Συνέντευξη στη Φανή Γιαννακοπούλου – ypaithros.gr
Στο δοκιμασμένο από τους Ισπανούς πεντόλιτρο του παραγωγού βρίσκεται η λύση για το χύµα λάδι. Έτσι, ούτε απώλειες έχει το κράτος, ο παραγωγός λαµβάνει προστιθέµενη αξία και προστατεύεται η δηµόσια υγεία, σηµειώνει ο επί 38 χρόνια ειδικός στα θέµατα ελαιολάδου, Βασίλης Ζαµπούνης. Τονίζει ότι κάθε χρόνο χάνουμε περί τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ μπορούμε να φτάσουμε σε αξία προϊόντος τα 2 δισ. ευρώ. Σύµφωνα µε τον ίδιο: “Στην Ελλάδα οι άνθρωποι που χειρίστηκαν το ελαιόλαδο δεν το σεβάστηκαν. Και γιαυτό και απέτυχαν να το αξιοποιήσουν. Από την άλλη, οι Ισπανοί -οργανωµένοι, με εγκράτεια για τις επιδοτήσεις και με πνεύμα συνεργασίας- αποτελούν παράδειγµα προς µίµηση. Ξεκίνησαν το 1986 από πολύ χαμηλά –ποσοτικά και ποιοτικά- και σήµερα είναι οι αδιαφιλονίκητοι αυτοκράτορες του ελαιολάδου. Δεν µπορούµε να τους φτάσουμε , αλλά τουλάχιστον ας περιφρουρήσουµε το εθνικό µας προϊόν”.
Πολλές χώρες επεκτείνουν την ελαιοκαλλιέργεια. Η Ελλάδα πρέπει να το κάνει αυτό; Με ποιους όρους και µε ποιες ποικιλίες;
Βεβαίως και πρέπει. Κάθε χρόνο χάνουµε σηµαντικές εκτάσεις, είτε από φυσικές καταστροφές, είτε από αλλαγές στη χρήση γης λόγω αστικής επέκτασης. Πρέπει, τουλάχιστον, να διατηρήσουµε ή και να αυξήσουµε την προσφορά ποσότητας, διαφορετικά σε µερικά χρόνια θα τρώµε και επισήμως ισπανικό λάδι. Την αύξηση των παραγόµενων ποσοτήτων επέλεξαν όλες οι ανταγωνίστριες χώρες, όπως οι Ισπανοί, οι Τυνήσιοι, οι Τούρκοι. Χώρες που δεν έχουν επαρκείς ποσότητες, όπως η Ιταλία, το πλήρωσαν πάρα πολύ ακριβά και για αυτό βρέθηκαν να βασίζονται στις εισαγωγές.
Οι νέες φυτεύσεις θα φέρουν εισόδηµα από την αξία των δενδρυλλίων, από τις εργασίες φύτευσης, αλλά και από την επιπλέον ποσότητα προϊόντος. Όσον αφορά τις ποικιλίες, είναι ένα µεγάλο θέµα, γιατί τα τελευταία χρόνια γίνονται άναρχες φυτεύσεις. Πρέπει οι παραγωγοί να συµβουλεύονται τους γεωπόνους για την επιλογή των κατάλληλων ποικιλιών βάσει εδαφοκλιµατολογικών συνθηκών αλλά και µε κριτήρια µάρκετινγκ. Ωστόσο, πρέπει να δούμε το σύστημα των υπέρπυκνων φυτεύσεων με μεγάλο σκεπτικισμό. Μια προσπάθεια που έγινε στο Αγρίνιο οδήγησε σε µεγάλες ζηµιές. Οι υπέρπυκνες φυτεύσεις δεν είναι εξ ορισµού λάθος, αλλά πρέπει να είναι σε κατάλληλο έδαφος, κλίμα, προσανατολισμό κ.λπ.
Πώς βλέπετε τον νέο νόµο για το τυποποιηµένο ελαιόλαδο στους χώρους εστίασης;
Είναι απόλυτα σωστός ο νέος νόµος, αλλά υπάρχει το ερώτηµα του αν και πώς θα εφαρµοστεί. Νοµίζω ότι είµαι ο πρώτος που από το 2011 –πριν ακόµη υπάρξει η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον τότε επίτροπο Γεωργίας, Τσιόλος– είχα γράψει στο περιοδικό Ελιά & Ελαιόλαδο για ένα εστιατόριο στην Καλαµάτα που, σε συνεργασία µε τοπική µονάδα τυποποίησης, είχε βάλει µε δική του πρωτοβουλία τέτοια µπουκαλάκια με πολύ θετική ανταπόκριση. Πολλοί τουρίστες φεύγοντας ήθελαν να αγοράσουν µεγαλύτερες συσκευασίες ελαιολάδου. Άρα είναι όλοι κερδισµένοι.
Οι µόνοι χαµένοι είναι αυτοί που βάζουν οποιαδήποτε «λιπαρή ουσία» εκτεθειµένη στην υγρασία, τη ζέστη και το φως. Αυτό αποτελεί δυσφήµηση. Δεν µπορούµε να λέµε ότι έχουµε το καλύτερο λάδι και να θέλουµε να κάνουµε εξαγωγές, ενώ δίνουµε στους ξένους τουρίστες υποβαθμισμένο προϊόν. Το υπουργείο Οικονοµίας πήρε μεν αυτή την πρωτοβουλία, αλλά υπάρχει ερώτηµα πως θα λειτουργήσουν οι µηχανισµοί ελέγχου. Επιπλέον, ο κόσµος θα πρέπει να πειστεί ότι είναι για το καλό όλων. Στην Ισπανία το εφάρµοσαν αµέσως, δεν έχασαν 6 χρόνια. Επίσης, η ισπανική διεπαγγελµατική –η οποία είναι σοβαρή στο έργο της– έκανε εκστρατείες προώθησης µε συµµετοχή διάσηµων ηθοποιών σε έξυπνα διαφηµιστικά σποτ για το επώνυµο ελαιόλαδο στην εστίαση.
