Ο μειωμένος προϋπολογισμός για τις άμεσες ενισχύσεις και ακόμα πιο μειωμένος για τα αγροτικά προγράμματα χαρακτηρίζει τις προτάσεις που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Κοινή Γεωργική Πολιτική της περιόδου 2021-2027. Ταυτόχρονα, οι απαιτήσεις της θα είναι πολύ περισσότερες σε σχέση με την περίοδο 2014-2020, προκειμένου να λάβει ένας παραγωγός την επιδότηση. Συγκεκριμένα, τα μέτρα πολλαπλής συμμόρφωσης, που θα πρέπει να ακολουθεί ο κάθε αγρότης, θα είναι 14 αντί για 7 που είναι στην τρέχουσα ΚΑΠ.
Τα επιπλέον μέτρα περιλαμβάνονται στα κείμενα των κανονισμών της ΚΑΠ και βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση ακόμα, χωρίς να έχει οριστικοποιηθεί τίποτα, πριν από την Άνοιξη του 2019. Βέβαια, όπως τόνισε μιλώντας στα Γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα, ο Τάσος Χανιώτης στέλεχος της DG AGRI (Γενική Διεύθυνση “Γεωργία & Αγροτική Ανάπτυξη”), προκειμένου να σκιαγραφήσει τη νέα αρχιτεκτονική της ΚΑΠ μετά το 2021, στις 7 Ιουνίου, για την εφαρμογή όλων των υποχρεώσεων των αγροτών θα χρειαστεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών, που αυτή τη στιγμή η Ελλάδα ακόμα δεν διαθέτει, παρ’ όλο που ήδη προβλέπεται από το τρέχον Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.
Τι λέει η Επιτροπή
Βασιζόμενο στο προηγούμενο σύστημα πολλαπλής συμμόρφωσης που θα εφαρμόζεται μέχρι το 2020, το νέο σύστημα προϋποθέσεων συνδέει την πλήρη λήψη της στήριξης της ΚΓΠ με τη συμμόρφωση των δικαιούχων με τους βασικούς κανόνες που αφορούν το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων, την υγεία των φυτών και την καλή μεταχείριση των ζώων. Τα βασικά πρότυπα περιλαμβάνουν σε μια εξορθολογισμένη μορφή έναν κατάλογο των κανονιστικών απαιτήσεων διαχείρισης (ΚΑΔ) και των προτύπων καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης της γης (ΚΓΠΚ). Αυτά τα βασικά πρότυπα θα πρέπει να λαμβάνουν καλύτερα υπόψη τις περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις και τη νέα περιβαλλοντική αρχιτεκτονική της ΚΓΠ, επιτυγχάνοντας έτσι υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής και κλιματικής φιλοδοξίας, όπως ανακοίνωσε η Επιτροπή στις ανακοινώσεις της για το μέλλον της διατροφής και της γεωργίας στα πλαίσια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ). Στόχος της συμβατότητας είναι η συμβολή στην ανάπτυξη αειφόρου γεωργίας μέσω της ευαισθητοποίησης των δικαιούχων για την ανάγκη τήρησης των βασικών αυτών προτύπων. Στοχεύει επίσης να καταστήσει την ΚΓΠ πιο συμβατή με τις προσδοκίες της κοινωνίας μέσω της βελτίωσης της συνέπειας της πολιτικής με τους στόχους για το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων, την υγεία των φυτών και την καλή διαβίωση των ζώων. Οι προϋποθέσεις πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της περιβαλλοντικής δομής της ΚΓΠ ως μέρος της βάσης για πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα και θα πρέπει να εφαρμόζονται σε ολόκληρη την Ένωση. Για τους αγρότες που δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι εφαρμόζονται αναλογικές, αποτελεσματικές και αποτρεπτικές κυρώσεις σύμφωνα με τον οριζόντιο κανονισμό.
