Η ιστορία της «ΚΥΚΝΟΣ», τα προϊόντα που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και το άσχημο τέλος ενός εκ των ιδρυτών
Το 1911 ένας καθηγητής Φυσικής προσπάθησε να κονσερβοποιήσει ντομάτες προκειμένου να μην σαπίζουν στο χωράφι. Ο Μιχάλης Μανουσάκης ήταν καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά ο οποίος πειραματιζόταν πάνω στην κονσερβοποίηση τροφίμων. Η συγκεκριμένη μέθοδος δεν ήταν καινούργια όμως η οικονομική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η Ελλάδα δεν επέτρεπε την αξιοποίηση της. Η ιδέα όμως είχε ήδη γεννηθεί στο μυαλό του ανθρώπου που στην συνέχεια θα την έκανε πράξη δημιουργώντας την κονσερβοποιία «ΚΥΚΝΟΣ».
Η κατασκευή του πρώτου ντοματοπελτέ
Ο Μιχάλης Μανουσάκης το είχε πάρει απόφαση και με την βοήθεια του αδελφού του Κωστή ξεκινούν να παράγουν ντομάτα σε κουτιά κονσέρβα. Αυτή ήταν και η αρχή μιας προσπάθειας που ούτε οι ίδιοι δεν είχαν φανταστεί μέχρι που θα έφτανε. Η κονσερβοποιία αρχικά στεγάστηκε στο κτήμα του Κωστή Μανουσάκη στην Ασίνη Αργολίδας. Η μικρή μονάδα στο Ναύπλιο ξεκίνησε την παραγωγή ντοματοπελτέ. Το προϊόν βρήκε ανταπόκριση στην ελληνική αγορά έτσι δεν άργησε να βρεθεί και συνεταίρος σε όλη αυτή την προσπάθεια.
Η οικογένεια Παπαντωνίου αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την όλη προσπάθεια αγοράζοντας ένα ποσοστό της «ΚΥΚΝΟΣ» έναντι 60.000 δραχμών.
Το 1914 η παραγωγή των 1.000 κουτιών είχε φτάσει πια τις 100.000. Την 1η Απριλίου του 1915 συντάσσεται το καταστατικό της «Ελληνικής Εταιρίας Κονσερβών» στο Ναύπλιο. Ιδρυτές και μέλη του πρώτου συμβουλίου είναι οι Αθανάσιος Β. Παπαντωνίου έμπορος, Μιχαήλ Δ. Μανουσάκης διδάκτωρ των φυσικών επιστημών, Ιωάννης Γ.Δάρμος έμπορος, Βασίλειος Αθαν. Παπαντωνίου έμπορος και Κωνσταντίνος Δ. Μανουσάκης, κτηματίας.
Τα πρώτα προϊόντα της «ΚΥΚΝΟΣ» είναι ολόκληρες τομάτες, μπάμιες, φασολάκια σε κονσέρβα καθώς και ο γνωστός σε όλους τοματοπολτός. Ο όγκος της παραγωγής πια είναι τόσο μεγάλος που αποφασίζουν την μεταφορά του εργοστασίου στο Ναύπλιο.
Στο εργοστάσιο αυτό η εταιρία εγκαθιστά τους πρώτους ταχυσυμπυκνωτές χυμού τομάτας για παραγωγή τοματοπολτού.
Τα χρόνια εκείνα η παραγωγή βασίζεται κυρίως στα ανθρώπινα χέρια. Το πρώτο εργοστάσιο στο Ναύπλιο έχει το δικό του κυτιοποιίο που κατασκευάζει τις κονσέρβες που γεμίζει η εταιρία.
Ο εκσυγχρονισμός της εταιρείας με μηχανήματα από την Αμερική
Η διοίκηση της εταιρείας βλέποντας τους καταναλωτές να έχουν «αγκαλιάσει» τα προϊόντα τους αποφασίζει να επενδύσει αγοράζοντας μηχανήματα από την Αμερική ενώ ταυτόχρονα ξεκινά να διαφημίζει τα προϊόντα της.
Το 1928 δημιουργεί μια δεύτερη μονάδα στην Αργολίδα λόγω της αυξημένης ζήτησης. Σε αυτή τη μονάδα θα εγκατασταθούν και οι πρώτοι ταχυσυμπυκνωτές που ήρθαν ποτέ στην Ελλάδα.
