Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού .
Την δεκαετία του 1930 στους Γαργαλιάνους, ιδρύεται ο σύλλογος γυναικών «η Αρωγή» ,με αποκλειστικό σκοπό , να συνδράμει τους έχοντες ανάγκη και την περίοδο αυτή δεν ήταν και λίγοι οι συνάνθρωποί μας, που δεν μπορούσαν, από μόνοι τους , να τα καταφέρουν . Πρώτη πρόεδρος του Συλλόγου ήταν η κ. Χρυσηΐδα Λαμπροπούλου με αντιπρόεδρο την κ. Νίκα Διακουμοπούλου δασκάλα . Δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς , ότι στην κοινωνία των Γαργαλιάνων αναπτύχθηκαν δράσεις και αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες που ξεπερνούσαν την εποχή τους . Την εποχή που οι Γυναίκες δεν έχουν ακόμα κατακτήσει το δικαίωμα στην κοινωνία , στους Γαργαλιάνους συνέχονται εις συλλόγους . Βέβαια η κοινωνία των Γαργαλιάνων κομίζει αδιαλείπτως την έννοια της προόδου από τον 19ο αιώνα , όπως με επόμενα δημοσιεύματα θα παρουσιάσουμε . Επίσης στη κοινωνία αυτή συντελούνται κοινωνικές αλλαγές αλλά και γεγονότα που αποτελούν πρωτοπορία για όλη τη Χώρα .
Η Αρωγή συνδράμει την κοινωνία και επί μακρόν αναπτύσει μαθητικά συσσίτια όπου τρέφονται πάνω από 180 παιδιά καθημερινά . Για την δράση του συλλόγου θα αναφερθούμε εκτενώς σε άλλο δημοσίευμά μας .
Η Αρωγή λοιπόν παίρνει πρωτοβουλίες και κάνει κάτι που για εκείνη την εποχή είναι ρηξικέλευθο. Αναθέτει σε θεατρική ερασιτεχνική ομάδα να ανεβάσει ένα έργο με σκοπό να αποκτήσει έσοδα για την κοινωνική δράση της . Και απευθύνεται σε ένα σπουδαίο πολυτάλαντο Γαργαλιανιώτη τον Τάκη Αλεξόπουλο που ως Πέτρος Ολύμπιος διαπρέπει στην λογοτεχνία και την δημοσιογραφία. Δεν μένει μόνο σε μια ερανική συγκέντρωση χρημάτων, από τους έχοντες , προχωράει και στη αναπαραγωγή πολιτισμού, γεγονός που εκπλήσσει και σήμερα.
Αλλά ας διαβάσουμε στις σελίδες της εφημερίδος «Πατρίς» του Πύργου του 1933 την συνέχεια .
« ΕΚ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
– Ο σύλλογος κυριών η «Αρωγή»
– Και ένας καλλιτεχνικός θρίαμβος .
Γαργαλιάνοι ,Μάϊος ( του ανταποκριτή μας )
Την περασμένην Κυριακή , το βράδυ 15ην τρέχοντος το κοινόν της πόλεως και όσοι άλλοι παρευρέθησαν στην αίθουσα του Κινηματογράφου(*) ομολογούν αδιστάκτως και με τα πιο ενθουσιώδη λόγια , ότι εδοκίμασαν την μεγαλύτερη και την πιο βαθειά καλλιτεχνική συγκίνησι και θα μείνη πια αλησμόνητη , στα θεατρικά χρονικά των Γαργαλιάνων . Και το γεγονός αυτό , ο πανθομολογούμενος αυτός θρίαμβος, πρέπει να τονιστή ιδιαίτερα διότι τον ενθουσιασμόν αυτόν, δεν τον ενέπνευσαν δοκιμασμένοι καλλιτέχναι ούτε άλλοι μαιτρ της σκηνής , αλλά ερασιτέχναι που πατούσαν το ποδάρι τους για πρώτη φορά στη σκηνή και που κάποιοι άλλοι -τρανοί και θεόρατοι εκείνοι , σαν τα υψηλά καμπαναριά ! δεν δίστασαν να χαρακτηρίσουν μικρούς .
