Δύο αιωνόβια δένδρα, μια Βελανιδιά και μια Λυγαριά, που βρίσκονται στην περιοχή του οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων και αποτελούν ιστορικά τοπόσημα του τόπου, διεκδικούν την ένταξή τους στον κατάλογο των Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης της Ελλάδας.
Ο σχετικός φάκελος – αίτηση συντάχθηκε από το Ψηφιακό Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας και περιλαμβάνει, πέραν της αίτησης – αιτήματος, εκτενή μελέτη ιστορικής τεκμηρίωσης. Σύμφωνα με την αίτηση, που εστάλη στην Διεύθυνση Δασών Μεσσηνίας και το Δασαρχείο Καλαμάτας, ζητείται η εκπόνηση ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης, ώστε να εξετασθούν οι δυνατότητες κήρυξης τους ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, λόγω της ιδιαίτερης επιστημονικής, οικολογικής, αισθητικής, ιστορικής και πολιτισμικής αξίας τους.
Καθώς, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1650/1986 «Διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 160), προβλέπεται ότι «Ως προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί (Protected natural formations) χαρακτηρίζονται λειτουργικά τμήματα της φύσης ή μεμονωμένα δημιουργήματά της, που έχουν ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική, γεωλογική, γεωμορφολογική, ή αισθητική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων, όπως δέντρα, συστάδες δέντρων και θάμνων κλπ., όπως επίσης, σύμφωνα και με τις διατάξεις του ν. 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 60 Α΄) που προβλέπει ότι, οι προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί που έχουν μνημειακό χαρακτήρα, χαρακτηρίζονται ειδικότερα ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, ενώ σε αυτούς περιλαμβάνονται μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δένδρων με ιδιαίτερη βοτανική, οικολογική, αισθητική ή ιστορική και πολιτισμική αξία.
Βάσει αυτών, στόχος είναι η θεσμική προστασία και ο χαρακτηρισμός τους ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, ώστε να διασφαλιστεί η αποφυγή των όποιων πιθανών μελλοντικών επεμβάσεων (στον κορμό, το ριζικό σύστημα και την κόμη, καθώς και παρεμβάσεων που αφορούν την υδρολογική τους κατάσταση και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας τους), που ενδέχεται να προκαλέσουν υποβάθμιση ή να θέσουν σε κίνδυνο την υπόστασή τους, ενώ θα αναδείξουν και θα βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο από την αρμόδια υπηρεσία δασών.
Έτσι, μέσω της προστασίας τους, θα δημιουργηθούν νέα δεδομένα για την ανάδειξη και την αξιοποίησή τους, τόσο για την αναψυχή των κατοίκων και των επισκεπτών, αποκλειστικά μέσω της χρήσης του υπόσκιου χώρου, όσο και της ανάδειξής τους ως τοπόσημα αναφοράς και αφετηρίας, στο πλαίσιο της προτεινόμενης δημιουργίας ενός «Μεσογειακού Μονοπατιού Natura 2000» που θα ξεκινά από τις πηγές του Μηναγιώτικου ρέματος και θα καταλήγει στις εκβολές του, στην περιοχή της Φοινικούντας, καθώς τα δύο αιωνόβια δένδρα βρίσκονται εντός του εν λόγω μονοπατιού, στην περιοχή της αφετηρίας του οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων. Τέλος, μέσω του χαρακτηρισμού τους, ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, θα μπορέσουν να αποτελέσουν ένα πολύτιμο παιδαγωγικό, εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό πόρο, σε σχέση με την εξαγωγή σημαντικών πληροφοριών για την εξέλιξη της βιοποικιλότητας ενός σημαντικού οικοσυστήματος της Μεσσηνίας.