Αναγνωρίζεται ότι κάθε ΚΓΠΚ συμβάλλει σε πολλαπλούς στόχους. Για την εφαρμογή του πλαισίου, τα κράτη μέλη πρέπει να ορίσουν ένα εθνικό πρότυπο για κάθε ένα από τα πρότυπα που έχουν καθοριστεί σε επίπεδο Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των εδαφοκλιματικών συνθηκών, των υφιστάμενων γεωργικών συνθηκών, της χρήσης της γης, της αμειψισποράς, των γεωργικών πρακτικών και δομών. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να καθορίσουν άλλα εθνικά πρότυπα που σχετίζονται με τους κύριους στόχους που ορίζονται προκειμένου να βελτιωθεί η περιβαλλοντική και κλιματική απόδοση του πλαισίου ΚΓΠΚ. Προκειμένου να στηριχθούν τόσο οι αγρονομικές όσο και οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στο πλαίσιο της ΚΓΠΚ, θα καταρτιστούν σχέδια διαχείρισης των θρεπτικών συστατικών με τη βοήθεια ειδικού ηλεκτρονικού εργαλείου αγροτικής βιωσιμότητας το οποίο θα διαθέτουν τα κράτη μέλη σε μεμονωμένους γεωργούς. Το εργαλείο πρέπει να στηρίζει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη γεωργική εκμετάλλευση, αρχής γενομένης από τις ελάχιστες λειτουργίες διαχείρισης θρεπτικών ουσιών. Μια ευρεία διαλειτουργικότητα και ο σπονδυλωτός σχεδιασμός θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν τη δυνατότητα προσθήκης και άλλων ηλεκτρονικών εφαρμογών και ηλεκτρονικής διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Προκειμένου να εξασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των γεωργών και σε όλη την Ένωση, η Επιτροπή μπορεί να παράσχει στήριξη στα κράτη μέλη για το σχεδιασμό του εργαλείου καθώς και για τις απαιτούμενες υπηρεσίες αποθήκευσης και επεξεργασίας δεδομένων.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν τέτοια συστήματα παροχής γεωργικών συμβουλών ώστε να βελτιώσουν τη βιώσιμη διαχείριση και τη συνολική απόδοση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και των αγροτικών επιχειρήσεων, καλύπτοντας την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση και να εντοπίσουν τις αναγκαίες βελτιώσεις όλων των μέτρων για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις που προβλέπονται στα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ. Τα εν λόγω συστήματα παροχής συμβουλών θα βοηθήσουν τους αγρότες και άλλους δικαιούχους της στήριξης της ΚΓΠ να συνειδητοποιήσουν της σχέσης μεταξύ διαχείρισης της γεωργικής εκμετάλλευσης και διαχείρισης της γης, αφενός, και ορισμένων προδιαγραφών, απαιτήσεων και πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών και κλιματικών συνθηκών, αφετέρου. Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει πρότυπα που ισχύουν ή είναι απαραίτητα για τους γεωργούς και άλλους δικαιούχους της ΚΓΠ και περιλαμβάνονται στο στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ καθώς και εκείνα που απορρέουν από τη νομοθεσία για τα ύδατα, τη βιώσιμη χρήση φυτοφαρμάκων, καθώς και τις πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση αντοχής στα αντιμικροβιακά και τη διαχείριση κινδύνων. Προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των συμβουλών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενσωματώσουν συμβούλους στα συστήματα γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS), προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχουν σύγχρονες τεχνολογικές και επιστημονικές πληροφορίες που αναπτύσσονται από την έρευνα και την καινοτομία.
Υποχρεωτικά για όλους
Σύμφωνα με την απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β΄ 1468/2015 και εναρμονίζεται με το σχετικό ευρωπαϊκό κανονισμό: «Κάθε δικαιούχος που λαμβάνει άμεσες ενισχύσεις (…) οφείλει να τηρεί τους κανόνες της Πολλαπλής Συμμόρφωσης του άρθρου 93 και του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013, όπως εξειδικεύονται στην παρούσα. Εφόσον ο δικαιούχος που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο δεν τηρεί τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης του επιβάλλεται η διοικητική κύρωση που προβλέπεται στο άρθρο 91 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013. Ωστόσο, η επιβολή διοικητικής κύρωσης που αναφέρεται στο άρθρο 91 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 δεν εφαρμόζεται στους δικαιούχους που συμμετέχουν στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές που αναφέρεται στον τίτλο V του κανονισμού (ΕΕ) 1307/2013.»