Αλλά γιατί να το κρύψουμε : Οι λεγόμενοι « μικροί» ξεπέρασαν τους νομιζόμενους «μεγάλους» και φθάσαν σε τέτοιο ύψος τέχνης και δραματικής εξάρσεως που προκάλεσαν την κατάπληξη και τον απροκάλυπτο θαυμασμό . Ο σύλλογος κυριών της πόλης μας η « Αρωγή» ανέθεσε προ μηνός περίπου στον κ. Τάκη Αλεξόπουλο τον σχηματισμό ενός ομίλου ερασιτεχνών , που θα προσεφέροντο ευγενικά να συμβάλουν εις το ευγενικό έργο του Συλλόγου , δίνοντες μια θεατρική παράστασι. Και οι ερασιτέχνες βρέθηκαν και το έργο διαλέχτηκε μέσα από τα καλύτερα έργα του ελληνικού δραματολογίου. Το «κόκκινο πουκάμισο» του Σπ. Μελά(**) .
Είπαμε ότι οι ερασιτέχνες που βρέθηκαν μαζί , ας μην τους αναζητήσει στο κύκλο των « μποβαρύ» Και βρέθηκαν έξω από αυτόν και τούτο είναι αυτό, που τους τιμά ιδιαίτερα. Έτσι λοιπόν με βαθειά την επίγνωσι του έργου , που ανέβαζαν και την ξέχωρη απροκατάληπτη διάκρισι του εαυτού των, πήραν την απόφασι γεμάτοι θάρρος και αυτοπεποίθησι . Είπαν το « θέλω» και άνοιξαν μπροστά τους , όχι το τραχύ κι ανώμαλο μονοπάτι μιας αγωνιώδους και άκαρπης προσπάθειας , αλλά την λεωφόρο εκείνη , που τους οδήγησε στην επιτυχία . Τους είδαμε στη σκηνή . Νέοι και δεσποινίδες ένας ένας διαλεχτοί .
Οι δίδες Ρένα και Πίτσα Α. Αλεξοπούλου και Ασπασία Δ. Πολιτοπούλου και οι κ.κ. Τάκης Αλεξόπουλος , Λεων. Παναγιωτόπουλος, Κ. Κριθαράς , Θωμ . Μανιάτης , Παντελής Ι. , Παντελής και Αντ. Αργύρης .
Ευθύς με την πρώτη εμφάνισι στην σκηνή , κυριάρχησαν αυτής και αιχμαλώτισαν τους θεατάς με το τεχνικό και μπριόζο παίξιμό τους . Να πούμε ότι ήταν καλά τα πρωταγωνιστούντα πρόσωπα και ότι υστέρησαν οι δευτερεύοντες ρόλοι ; μα την αλήθεια θα ερχόμαστε σε δύσκολη θέση . Καθένας έδειχνε ότι εκάτεχε τόσο καλά το ρόλο του !Και όλοι την ψυχή του έργου την έκαναν ψυχή τους και σε τούτο κυρίως οφείλεται η απόδοσις του μεγάλου δραματικού παλμού του έργου .
Ο κ. Τάκης Αλεξόπουλος μας έδωκε ακέραιον τον τύπο του Σταύρου , του αρχιεργάτη του μώλου , που η προδοσία της γυναίκας του – της Τριανταφυλλιάς- τον σπρώχνει στην εκδίκηση της τιμής του , που πληρώθηκε με δύο θέματα . Πρέπει να σημειώσουμε εδώ , ότι ο κ . Αλεξόπουλος σαν πολύπειρος και γερός αρτίστας , έφτασε σε τέτοια ύψη δραματικής εξάρσεως , που έκανε όλο το ακροατήριο να κρέμεται από τα χείλη του και από κάθε κίνησή του , πράγμα που φαίνεται απίστευτο για ένα ερασιτέχνη , μα που είναι αδιάσειστα αληθινό . Το πλήθος συνεκράτει και την αναπνοή του ακόμα , ενώ μια δυνατή συγκίνησι κατείχε όλων τις ψυχές .Αλλά μήπως δεν υπήρχε άφταστη στο ρόλο της Τριανταφυλλιάς η δις Πίτσα Αλεξοπούλου ή μήπως υστέρησε και η δις Ρένα Αλεξοπούλου στο ρόλο της Φρόσως , της κατακαημένης μάνας της Αγνούλας , που πέθανε φτισικιά γιατί την παράτησε , ο Σταύρος και πήρε την Τριανταφυλλιά ; Ακόμα φαινόταν ζωγραφισμένη και κάποια περιέργεια στους περισσότερους θεατές που απορούσαν για το πολύ ψυχολογημένο και συγκρατημένο παίξιμο του κ. Λ. Παναγιωτόπουλου στο ρόλο του Αχιλλέα , ενός δουλευτή στο μώλο , που είναι και σωστός μαέστρος στη ψυχολογία των γυναικών και που καταφέρνει την Τριανταφυλλιά να του παραδοθή .Ήταν αυτός ο γόης με το κόκκινο πουκάμισο .Ύστερα ο κ. Θ. Μανιάτης στο ρόλο του Πεφάνη , του παιδιού της ταβέρνας , υπήρξε αύταστος και οι άλλοι ακόμα Κ. Κριθαράς , Π. Παντελής και Α. Αργύρης στους ρόλους εργατών του μώλου συνέβαλαν πάρα πολύ στην όλη επιτυχία του έργου με το φυσικό παίξιμό τους .Το κοινό τόσο ενθουσιάστηκε ώστε καθ΄ όλην την διάρκεια του έργου και κατεχειροκρότει τους εκτελεστές , σχεδόν με φρενίτιδα , πλείστοι δε των παρισταμένων μετά το πέρας του έργου συνέχαιρον ιδιαιτέρως τους ερασιτέχνας πριν ακόμα κατεβούν από τη σκηνή .