Πώς, κατά τη γνώµη σας, µπορεί να λυθεί το πρόβληµα µε το χύµα ελαιόλαδο;
Παρά το γεγονός ότι όλοι επίσηµα είναι υπέρ της κατάργησης του 16κιλου τενεκέ, δεν έχει γίνει τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση. Η λύση είναι απλή, φθηνή και εφαρµόσιµη: Στο ελαιοτριβείο (όπως βγαίνει το λάδι) δεν το παίρνει ο παραγωγός σε βαρέλια ή σε πλαστικά που είναι και ανθυγιεινά, αλλά υπάρχει συνεχόµενα µια µικρή συσκευή τυποποίησης σε πεντάλιτρο, η οποία κοστίζει ελάχιστα για το ελαιοτριβείο.
Μπαίνει πώµα ασφαλείας και η ετικέτα µε τα στοιχεία του παραγωγού, οπότε αµέσως γίνεται νόµιµο και επώνυµο. Οι Ισπανοί, αρχές δεκαετίας του ’80, είχαν κρούσµατα δηλητηριάσεων από νοθευµένο κραµβέλαιο, οπότε άµεσα το χύµα κόπηκε µε διάφορους τρόπους, όπως το επώνυµο πεντάλιτρο του παραγωγού. Έπιπλέον, βοηθάµε στην ιχνηλασιµότητα, σε ποιο κανάλι διανοµής πάει και παρακολουθείται και φορολογικά. Στην Ελλάδα εφαρµόζεται κάτι αντίστοιχο στο µέλι.
«Στην Ελλάδα οι άνθρωποι που χειρίστηκαν το ελαιόλαδο δεν το σεβάστηκαν»
Πώς µπορεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του το ελληνικό ελαιόλαδο;
Δυστυχώς, βαδίζουµε σε λάθος δρόµο. Αυτό διαπιστώνεται ψυχρά και αντικειµενικά, αν δει κανείς τα αριθµητικά δεδοµένα. Οι τιµές του Έλληνα παραγωγού έχουν φτάσει να είναι στα επίπεδα της Τυνησίας και πιο κάτω. Ποσοτικά, φέτος έχουµε 260.000-270.000 τόνους –δεν είναι µια κακή χρονιά– ενώ η Τυνησία θα έχει πάνω από 300.000 τόνους. Οι εξαγωγές µας συνεχίζουν να είναι χύµα, κυρίως στην Ιταλία. Το µερίδιο επώνυµου ελληνικού ελαιολάδου στις διεθνείς αγορές είναι 3%-5%. Στη µεγαλύτερη αγορά του κόσµου, στις ΗΠΑ, η Ελλάδα, παρά τα εκατοµµύρια που έχει ξοδέψει σε προγράµµατα προώθησης, έχει µερίδιο 2,5%-3%, ενώ η Τυνησία έχει φτάσει στο 6%. Σε λίγο θα µας αφήσει πίσω και η Τουρκία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Έχασε τη σταφίδα, τον καπνό, δεν πρέπει να χάσει και το λάδι. Σπαταλήσαµε επιδοτήσεις ύψους 36 δισ. ευρώ από το 1981 ως σήµερα. Αντιθέτως, οι Ισπανοί αξιοποίησαν τα κονδύλια. Έχουµε καλό κλίµα, παράδοση 5.000 ετών, ποιότητα, αλλά υπάρχει σοβαρό θέµα οργάνωσης και νοοτροπίας.
Πείτε µας λίγα λόγια για την «Εγκυκλοπαίδεια Ελαιοκοµίας: «Το ελαιόλαδο».
Αποτελεί καινοτοµία και χρήσιμο «εργαλείο» για όλους. Σε 700 σελίδες καταπιάνεται εφ’ όλης της ύλης µε την «αγροδιατροφική αλυσίδα αξίας», την ιστορία και τον πολιτισµό, την καλλιέργεια (που είναι και το µεγαλύτερο µέρος του βιβλίου), το ελαιοτριβείο, τη χηµεία, τη διατροφή και καταλήγει στα οικονοµικά, και τις ελαϊκές πολιτικές. Έχουν συνεργαστεί 37 ειδικοί και επιστήµονες αλλά είναι γραμμένο σε γλώσσα απλή, εκλαϊκευμένη.
Έγινε μια ειλικρινής παρουσίαση και στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα με εισηγητές ανθρώπους που ζουν το λάδι και είπαν τα καλύτερα λόγια. Χαρακτηριστική η τοποθέτηση του καθηγητή δενδροκομίας Ι. Θεριού αλλά και μιας νέας πρωτοπόρου παραγωγού της κ. Προδρόμου. Ο Κωστής Χατζηδάκης, αντιπροέδρος της ΝΔ είπε ότι: «Το βιβλίο αποτελεί µια πέτρα στο τέλµα».
