Διαβάστε την εισήγηση του Δημάρχου και Α Αντιπροέδρου της ΚΕΔΕ Δημήτρη Καφαντάρη στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, σχετικά με τον αναβαθμισμένο ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσα από την Συνταγματική Αναθεώρηση.
ΕΤΗΣΙΟ ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ 2018
O ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ
Α’ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΕΔΕ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΥΛΟΥ – ΝΕΣΤΟΡΟΣ
Τετάρτη, 5 Δεκεμβρίου 2018
Κυρίες και κύριοι σύνεδροι, αγαπητοί συνάδελφοι,
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της,
μέσα από συνεδριάσεις του διοικητικού της συμβουλίου,συνέδρια και διαβουλεύσεις με τα όργανα της Αυτοδιοίκησης,έχει διαμορφώσει συγκεκριμένη πρόταση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.
Η αναθεώρηση πρέπει να είναι συναινετική, καινοτόμος και προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, επειδή βρισκόμαστε σε μία χρονική περίοδο, που τα κοινωνικά δικαιώματα είναι υπό πίεση,τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η πρόσφατη συνταγματικήαναθεώρησηεπέφερεσημαντικέςαλλαγέςστο θεσμό, μετά τη τροποποίηση του άρθρου 102 του Συντάγματος.
Επίσης :
– Κατοχυρώθηκαν δυο βαθμίδες αιρετής αυτοδιοίκησης.
- Εισήχθη το τεκμήριο της αρμοδιότητας υπέρ των δήμων για τις τοπικές υποθέσεις.
- Θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει τους αναγκαίους πόρους για την εκπλήρωση της αποστολής και των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ.
- Δόθηκε η δυνατότητα ανάθεσης στους δήμους αρμοδιοτήτων, με αντίστοιχη μεταφορά πόρων.
Ο «Καλλικράτης» ήλθε ως συνέχεια της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας κατοχυρώνοντας ισχυρούς Δήμους και ισχυρές αυτοδιοικητικές Περιφέρειες.
Ωστόσο, χρειάζεται ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί.
Ενόψει της νέας αναθεώρησης:
- Πρέπει ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να οδηγηθεί σε ουσιαστική αναβάθμιση.
Η άμεση οικονομική εξάρτηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το Κεντρικό Κράτος καθιστά ανύπαρκτη την περιβόητη αυτονομία της, αφού δεν υπάρχουν ενιαίοι και σταθεροί κανόνες για τη χρηματοδότηση της.
Είναι πλέον γνωστή η μη απόδοση κάθε χρόνο των θεσμοθετημένων πόρων των ΟΤΑ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται«νέα γενιά παρακρατημένων πόρων».
- Οι συχνές, ωμές παρεμβάσεις στο όνομα της εποπτείας του κράτους -που προβλέπονται μεν από το Σύνταγμα – , αλλά εκφράζονται κατά το δοκούν από τις κυβερνήσεις, δημιουργούν τη ψευδαίσθηση ότι πράγματι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αυτοδιοικείται.
Ο διάλογος και οι προτάσεις για πραγματική αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να έχουν ως αφετηρία την ειλικρινή βούληση του πολιτικού μας συστήματος για ουσιαστική εκχώρηση αρμοδιοτήτων, ώστε να ασκούνται εγγύτερα στον πολίτη, με τους απαραίτητους πόρους.
Η Συνταγματική Αναθεώρηση μας δίνει τη δυνατότητα να ασχοληθούμε και με άλλα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως η αξιοκρατία, η νομιμότητα και η διαφάνεια.
Υποστηρίζεται συχνά ότι πρέπει ναθ εσπιστεί με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση η αποκλειστική αρμοδιότητα της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη διοίκηση των «τοπικών υποθέσεων» και να αποσαφηνιστεί επακριβώς η έννοια αυτή.
Ίσως είναι καιρός να ξεπεράσουμε τις εννοιολογικές διακρίσεις και να περάσουμε στην έννοια των δημόσιων πολιτικών και της παράλληλης λειτουργίας κεντρικού– περιφερειακού–τοπικού επιπέδου για την άσκηση των πολιτικών αυτών, δηλαδή στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση.
Ο κανόνας κατανομής των αρμοδιοτήτων στην περίπτωση αυτή θα πάψει να είναι η έννοια της τοπικής υπόθεσης, και θα αντικατασταθεί από τις αρχές της εταιρικής σχέσης, της εγγύτητας και της επικουρικότητας.
Έτσι θα πρέπει:
Να αποσαφηνιστεί ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, τόσο σε σχέση με την Κεντρική Διοίκηση, όσο και με την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.