Αυτό ισχύει στην τρέχουσα ΚΓΠ. Στην επόμενη ΚΓΠ, η εφαρμογή των αρχών της πολλαπλής συμμόρφωσης ή αιρεσιμότητας (όπως την ορίζουν οι προτάσεις των Κανονισμών) θα είναι υποχρεωτική και για τους μικροκαλλιεργητές.
Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των αγροτών
Αρχικά, οι γεωργοί για την περίοδο 2014-2020 είναι υποχρεωμένοι να τηρούν ορισμένους κανόνες σχετικά με την προστασία των νερών από τη νιτρορύπανση. Τέτοιοι κανόνες είναι π.χ.:
1. Απαγορεύεται η απευθείας απόρριψη αζωτούχων λιπασμάτων και κτηνοτροφικών αποβλήτων, σε επιφανειακά και υπόγεια νερά. Επιπλέον, τα κτηνοτροφικά απόβλητα απαγορεύεται να διατίθενται στους εδαφικούς αποδέκτες σε ανεπεξέργαστη μορφή (αχώνευτα)
2. Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν αζωτούχα λιπάσματα ή κτηνοτροφικά απόβλητα κοντά σε επιφανειακά νερά (ποτάμια, υδατορεύματα, λίμνες, διώρυγες, τάφροι και κανάλια άρδευσης ή στράγγισης) ή υπόγεια νερά (πηγές, πηγάδια και γεωτρήσεις), και ειδικότερα:
α. Προκειμένου για αζωτούχα λιπάσματα: σε απόσταση μικρότερη των 2 μέτρων από επιφανειακά νερά, σε περίπτωση επίπεδης έκτασης και σε απόσταση μικρότερη των 6 μέτρων σε αγρούς με κλίση άνω του 8%.
β. Προκειμένου για κτηνοτροφικά απόβλητα: σε απόσταση μικρότερη των 10 μέτρων από επιφανειακά νερά για την περίπτωση των στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων, και 20 μέτρων για την περίπτωση των υγρών κτηνοτροφικών αποβλήτων.
γ. Σε εκτάσεις με κλίση άνω του 8%, όταν τα λιπάσματα ή τα κτηνοτροφικά απόβλητα είναι σε υγρή μορφή, με εξαίρεση την εφαρμογή μέσω του συστήματος της στάγδην άρδευσης ή με τη μέθοδο της έγχυσης.
δ. Σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από γεωτρήσεις, πηγές και πηγάδια.
Η εν λόγω απόφαση περιλαμβάνει κι άλλες υποχρεώσεις στο πλαίσιο της προστασίας των νερών από τη νιτρορύπανση και αυτό το στοιχείο θα παραμείνει και για την περίοδο 2021-2027. Παράλληλα, θα προστεθεί και ο έλεγχος των διάχυτων πηγών ρύπανσης από τα φωσφορικά άλατα, αλλά ακόμη δεν έχουν εξειδικευτεί τα σχετικά μέτρα που θα ισχύσουν. Επιπλέον, προστίθενται οι εξής υποχρεώσεις:
- Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων
- Χρήση εργαλείου για τη βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων για τα θρεπτικά
συστατικά
Στη συνέχεια, οι γεωργοί για την περίοδο 2014-2020 είναι υποχρεωμένοι να τηρούν ορισμένους κανόνες σχετικά με το έδαφος και την αποθήκευση άνθρακα, όπως:
1. Στα αγροτεμάχια που βρίσκονται σε εδάφη με κλίση άνω του 10%, να υπάρχει φυτική κάλυψη κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων, μέχρι την προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη σπορά, ανάλογα με την καλλιέργεια.
2. Σε αγροτεμάχια με κλίση πάνω από 10% που κινδυνεύουν από διάβρωση, η άροση να γίνεται κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια ή εναλλακτικά να δημιουργούνται σταθερές ακαλλιέργητες λωρίδες ως ζώνες ανάσχεσης, σε αποστάσεις ανάλογες με τις εδαφικές ιδιότητες και την κλίση. Επίσης η άρδευση να μη γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.
3. Να μην καταστρέφονται οι ξερολιθιές, τα αναχώματα και τα φυσικά πρανή στα όρια των αγροτεμαχίων.
4. Ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες, επιλέγεται μια ή περισσότερες από τις παρακάτω πρακτικές σχετικά με τα υπολείμματα των καλλιεργειών:
i. ενσωμάτωση στο έδαφος
ii. βόσκηση της καλαμιάς
iii. διατήρηση της καλαμιάς στο χωράφι κατά τη διάρκεια του χειμώνα και ενσωμάτωση της την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Εκτός των περιοχών Natura 2000, όπου σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η καύση της καλαμιάς, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και με άδεια από την οικεία Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής και τη σύμφωνη γνώμη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ο γεωργός μπορεί να προβεί σε καύση της καλαμιάς.
iν. Όσον αφορά στα υπολείμματα των κλαδεμάτων στις μόνιμες καλλιέργειες (δενδρώνες) συμπεριλαμβανομένων ελαιώνων και αμπελώνων, δύναται να εφαρμοσθεί η συγκέντρωση των υπολειμμάτων του κλαδέματος σε σωρό και η καύση με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την αποφυγή πυρκαγιάς.
Το μόνο μέτρο που προστίθεται μετά το 2020 είναι η αμειψισπορά. Συνεπώς, οι πολιτικές για την προστασία του εδάφους που προτείνει η Κομισιόν, ως υποχρεωτικές για τους γεωργούς είναι:
- Διαχείριση της κατεργασίας του εδάφους για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης του εδάφους, λαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, υπόψη την κλίση του εδάφους (είναι στα μέτρα που ισχύουν ήδη)
- Κανένα ακάλυπτο έδαφος την/τις πιο ευαίσθητη/-ες περίοδο/-ους (είναι στα μέτρα που ισχύουν ήδη)
- Αμειψισπορά (νέο μέτρο)
Βιοποικιλότητα και τοπίο
Οι υποχρεώσεις των γεωργών και των κτηνοτρόφων είναι οι εξής:
- Οδηγία 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. Για παράδειγμα, ο γεωγός θα πρέπει να τηρεί μέτρα για την αποφυγή της ρύπανσης ή της υποβάθμισης των οικοτόπων των ειδών, καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά ενοχλήσεις (είναι στα μέτρα που ισχύουν ήδη)
- Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (είναι στα μέτρα που ισχύουν ήδη)
- α) Ελάχιστο ποσοστό των γεωργικών εκτάσεων που διατίθεται για μη παραγωγικά στοιχεία ή περιοχές, β) Διατήρηση χαρακτηριστικών του τοπίου π.χ. διατήρηση αναβαθμίδων, γ) Απαγόρευση της κοπής φυτικών φρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών, δ) Προαιρετικά, μέτρα για την αποφυγή χωροκατακτητικών φυτικών ειδών (είναι στα μέτρα που ισχύουν ήδη)
- Απαγόρευση της μετατροπής ή άροσης των μόνιμων βοσκότοπων σε περιοχές του δικτύου Natura 2000 (νέο μέτρο)
Ασφάλεια τροφίμων
Υπάρχει μία μακροσκελής σειρά από μέτρα προστασίας και ασφάλειας των τροφίμων, τα οποία θα πρέπει να τηρούν κυρίως όσοι ασχολούνται με τη ζωική παραγωγή, όπως η τήρηση μητρώου εισροών εκροών, η ιχνηλασιμότητα ζωοτροφών, η διαχείριση των αποβλήτων, ο διαχωρισμός της παραγωγής γάλακτος κατά την άμελξη σε περίπτωσης ύπαρξης νοσούντων ζώων και η καταγραφή της χρήσης των κτηνιατρικών φαρμάκων. Στη νέα ΚΑΠ, θα απαγορεύεται επιπλέον η χρήση αυξητικών ορμονών στην πάχυνση των ζώων. Συγκεκριμένα, θα απαιτείται συμμόρφωση με την «Οδηγία 96/22/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 1996, για την απαγόρευση της χρησιμοποίησης ορισμένων ουσιών με ορμονική ή θυρεοστατική δράση και των β- ανταγωνιστικών ουσιών στη ζωική παραγωγή για κερδοσκοπικούς λόγους» [Άρθρο 3 στοιχεία α), β), δ) και ε), και άρθρα 4, 5 και 7].