Μετά το δράμα εκτελέστηκαν και μερικά νούμερα επιθεωρήσεως από τον Λ. Παναγιωτόπουλο και Θ. Μανιάτη , οίτινες κατεχειροκροτήθηκαν .
Στην επιτυχία του έργου συνέβαλαν πάρα πολύ και οι κ.κ. Κ. Μίχαλος , Γ. Αναγνωστόπουλος και Γ. Σκούντζος , καθώς επίσης και η μαντολινάτα την οποίαν απετέλεσαν οι κ.κ. Αλέκος Παπαχριστοφίλου , Αθ. Βρεττός , Π. Μητρόπουλος ,Β. Παπαδόπουλος , Α. Κουτήφαρης και Α. Δούρος ευγενώς προσφερθέντες .
Εν τέλει παρά πάντων ομολογείται αδιστάκτως ότι ο ανωτέρω όμιλος ερασιτεχνών υπερέβαλεν τον πρώτον τοιούτον , όστις έπαιξε το έργο «Όταν οι γυναίκες αγαπούν» της Μπάρκλευ (***), αλλά πάντα άλλον επαγγελματικόν θίασον από αυτούς, που επέρασαν από την πόλιν μας . Η βραδιά αυτή θα μείνει αλυσμόνητη στα θεατρικά χρονικά της πόλης μας . Εύγε των !
Ίμερος Εαρινός
« Πατρίς» του Πύργου
Παραπομπές
(*)Πρόκειται για τον Κινηματογράφο «Τιτάνια» που λειτουργούσε υπό την Διεύθυνση του Κ. Μίχαλου ενός άλλου σπουδαίου Γαργαλιανιώτη που είχε ιδιαίτερη ευαισθησία και εκτίμηση της αξίας του πολιτισμού και της μόρφωσης και παραχωρούσε σε πλείστες εκδηλώσεις θεατρικές και φιλολογικές . Αργότερα ο κινηματογράφος μετονομάστηκε σε « Σέσιλ» και ήταν στο οικόπεδο που ανεγέρθηκε αργότερα η Αγροτική Τράπεζα , σήμερα Πειραιώς .
(** )Το κόκκινο πουκάμισο, Σπύρος Μελάς,
Το κόκκινο πουκάμισο, δράμα σε μέρη τρία, βιβλιοπωλείο της «Εστίας», Αθήνα 1916 [2η έκδ.].
