Την ώρα που οι Ταλιμπάν προετοιμάζουν τη σύσταση της νέας διακυβέρνησης που θα επισφραγίσει και την πλήρη ανάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν, εν μέσω χάους στο αεροδρόμιο της Καμπούλ με τρομαγμένους πολίτες να ψάχνουν μία θέση σε ένα αεροπλάνο για να εγκαταλείψουν τη χώρα, έντονη συζήτηση και κριτική σε διεθνές επίπεδο στρέφεται στην πανωλεθρία που υπέστησαν οι ΗΠΑ.
Πριν από 20 χρόνια, μετά τις επιθέσεις της Αλ Κάιντα στο Μανχάταν και στο Πεντάγωνο και έπειτα από την απόφαση για εισβολή στο Αφγανιστάν, η αμερικανική στρατιωτική και διπλωματική ελίτ πίστευε ότι η Ιστορία γραφόταν ξανά για το λαό του Αφγανιστάν και ένα μεγάλο κομμάτι του μουσουλμανικού κόσμου.
Ηταν αυτή ακριβώς η ύβρις και η άγνοια των Αμερικανών, που τους έκανε να νομίζουν ότι θα μπουν στο Αφγανιστάν και θα αλλάξουν με τα όπλα αιώνες ιστορίας μέσα σε λίγους μήνες, σημειώνει σε ανάλυσή της η Washington Post.
«Θεωρήσαμε ότι ο υπόλοιπος κόσμος μάς έβλεπε όπως εμείς βλέπαμε τον εαυτό μας. Και πιστέψαμε ότι μπορούσαμε να διαμορφώσουμε τον κόσμο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή μας, χρησιμοποιώντας τα όπλα μας και τα λεφτά μας» δήλωσε στην Washington Post ο αμερικανός αντισυνταγματάρχης εν αποστρατεία Τζέισον Ντέμπσι, ο οποίος πολέμησε σε δύο περιόδους τους Ταλιμπάν.
«Και οι δύο αυτές υποθέσεις, αγνόησαν την αφγανική κουλτούρα, την πολιτική και την ιστορία. Και οι δύο ήταν εντελώς λανθασμένες» πρόσθεσε. 
Ενδοσκόπηση για τις αποτυχίες
Όπως επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα, η κατάρρευση του αφγανικού στρατού από τον Μάιο μέχρι σήμερα και η επέλαση των Ταλιμπάν, που την Κυριακή εισήλθαν στην Καμπούλ, αναγκάζει πλέον τους τέως και νυν αξιωματούχους στην Ουάσινγκτον σε μία βαθιά ενδοσκόπηση για τις αποτυχίες τους τα τελευταία 20 χρόνια.
Για πολλούς, το πρόβλημα ξεκίνησε ελάχιστους μήνες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όταν οι Αμερικανοί είχαν διώξει τους Ταλιμπάν από την εξουσία και έβαλαν σκοπό να δημιουργήσουν μία νέα αφγανική κυβέρνηση και ένα Σύνταγμα φτιαγμένο κατά τα δυτικά πρότυπα.
Τότε, περίπου 12 αφγανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Βόνη με στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης, του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ για να σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση, αντίστοιχη με των ΗΠΑ και των ευρωπαίων συμμάχων τους.
«Το αφγανικό Σύνταγμα που δημιουργήθηκε τότε στη Βόνη προσπαθούσε να μιμηθεί μία δυτική δημοκρατία. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έκαναν λάθος από την αρχή. Ο πήχης τέθηκε με βάση τα δικά μας δημοκρατικά ιδανικά, όχι με βάση τι ήταν βιώσιμο και τι μπορούσε να λειτουργήσει στο Αφγανιστάν» υποστηρίζει η Μισέλ Φλάουρνοϊ, σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα, το 2009, όταν ο αμερικανός πρόεδρος διπλασίασε τις αμερικανικές δυνάμεις στη χώρα της Κεντρικής Ασίας. 