Τέλος, για να τηρηθεί η απαίτηση της καλής μεταχείρισης των ζώων, η εκτροφή μοσχαριών, χοίρων και άλλων παραγωγικών ζώων θα πρέπει να συμμορφωθεί με τις επικαιροποιημένες απαιτήσεις των κανονισμών του 2008 και του 1998 αντίστοιχα.
Ταυτοποίηση και καταγραφή των ζώων
Ο κτηνοτρόφος υποχρεούται (σ.σ. δεν αλλάζουν οι υποχρεώσεις, απλά θα προσαρμοστούν με βάση κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούν την εθνική νομοθεσία, όταν οριστικοποιηθεί η νέα ΚΑΠ):
1. Να τηρεί τις διατάξεις της οδηγίας 2008/71/ΕΚ για την αναγνώριση και την καταγραφή των χοίρων όπως αυτή ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο με την ΚΥΑ 297286/5.8.2005 (ΦΕΚ 1170, τ.Β΄) για τη σήμανση και καταγραφή των χοίρων.
2. Να τηρεί τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 1760/2000 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, άρθρα 4 και 7 «θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των βοοειδών και την επισήμανση του βοείου κρέατος και των προϊόντων με βάση το βόειο κρέας, καθώς και την κατάργηση του κανονισμού 820/97 (ΕΚ) του Συμβουλίου».
3. Να τηρεί τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 911/2004 της Επιτροπής, άρθρα 6, 8 και 9, για την «Εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 1760/2000 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα ενώτια, τα διαβατήρια και τα μητρώα εκμεταλλεύσεων».
4. Να τηρεί τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 21/2004 του Συμβουλίου, άρθρα 4 και 5 «θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των αιγοπροβάτων και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 1782/2003 και των οδηγιών 92/102/ΕΚ και 64/432/ΕΟΚ».
5. Να τηρεί τις διατάξεις της αριθμ. 263493/2004 ΚΥΑ (Β 1253) άρθρο 6 παράγραφοι Η και ΙΔ, άρθρο 7 παράγραφοι Α και Δ, άρθρα 8, και 10 «Συμπληρωματικά μέτρα για των εφαρμογή του συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των εκμεταλλεύσεων αιγοπροβάτων και του ζωικού τους κεφαλαίου σε εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 21/2004 του Συμβουλίου», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
Ασθένειες των ζώων
Οι υποχρεώσεις των κτηνοτρόφων όσον αφορά τις ασθένειες δεν αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά και θα έχουν να κάνουν τόσο με την πρόληψη όσο και την εξάλειψη των ζωονόσων. Παράλληλα, ο κτηνοτρόφος υποχρεούται να ενημερώνει αμέσως τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές για οποιαδήποτε περίπτωση ζώου υπάρχει υπόνοια ότι έχει προσβληθεί από Μεταδοτική Σπογγώδη Εγκεφαλοπάθεια (Μ.Σ.Ε.). Να απομονώνει το ύποπτο ζώο από τα υπόλοιπα ζώα της εκτροφής και να περιορίζει τα υπόλοιπα ζώα της εκτροφής, ώστε να μην έρχονται σε επαφή με ζώα άλλων εκτροφών, μέχρις ότου είναι διαθέσιμα τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων. Σε περίπτωση επιβεβαίωσης της παρουσίας Μ.Σ.Ε., να συμμορφώνεται με τις αποφάσεις, τα μέτρα και τις υποδείξεις των αρμόδιων κτηνιατρικών αρχών. Υποχρεούται, επίσης, να παρέχει κάθε στοιχείο που αφορά την αγορά, πώληση, γέννηση ή μετακίνηση ζώων, καθώς και την αγορά, χρήση και διάθεση ζωοτροφών. Στις επικίνδυνες ασθένειες, προστίθενται από το 2021 και μετά και ο αφθώδης πυρετός, η φυσαλιδώδης νόσος των χοίρων και ο καταρροϊκός πυρετός.