Η «ΚΥΚΝΟΣ» θα επιβιώσει και στα δύσκολα χρόνια της κατοχής. Καταφέρνοντας παρά τις απώλειες να διατηρήσει την παραγωγή της και το 1950 το εργοστάσιο στο Ναύπλιο ανανεώνεται με νέα κτίρια. Το 1960 η εταιρεία προχωρά σε μια ακόμη επιχειρηματική κίνηση αγοράζοντας το εργοστάσιο «Αργολική» που ήδη λειτουργούσε στην περιοχή της Αργολίδας.
Τρία χρόνια αργότερα το 1963 ιδρύει εργοστάσιο στο χωριό Σαβάλια του Νομού Ηλείας με στόχο να προχωρήσει στην αξιοποίηση της μεγάλης παραγωγής ντομάτας που υπάρχει στην περιοχή.
Η δημιουργία του Κέτσαπ για πρώτη φορά στην Ελλάδα
Την δεκαετία του ’60 η «ΚΥΚΝΟΣ» θα επηρεαστεί από την μόδα του εξωτερικού και έτσι θα προχωρήσει στην δημιουργία του Κέτσαπ. Το προϊόν κερδίζει μια εξέχουσα θέση στην ελληνική αγορά και η κονσερβοποιία βλέπει τα κέρδη της να αυξάνονται.
Η επόμενη δεκαετία θα είναι κερδοφόρα και αυτή. Μάλιστα ξεκινά την συνεργασία με γνωστές εταιρίες τροφίμων στο εξωτερικό. Έτσι οι χώρες που μπορεί κανείς να βρει της προϊόντα της σήμερα είναι κυρίως η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία, η Κύπρος, η Γερμανία, η Γεωργία και ο Καναδάς.
Το 1990, παρασκευάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα προϊόντα ντομάτας σε χάρτινες συσκευασίες, τα οποία ονομάζει tomatino.
Το 2002 η ιδιοκτησία αποφασίζει να μεταφέρει όλη την παραγωγική της δραστηριότητα στο εργοστάσιο του νομού Ηλείας, τον τόπο παραγωγής της πρώτης ύλης.
Οι καινοτομίες για την «ΚΥΚΝΟΣ» δεν σταματούν και έτσι το 2014, διαθέτει στην αγορά τη σάλτσα πίτσας KYKNOS.
Το άσχημο τέλος ενός εκ των ιδρυτών και η οικογενειοκρατία της επιχείρησης
Το 2015 η εταιρεία έκλεισε έναν αιώνα λειτουργίας και συνεχίζει με τα οικονομικά της στοιχεία να είναι ευοίωνα. Η ιδιοκτησία της εταιρείας παραμένει ακόμη και σήμερα σε απογόνους των ιδρυτών της καθώς διοικείται από τα εγγόνια τους, Γεώργιο Μανουσάκη και Αθανάσιο Μανουσάκη-Λιαλιάτση ενώ καθήκοντα Προέδρου ασκεί η κόρη ενός εκ των ιδρυτών, Ιωάννα Παπαντωνίου.
Ο πατέρας της και ένας εκ των ιδρυτών, Βασίλειος Παπαντωνίου εκτελέστηκε στη διάρκεια του Εμφυλίου από μέλη του Δημοκρατικού Στρατού, όταν οι τελευταίοι εισέβαλαν στο σπίτι του θεωρώντας πως θα βρουν χρυσές λίρες. Όταν διαπίστωσαν ότι στο σπίτι δεν υπήρχαν λίρες τον δολοφόνησαν στέλνοντας έπειτα από ημέρες το άψυχο κορμί του στην οικογένειά του.
Η Ιωάννα δεν θέλησε να ασχοληθεί με την επιχείρηση αλλά αφοσιώθηκε στις σπουδές ενδυματολογίας στο Λονδίνο, και έτσι δώρισε όλη την περιουσία και τις μετοχές της στην εταιρία και στο ίδρυμα στη μνήμη του πατέρα της, διατηρώντας έναν τιμητικό τίτλο στην επιχείρηση.