Πρώτη παράσταση: 15 Σεπτεμβρίου 1908 (Θέατρο Πανελλήνιον, θίασος Κυβέλης)
Η δράση τοποθετείται σε μια πολιτεία κοντά στη θάλασσα. Στο σπίτι του Σταύρου και της Τριανταφυλλιάς έρχεται η Φρόσω, η μητέρα της Αγνούλας, μιας κοπέλας που πέθανε από τον καημό της όταν ο Σταύρος, με τον οποίο ήταν αρραβωνιασμένη, την εγκατέλειψε για την Τριανταφυλλιά. Η Φρόσω λέει στο Σταύρο ότι η γυναίκα του τον απάτησε με ένα νέο παλικάρι, το πιο όμορφο του χωριού, τον Αχιλλέα. Του φέρνει μάλιστα και μια απόδειξη της απιστίας της, το φυλαχτό της γυναίκας του, που το είχε χαρίσει στον Αχιλλέα. Όταν επιστρέφει η Τριανταφυλλιά στο σπίτι, ο Σταύρος της διηγείται ένα παραμύθι, του βασιλιά Ρουμπή που τον σκότωσε η γυναίκα του. Με αυτόν τον τρόπο κάνει την Τριανταφυλλιά να του εξομολογηθεί τα πάντα για την απιστία της. Παράλληλα παρακολουθούμε την ιστορία της Μέλπως της αγαπητικιάς του Πεφάνη, ενός νεαρού που δουλεύει στο καφενείο του χωριού. Η Μέλπω ανακοινώνει στον Πεφάνη, ότι θα παντρευτεί έναν άλλον άντρα, το Μιχαλιό. Λίγο αργότερα μαζεύονται όλοι οι άντρες του χωριού στο καφενείο. Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους είναι και ο Σταύρος. Σε λίγο καταφθάνει και ο Αχιλλέας που ανακοινώνει στο Σταύρο ότι το αφεντικό τους θα τον απολύσει και θα βάλει στη θέση του τον πρώτο. Μετά από αρκετή ώρα, οι θαμώνες του καφενείου φεύγουν και μένει ο Σταύρος με τον Αχιλλέα. Στο τέλος οι δύο άντρες συγκρούονται, ο Σταύρος σκοτώνει τον Αχιλλέα, φεύγει πληγωμένος από το καφενείο και κατευθύνεται προς το σπίτι του. Εκεί βρίσκει τη γυναίκα του, της λέει τί έκανε και η γυναίκα του τον παρακαλά να κρυφτεί. Εκείνος αποκρίνεται ότι δεν υπάρχει λόγος να το κάνει και ότι σε λίγο θα φύγει. Πράγματι, σε λίγη ώρα, η νεκρή Αγνούλα, έρχεται και παίρνει το Σταύρο μαζί της. Ο Σταύρος πεθαίνει και το έργο κλείνει με τις φωνές της Τριανταφυλλιάς και τις καμπάνες να χτυπούν.
* * *
Το έργο αποτελείται από τρία μέρη, είναι γραμμένο στη δημοτική γλώσσα και χαρακτηρίζεται από το συγγραφέα ως «δράμα». Εννιά πρόσωπα παίρνουν μέρος στη δράση, από τα οποία τα τρία είναι γυναίκες. Στο έργο υπάρχουν αρκετά στοιχεία που παραπέμπουν στην παράδοση και ξεχωρίζουν οι αναφορές σε παραμύθια και ιστορίες. Ενδεικτικά, αναφέρεται το παραμύθι του βασιλιά Ρουμπή, το οποίο διηγείται ο Σταύρος στη γυναίκα του, αλλά και οι μετέπειτα ιστορίες στο καφενείο (σ. 39-41). Το μεταφυσικό στοιχείο είναι επίσης έντονο στο έργο: η συνεχής παρουσία της νεκρής αρραβωνιαστικιάς του Σταύρου και η περιγραφή, όταν έρχεται να τον συνοδεύσει στον άλλο κόσμο. Η πίστη των ανθρώπων στα όνειρα που αποδεικνύονται προφητικά είναι επίσης μια διάσταση που αποτυπώνει δεσμούς με την παράδοση. Το όνειρο της Μέλπως, της αγαπημένης του Πεφάνη, στη δεύτερη πράξη, αλλά και το όνειρο της Τριανταφυλλιάς που προμηνύει το άσχημο τέλος, στην αρχή της τρίτης πράξης αποτελούν παραδείγματα προφητικών ονείρων. Επίσης υπάρχουν αναφορές στο παραδοσιακό τελετουργικό του γάμου.
(Το έργο εντοπίστηκε ψηφιοποιημένο στον ιστότοπο publiclics.ypepth.gr από τη Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζαγοράς (10/11/2014)
© ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, (Α.Π.Θ.)
(***) Εκ του δημοσιεύματος αναδεικνύεται ότι δεν ήταν η μόνη θεατρική ομάδα αυτή του Τάκη Αλεξόπουλου , υπήρχαν κι άλλες . Όσον αφορά για το έργο : «Όταν οι γυναίκες αγαπούν» της Φλόρενς Λουίζα Μπάρκλεϋ ανεβαίνει την περίοδο 1942-1944 , από τον Θίασο των Κώστα Μουσούρη – Μαίρης Αρώνη
Υπόθεση : ένας ζωγράφος ερωτεύεται μια μουσικό αλλά, όταν χάνει το φως του, απομακρύνεται από κοντά της για να μην μπει εμπόδιο στην καριέρα της. Μετά από χρόνια, θα συναντηθούν ξανά σε ένα ρεσιτάλ της διάσημης πλέον πιανίστριας, και θα αποφασίσουν να έρθουν πάλι ο ένας κοντά στον άλλο.