Φυτοπροστατευτικά προϊόντα
Ο γεωργός υποχρεούται να χρησιμοποιεί ορθά τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα τόσο στην τρέχουσα περίοδο όσο και μετά το 2021. Η ορθή χρήση περιλαμβάνει:
i. την εφαρμογή των αρχών της ορθής πρακτικής φυτοπροστασίας, πρακτική κατά την οποία η επέμβαση με φυτοπροστατευτικά προϊόντα εφαρμόζεται σε συγκεκριμένα φυτά ή φυτικά προϊόντα, σύμφωνα με τους όρους της εγκεκριμένης χρήσης, επιλέγεται, υπολογίζεται η δοσολογία και διευθετείται ο χρόνος επέμβασης με τρόπο τέτοιο ώστε να εξασφαλίζεται αποδεκτή αποτελεσματικότητα με την ελάχιστη αναγκαία ποσότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες και τις δυνατότητες για καλλιεργητικό και βιολογικό έλεγχο.
ii. την τήρηση των όρων της άδειας για διάθεση στην αγορά και χρήση των φυτοπροστατευτικών, που θεσπίζονται σύμφωνα με το Ν. 4036/2012 και τις εφαρμοστικές του διατάξεις, και καθορίζονται στη σήμανση.
Στη νέα ΚΑΠ προστίθενται ειδικές υποχρεώσεις για τον περιορισμό της χρήσης γεωργικών φαρμάκων σε προστατευόμενες περιοχές που προσδιορίζονται βάσει της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα και της νομοθεσίας «Natura 2000», καθώς και μέτρα για τον χειρισμό και την αποθήκευση των γεωργικών φαρμάκων και τη διάθεση των καταλοίπων.
Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ για την Ελλάδα, σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής
Μείωση των κονδυλίων της ΚΑΠ, με βάση τις σταθερές τιμές, ύψους 1,263 δισ. ευρώ ή -6,47% για την Ελλάδα προκύπτει σύμφωνα με τις προτάσεις της Κομισιόν για τη νέα ΚΑΠ. Έτσι, ενώ η Ελλάδα έχει να λαμβάνει την επταετία 2014-2020 συνολικά 19,526 δισ. ευρώ, την επταετία 2021-2027, σύμφωνα με τις προτάσεις της Κομισιόν που παρουσιάστηκαν την 1η Ιουνίου, θα λάβει συνολικά 18,263 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές).
Ειδικότερα, μειωμένες κατά 4,32% θα είναι οι άμεσες ενισχύσεις (Α΄Πυλώνας) για τους Έλληνες αγρότες ή περίπου 650 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, καθώς από 14,9 δισ. ευρώ μειώνονται στα 14,256 ευρώ.
Στο κείμενο της πρότασης της Κομισιόν, δίνεται ανά έτος το ποσό των 2.036.560.894 ευρώ στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα ποσά των ενισχύσεων ανά τομέα είναι:
- Βαμβάκι: 180.532.000 ευρώ το χρόνο ή συνολικά 1.263.724.000 ευρώ
- Κρασί: 23.030.000 ευρώ συνολικά
- Μέλι: 6.162.645 ευρώ συνολικά
- Νέοι Γεωργοί: 37.120.578 ευρώ το χρόνο ή συνολικά 259.844.046 ευρώ
Ακόμα περισσότερο μειωμένος, κατά 23,83%, θα είναι ο προϋπολογισμός του ελληνικού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης ή περίπου 1,12 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Ενώ την περίοδο 2014-2020 η Ελλάδα λαμβάνει συνολικά 4,7 δισ. ευρώ για το ΠΑΑ, σύμφωνα με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2021-2027 θα λάβει 3,58 δισ. ευρώ.
Στο κείμενο της πρότασης της Κομισιόν, δίνεται ανά έτος το ποσό των 509.591.606 ευρώ στην Ελλάδα.