Να καταστεί σαφές, μέσα από συγκεκριμένη αναδιατύπωση των άρθρων 101 και 102, ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι ο «πτωχός συγγενής» του κράτους που ασχολείται με ήσσονος σημασίας υποθέσεις, αλλά μια ιδιαίτερα σημαντική θεσμική συνιστώσα του,με ξεχωριστή φυσιογνωμία και με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα, ως προς τη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων.
Προτείνονται οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις των άρθρων 101 και 102 και συμπληρωματικά των άρθρων 43, 56, 76, 78 και 98 του Συντάγματος,που εγγυώνται έναν αναβαθμισμένο ρόλο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αναλυτικά:
- Συνταγματική αποτύπωση του νέου ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο ενός ριζικά αναμορφωμένου διοικητικού συστήματος:
- Επιτελική Κεντρική Διοίκηση.
- Κατοχύρωση του διττού χαρακτήρα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,σαν θεμελιώδεςδικαίωμαέκφρασηςτηςτοπικής δημοκρατίας και αυτονομίας,και σαν διοικητικός θεσμόςπουσυνδέεταιστενάμετηνΚεντρικήΔιοίκηση.
- Ανάθεση ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ ως προς την εκπόνηση και άσκησηδημόσιωνπολιτικώνσετοπικόκαιπεριφερειακόεπίπεδο,όπως αναπτυξιακός προγραμματισμός και χωροταξικόςκαιπολεοδομικόςσχεδιασμός.
– Προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων των επιπέδων της Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,σύμφωνα με τις αρχές της εταιρικής σχέσης, της εγγύτητας, τηςεπικουρικότηταςκαιτηςδιαλειτουργικότητας.
- Διακριτός θεσμός Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης.
- Συνταγματική καθιέρωση «Συμβουλίου Αυτοδιοίκησης»
που θα είναι ο θεσμικός εκπρόσωπος της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιαςΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςμε την εκτελεστική εξουσία και την Κεντρική Διοίκηση. Τα μέλη του θα προέρχονται από την ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ.
- Ένα νέο συνταγματικό πλαίσιο για τους φορολογικούς πόρους των ΟΤΑ:
- Επιτακτικότερη η διάταξη που επιβάλει τη μεταφορά πόρων παράλληλα
με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση,με την υποχρέωση η συγκεκριμένη πρόβλεψη να ενσωματώνεται στο νομοθέτημα που ρυθμίζει τη μεταφορά αρμοδιοτήτων και υπό την αίρεση της ακυρότητας της σε διαφορετική περίπτωση ή σε περίπτωση καθυστέρησης υλοποίησης της μεταφοράς των πόρων.
- Πληρέστερη διασφάλιση των όρων και των προϋποθέσεων της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, ώστε να παρασχεθεί στον νομοθέτη η δυνατότητα να αναθέσει τον καθορισμό και την είσπραξη συγκεκριμένων φόρων από τους ίδιους τους ΟΤΑ, όχι με την επιβολή πρόσθετων φόρων, αλλά στο πλαίσιο αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος.
- Ειδική συνταγματική ρύθμιση για την άσκηση εποπτείας στους ΟΤΑ και τη διεύρυνση της διαφάνειας:
– Ρητήσυνταγματικήδιατύπωσηότι«ηεποπτείαπουασκείτοΚράτοςπεριορίζεταιαποκλειστικάσετυπικόέλεγχονομιμότηταςκαιτοΚράτοςδενπαρεμβαίνεικαθοιονδήποτετρόποστηδιοίκησηκαιτηδιαχείρισητωνυποθέσεωντωνΟΤΑ».
– Κατοχύρωσηενόςμηπολιτικού, αξιόπιστουκαιαμερόληπτουμηχανισμού(μετημορφήανεξάρτητηςαρχής), πουθααναλάβειτονέλεγχονομιμότηταςόλωντωνπράξεωντωνΟΤΑ, ώστενατερματισθείησημερινήκατάστασητωνπολλαπλώνατελέσφορωνελέγχων.
– Ενίσχυσητηςδιαφάνειαςμεθεσμούςδημοσιότηταςσετοπικόεπίπεδο
με τη χρήσητουδιαδικτύουκαιτωννέωντεχνολογιών.
– Η εισαγωγή του θεσμού του Ελεγκτή Νομιμότητας και τηςΑυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, κρίνεται ως θετική.
- Συνταγματική κατοχύρωση υποχρεωτικής διαβούλευσης καινομοθετικής πρωτοβουλίας για τη συμμετοχή στο νομοθετικό έργο των θεσμικών φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε :
– Για κάθε νομοσχέδιοπουαφοράζητήματαΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςνα προηγείταιυποχρεωτικώςδιαδικασίαδιαβούλευσηςμετους εκπροσώπουςτηςΤοπικήςΑυτοδιοίκησης.
- ΟιθεσμικοίφορείςτηςΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςναέχουντηδυνατότητα νααναλάβουνοιίδιοινομοθετικήπρωτοβουλίαγιαθέματαπου άπτονταιτωναρμοδιοτήτων, της οργάνωσης και της λειτουργίας τους.
- Καινοτόμο βήμα θα ήταν η δυνατότητα κατάθεσης και «προτάσεων νόμων» από τους θεσμικούς εκπροσώπους της αυτοδιοίκησηςστο πλαίσιο ενδεχομένως μιας ευρύτερης καθιέρωσης του θεσμού της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Σημειωτέον ότι οι περισσότερες θεσμικές τομές που έγιναν στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και στην κεντρική διοίκηση, προετοιμάστηκαν και προτάθηκαν, κατά το μέγιστο μέρος τους, από θεσμικούς φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
6. Συνταγματικές τροποποιήσεις ως προς το εκλογικό σύστημα και τα πολιτικά δικαιώματα στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης:
- Ειδική συνταγματική διάταξη, κατ’ αναλογίαν τωνισχυόντωνγιατις βουλευτικέςεκλογές, πουθαπροβλέπειότιοινομοθετικέςρυθμίσεις πουαφορούνστοεκλογικόσύστημακαιτιςεκλογικέςπεριφέρειεςτης ΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςθαισχύουναπότιςμεθεπόμενεςεκλογές, εκτός ανσυγκεντρώνουντουλάχιστοντα 2/3 τωνβουλευτών.
- ΣυμμετοχήόλωντωναιρετώντηςΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςστις βουλευτικέςεκλογέςχωρίς κώλυμα.
Γιατησυνταγματικήκατοχύρωσητωνανωτέρω, είναιειδικότερααναγκαίατα ακόλουθα:
Στο άρθρο 43 τουΣυντάγματοςναδιευρυνθείηδυνατότητακανονιστικής αρμοδιότηταςτωνοργάνωντωνΟΤΑ, έτσι ώστεναμηνπεριορίζεταιηαρμοδιότητατουςσεθέματατεχνικούχαρακτήρα, αλλάναεπεκτείνεταικαισεειδικότεραζητήματαουσιαστικούπεριεχομένου.
Στο άρθρο 56 τουΣυντάγματοςνακαταργηθούνοιαναχρονιστικέςρυθμίσειςπουεμποδίζουντηνανωτέρωπροτεινόμενησυμμετοχήτωναιρετώντης ΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςστιςβουλευτικέςεκλογές.
Στο άρθρο 76 τουΣυντάγματοςείναιαναγκαίοναεκφρασθεί, μεσυγκεκριμένη προσθήκη, ηανωτέρωπροτεινόμενηπιο ενεργήκαιπιο ουσιαστική συμμετοχήτωνθεσμικώνεκπροσώπωντηςΤοπικήςΑυτοδιοίκησηςστο νομοθετικό έργο.
Στο άρθρο 78 του Συντάγματος πρέπει να υπάρξει θωράκιση της ανωτέρω προτεινόμενης οικονομικής αυτοτέλειας, μεεπιτακτικήσυνταγματική δέσμευση,προκειμένουνααποδίδονταικαινακατανέμονταιοιπροβλεπόμενοι φορολογικοίπόροικατάτρόποαυτόματο. Νααποκλείεταιηανάμιξη τουκανονιστικούνομοθέτηκαιτωνυπουργείωνστηναπόδοσηκαικατανομή τωνπόρων, είτεαυτοίείναιοισημερινοίΚεντρικοίΑυτοτελείςΠόροι (ΚΑΠ), είτεεπιλεγείστομέλλονηείσπραξηκαιαπόδοσηάλλουενιαίουφόρου, όπως γιαπαράδειγμαοευρέωςσυζητούμενοςφόροςακίνητηςπεριουσίας.
Στο άρθρο 98 τουΣυντάγματοςοπροβλεπόμενοςέλεγχοςτουΕλεγκτικού Συνεδρίου να είναιαυστηράέλεγχοςνομικόςκαιοριακός,δηλαδή να αποσκοπείαποκλειστικάσεέλεγχονομιμότηταςκαιμόνον.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Η Αυτοδιοίκηση, ως θεσμός του Κράτους που αποτελεί έκφραση της τοπικής αυτονομίας, επιθυμεί να συμμετάσχει στο δημόσιο διάλογο για τη συνταγματική αναθεώρηση, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις,που υπηρετούν τη φιλοσοφία μας για την ανάγκη υιοθέτησης ενός νέου μοντέλου λειτουργίας του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης.
Ενός μοντέλου που θα υπηρετεί όχι μόνον τις σημερινές, αλλά και τις μελλοντικές γενιές της χώρας.