Η Φλάουρνοϊ παραδέχεται ότι το λάθος αυτό το έκαναν όλες οι αμερικανικές κυβερνήσεις, ξεκινώντας από τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο, επιχείρησαν δηλαδή να πάνε κόντρα στις αφγανικές παραδόσεις και την ιστορία.
Το 2009, ήταν ξεκάθαρο ότι οι ΗΠΑ έχαναν τον πόλεμο. Γι’ αυτό, ο Ομπάμα διπλασίασε τον αριθμό των αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν, ελπίζοντας ότι θα κέρδιζαν έτσι χρόνο για να θωρακίσουν την αφγανική κυβέρνηση και τις αφγανικές ένοπλες δυνάμεις.
Η Φλάουρνοϊ πίστευε αρχικά ότι το σχέδιο θα απέφερε καρπούς. Σε ταξίδια της στο Αφγανιστάν, συναντούσε νέους Αφγανούς, άντρες και γυναίκες, που είχαν το ίδιο όραμα με τους Αμερικανούς για τη χώρα τους. Ηθελαν να στείλουν τις κόρες τους στο σχολείο, να καταλάβουν δημόσια αξιώματα, να ξεκινήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Ηθελαν οι γυναίκες να έχουν ισότιμο με τους άντρες ρόλο στην κοινωνία, και ένα αξιόπιστο πολιτικό και δικαστικό σύστημα.
«Βρήκαμε πολλούς συμμάχους» θυμάται.
Ωστόσο, η διαφθορά είχε εισβάλει σε κάθε πόρο της αφγανικής κυβέρνησης και αυτό ήταν κάτι που δεν είχαν προβλέψει οι ΗΠΑ. Το 2010, λέει η Φλάουρνοϊ, οι αμερικανοί αξιωματούχοι συνειδητοποίησαν ότι με τόσα δισεκατομμύρια δολάρια που είχε επενδύσει η Ουάσιγκτον στη χώρα, η διαφθορά ήταν πολύ πιο βαθιά ριζωμένη από ό,τι νόμιζαν και ότι έβαζε σε κίνδυνο τη στρατηγική τους, η οποία βασιζόταν στην αξιοπιστία της αφγανικής κυβέρνησης.
«Τότε καταλάβαμε ότι η στρατηγική μας δεν θα απέδιδε. Βάλαμε ένα μεγάλο στοίχημα αλλά ανακαλύψαμε ότι ο εταίρος μας ήταν σάπιος» συνέχισε.
Τώρα πλέον, υποστηρίζει ότι οι σκέψεις της περιστρέφονται γύρω από τους Αμερικανούς που θυσιάστηκαν και ανησυχεί για το τι θα απογίνουν «οι υπέροχοι σύμμαχοί μας», που ήλπιζαν σε ένα δημοκρατικό Αφγανιστάν. «Επενδύσαμε σε μία ολόκληρη γενιά που θα υποφέρει στη διάρκεια του νέου αυτού φρικτού κεφαλαίου». 
Η πλήρης κατάρρευση
Πώς, όμως, η κυβέρνηση και οι αφγανικές ένοπλες δυνάμεις που προσπάθησαν να θωρακίσουν επί δύο δεκαετίες οι Αμερικανοί, ξοδεύοντας 100 δισ. δολάρια, κατέρρευσε μέσα σε λίγες εβδομάδες χωρίς αντίσταση;
Ο Κάρτερ Μαλκασιάν, σύμβουλος των αμερικανών διοικητών στο Αφγανιστάν θεωρεί ότι το πλεονέκτημα των Ταλιμπάν είναι η κουλτούρα τους και η φανατική τους πίστη στο Ισλάμ που τους ενώνει και τους δίνει κίνητρο, κάτι που δεν χαρακτηρίζει τις αφγανικές δυνάμεις, οι οποίες βασίζονταν υπερβολικά στους Αμερικανούς. Οι Ταλιμπάν είναι ενωμένοι και ισχυροί στη μάχη, τονίζει.
