβάλλοντος και ο κίνδυνος επέκτασης της φωτιάς στο δάσος. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι γι αυτόν ακριβώς το λόγο, η ομάδα ΝΗΛΕΑΣ είχε σχέδιο πυρασφάλειας το οποίο ενεργοποιήθηκε στις μεγάλες πυρκαγιές του 2007 και βελτιώθηκε σημαντικά ύστερα από την εμπειρία που αποκτήθηκε.
Τα πράγματα όμως ωρίμασαν σημαντικά με το έργο life olive clima, το οποίο ο εμπνευστής και σχεδιαστής του Γ. Μιχαλόπουλος ξεκίνησε με την απλή διαπίστωση: Αφού με το ελαιόλαδο που παράγεται από τα ελαιόδενδρα δεν αφαιρούνται πολύτιμα στοιχεία για την θρέψη των ελαιοδένδρων, αν τα υποπροϊόντα που λαμβάνονται (ελαιολάσπη και κλαδιά) επιστρέψουν στο χωράφι, τότε μειώνονται δραστικά οι απαιτήσεις σε θρέψη, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη μείωση κόστους και εξάρτησης από χημικά λιπάσματα.
Προηγουμένως, με την ανάλυση του κύκλου ζωής του ελαιολάδου που έκανε ο Γ. Μιχαλόπουλος, διαπίστωσε ότι αν σταματούσε η καύση των κλαδιών τότε το ισοζύγιο άνθρακα από την ελαιοκαλλιέργεια θα ήταν σημαντικά αρνητικό, και όπως έλεγε ο ίδιος “τρώγοντας λάδι και ελιές συμβάλεις στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου”.
Εξαιρετική διαπίστωση που θα μπορούσε να γίνει σύνθημα για την προώθηση της κατανάλωσης ελαιολάδου και ελιάς. Αυτά όμως, αν δεν γίνουν μέρος μιας σοβαρής ελαικής πολιτικής και δεν τύχουν γενικότερης υποστήριξης δεν προχωρούν, δυστυχώς…
Έτσι λοιπόν ο θρυμματισμός των κλαδιών εντάχθηκε ως μια καλλιεργητική πρακτική στο πλαίσιο του έργου LIFE OLIVE CLIMA και ο ΝΗΛΕΑΣ με την συμμετοχή του στα Ελαιοκομικά Προϊόντα Πιστοποιημένης Ποιότητας (ΕΛ3Π) και τα προγράμματα των ΟΕΦ εξασφάλισε έναν θρυμματιστή κλαδιών το 2012.
Άμεσα ξεκίνησαν οι δοκιμές και πολύ σύντομα στo πλαίσιοo του έργου, αλλά και όχι μόνο, ξεκίνησαν οι θρυμματισμοί. Το θρυμματισμένο υλικό μεταφερόταν σε συγκεκριμένο χώρο και γινόταν κομποστοποίηση με προσθήκη φύλων από ελαιοτριβεία. Η προσπάθεια μεταφοράς ελαιολάσπης και ανάμειξης, δοκιμάστηκε αλλά συναντήσαμε σοβαρά προβλήματα (που δεν είναι του παρόντος να αναφερθούν) και σταματήσαμε.
Αξίζει να κάνω μια αναφορά σε ένα γεγονός που δείχνει ότι πολλές φορές ένα μέρος της κοινωνίας είναι πολύ μπροστά και αρκούν μερικές συγκυρίες για να αναδυθεί και να γίνει ορατό. Ζήτησαν να μας συναντήσουν και μας επισκέφτηκαν την άνοιξη του 2014 δυο χαρισματικές δασκάλες από το δημοτικό σχολείο Λέικων (συνοικία της Καλαμάτας) οι οποίες είχαν ήδη ευαισθητοποιήσει τους μικρούς μαθητές στον θρυμματισμό των κλαδιών αντί για το κάψιμο. Και είχαν κάθε δίκιο, αφού το σχολείο τους ήταν μέσα σε ελαιώνες και γέμιζε καπνούς όταν οι αγρότες έκαιγαν κλαδιά αναγκάζοντας τα παιδάκια, μη υποφέροντας τους καπνούς να παραμένουν στις τάξεις. Αφού πληροφορήθηκαν τι κάνουμε, μας κάλεσαν να συμμετέχουμε σε εκδήλωση που διοργάνωσαν τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς με θέμα το περιβάλλον και την βελτίωσή του από το σταμάτημα της καύσης των κλαδιών.
Σε μια κατάμεστη αίθουσα λοιπόν έγινε μια εκδήλωση που δεν μπορώ να ξεχάσω, κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο είχαν ενσωματώσει οι μικροί μαθητές την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Τότε κατάλαβα πολύ καλά την αξία της παιδείας και τον πολύτιμο ρόλο του εκπαιδευτικού. Επίσης δυστυχώς κατάλαβα, ότι και αυτό όπως και πολλά σημαντικά πράγματα που θα μπορούσαν να μας βελτιώσουν ως κοινωνία, αντί να αποτελούν μέρος πολιτικής, επαφίενται στον «πατριωτισμό» μερικών ανήσυχων και χαρισματικών ανθρώπων, οι όποιοι όχι μόνο δεν ενθαρρύνονται αλλά συνήθως συναντούν ανυπέρβλητα εμπόδια για να κάνουν το αυτονόητο.
Στην εισήγηση που έκανα ανέφερα και τα πρώτα οικονομικά στοιχεία από την εμπειρία του θρυμματισμού τα οποία είναι στη διάθεση όποιου κρίνει ότι τον ενδιαφέρουν. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι η αξιοποίηση των κλαδιών για παραγωγή πέλετς ίσως έχει περισσότερο ενδιαφέρον, διότι αφενός ως υλικό αποσυντίθεται δύσκολα λόγω του ξύλου για την παρασκευή κομπόστ. Αφετέρου θα έδινε ώθηση στην ανάπτυξη βιοτεχνιών παραγωγής πέλετς με ότι συνεπάγεται αυτό για την ανάπτυξη της οικονομίας και απασχόλησης στην ύπαιθρο. Στη Χώρα Μεσσηνίας μάλιστα συμβαίνει ήδη αυτό, υπάρχει σχετική βιοτεχνία στην οποία θα έδινε ώθηση η προμήθεια θρυμματισμένου υλικού.
Τέλος, αναφερόμενος στην εμπειρία από την ιδιαίτερη πατρίδα μου, τη Χώρα, είναι ιδιαίτερα λυπηρό το γεγονός να διαπιστώνω ότι κάποιοι παραγωγοί έχουν ήδη προμηθευτεί και χρησιμοποιούν θρυμματιστές, είτε επειδή αυτό ωρίμασε ως ιδέα είτε ακολουθώντας το παράδειγμα του ΝΗΛΕΑ και την ίδια ώρα ο αρμόδιος υπουργός να παίρνει πίσω το μέτρο ενίσχυσης του θρυμματισμού.
Άλλη μια ένδειξη για τον ξεπεσμό της πολιτικής που αδυνατεί να ακολουθήσει την κοινωνία και τις προκλήσεις των καιρών, ενώ θα έπρεπε να προηγείται και να χαράζει πολιτική.
* Ο κ. Γιώργος Κόκκινος είναι Πρόεδρος ΔΣ, Επικεφαλής της Ομάδας παραγωγών ελαιολάδου “ΝΗΛΕΑΣ”.
olivenews.gr