Έντονη κριτική από όλες τις πλευρές ασκείται όλο το μήνα Ιούνιο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αφορμή την ανακοίνωση της 1ης Ιουνίου με τις προτάσεις των κανονισμών για την περίοδο 2021-2027. Βασικός πυρήνας της κριτικής είναι η μείωση των κονδυλίων τόσο σε επίπεδο άμεσων ενισχύσεων όσο και σε επίπεδο προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Ιδιαίτερα στα προγράμματα, οι περικοπές που αγγίζουν το μείον 25% σημαίνουν ότι το πιο δυναμικό κομμάτι της αγροτικής οικονομίας, οι πιο παραγωγικοί αγρότες και κτηνοτρόφοι, θα στερηθούν σημαντικό μέρος των διαρθρωτικών ενισχύσεων, που κυρίως πηγαίνουν για τη Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία, το πριμ πρώτης εγκατάστασης των Νέων Γεωργών και για τα Σχέδια Βελτίωσης.
Ουσιαστικά, η κριτική βασίζεται στο επιχείρημα ότι η περικοπή των επιδοτήσεων θα πλήξει κυρίως τους νέους και τους νεοεισερχόμενους αγρότες, ενώ την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως ένα από τα προαπαιτούμενα για την επιτυχία των εθνικών σχεδίων εφαρμογής της ΚΑΠ ανά χώρα-μέλος, την ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού με μείωση του μέσου όρου ηλικίας των επαγγελματιών του κλάδου.
Πλαφόν στους μεγάλους αγρότες και αναδιανομή
Το θετικό σημείο της μεταρρύθμισης, πάνω στο οποίο θα στηριχθεί και όλη η επικοινωνιακή πολιτική της Κομισιόν είναι Μείωση άμεσων ενισχύσεων άνω των 60.000 ευρώ σε γεωργούς και η θέσπιση ανώτατου ορίου (πλαφόν) για ενισχύσεις άνω των 100.000 ευρώ ανά γεωργική εκμετάλλευση, με υψηλότερο επίπεδο στήριξης ανά στρέμμα για τις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, καθώς και δέσμευση τουλάχιστον του 2% των άμεσων ενισχύσεων για το καθεστώς στήριξης των νέων αγροτών.
Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη προτείνεται να μειώσουν το ποσό των άμεσων πληρωμών που ξεπερνά τα 60.000 ευρώ, και που θα αποδίδεται σε κάθε ενδιαφερόμενο αγρότη ανά ημερολογιακό έτος ως εξής:
α) κατά τουλάχιστον 25% για ενισχύσεις ανάμεσα στα 60.000 και 75.000 ευρώ
β) κατά τουλάχιστον 25% για ενισχύσεις ανάμεσα στα 75.000 και 90.000 ευρώ
γ) κατά τουλάχιστον 75% για ενισχύσεις ανάμεσα στα 90.000 και 100.000 ευρώ
δ) κατά 100% για ποσά που ξεπερνούν τα 100.000 ευρώ
Επόμενα βήματα
Είναι σημαντικό να υπάρξει ταχεία επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τον συνολικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και τις τομεακές προτάσεις, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ θα αρχίσει να αποφέρει απτά αποτελέσματα το συντομότερο δυνατό και ότι παρέχεται στους γεωργούς η απαραίτητη βεβαιότητα και προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις τους και τις επενδυτικές τους αποφάσεις.
Καθυστερήσεις όπως αυτές που σημειώθηκαν στην αρχή της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου 2014-2020 θα έχουν, ενδεχομένως, ως αποτέλεσμα να μην επωφεληθούν οι γεωργοί και οι εθνικές διοικήσεις από τη μείωση της γραφειοκρατίας, την αύξηση της ευελιξίας και τα περισσότερο απτά αποτελέσματα που θα αποφέρει η νέα ΚΓΠ. Τυχόν καθυστερήσεις στην έγκριση του μελλοντικού προϋπολογισμού θα καθυστερήσουν επίσης την έναρξη χιλιάδων πιθανών νέων έργων σε όλη την ΕΕ, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τη στήριξη των γεωργών και των αγροτικών κοινοτήτων και αντιμετωπίζουν ζητήματα από την ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος έως την προσέλκυση νέων γεωργών.
Η επίτευξη συμφωνίας το 2019 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα συμβάλει στην απρόσκοπτη μετάβαση από τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό (2014-2020) στον νέο, και θα εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα και τη συνέχεια της χρηματοδότησης προς όφελος όλων.
Πηγή: Πέτρος Αλεξανδρής, Agricola (Κυριακή, 5 Αυγούστου 2018)
