Το σύμπαν ξεκίνησε την πορεία του πριν από περίπου πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Αλλά δεν ήταν από την πρώτη στιγμή γεμάτο με πλανήτες, άστρα και γαλαξίες. Τα άστρα άρχισαν να σχηματίζονται πολλά εκατομμύρια χρόνια αργότερα και ακολούθησαν οι γαλαξίες. Το πως και το πότε, οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα καταφέρει να το εξηγήσουν.
Ένας γαλαξίας όμως που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και κανονικά «δεν έπρεπε να υπάρχει» στο μακρινό σύμπαν, μπορεί να αποδειχθεί κλειδί ώστε να λυθεί αυτό το μυστήριο. Το όνομά του είναι DLA0817g, με τους επιστήμονες να του δίνουν το παρατσούκλι «Wolfe». Πρόκειται για έναν ψυχρό, περιστρεφόμενο δίσκο, πλούσιο σε αέρια, ο οποίος είναι 72 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερος από τον ήλιο μας. Είναι ο πιο μακρινός γαλαξιακός δίσκος που έχει ποτέ παρατηρηθεί.
Όπως φαίνεται, ο δίσκος διαμορφώθηκε πριν από 12,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το σύμπαν ήταν κοντά στο 10% της τωρινής του ηλικίας. Οι περισσότεροι γαλαξιακοί δίσκοι σχηματίστηκαν σταδιακά και ορισμένοι χρονολογούνται στα 6 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang. Τότε, οι μικροί γαλαξίες που άρχισαν να σχηματίζονται ήταν θερμότεροι και πιο άτακτα σχηματισμένοι και συγχωνεύτηκαν μεταξύ τους με έναν όχι και τόσο ήπιο τρόπο.
«Οι περισσότεροι γαλαξίες που βρίσκουμε στα αρχικά στάδια του σύμπαντος μοιάζουν με τρένα που εκτροχιάστηκαν επειδή είχαν υποστεί συνεχή και συχνά ‘βίαιη’ συγχώνευση. Αυτές οι θερμές συγχωνεύσεις είναι δύσκολο να δημιουργήσουν καλοσχηματισμένους και ταξινομημένους ψυχρούς δίσκους, όπως παρατηρούμε στο σύμπαν μας», αναφέρει ο Marcel Neeleman του Ινστιτούτου Αστρονομίας Max Planck της Γερμανίας.
Αυτό σημαίνει πως οι γαλαξιακοί δίσκοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να «κρυώσουν» και να αποκτήσουν την τάξη που έχουν γαλαξίες όπως ο Milky Way. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πως ένας τόσο καλά ταξινομημένος γαλαξίας είχε δημιουργηθεί σε τόσο πρώιμο στάδιο.
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως ακολούθησε έναν διαφορετικό τρόπο. Την «ψυχρή λειτουργία» και όχι τη θερμή όπως οι περισσότεροι. Ο σχηματισμός ενός γαλαξία, όπως γνωρίζουν οι αστρονόμοι, έχουν μια συγκεκριμένη ιεραρχία. Στην αρχή δομές σκοτεινής ύλης που έχουν το σχήμα φωτοστέφανου και οι οποίες αλληλοεπιδρούν με τις γύρω ύλες, προσέλκυσαν τα αέρια. Αυτές οι συγχωνεύσεις δημιούργησαν κάτι μεγαλύτερο, μέσα στο οποίο ήταν εφικτός ο σχηματισμός αστεριών. Τα αέρια θερμάνθηκαν από τις συγκρούσεις και όταν κρύωναν σχημάτιζαν έναν δίσκο, με την διαδικασία να παίρνει δισεκατομμύρια χρόνια.
Στην «ψυχρή λειτουργία» από την άλλη, τα αέρια που προσελκύονται στον νέο γαλαξία είναι ψυχρότερα και αυτό επιτρέπει τον γρηγορότερο σχηματισμό του δίσκου. «Πιστεύουμε πως ο Wolfe έχει σχηματιστεί μέσω της σταθερής συσσώρευσης ψυχρών αερίων», δήλωσε ο J. Xavier Prochaska, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. «Ο ρυθμός σχηματισμού των άστρων είναι 10 φορές υψηλότερος από αυτόν του δικού μας γαλαξία. Πρόκειται ίσως για τον πιο παραγωγικό γαλαξία του πρώιμου σύμπαντος», συμπλήρωσε.
Οι επιστήμονες παρατήρησαν για πρώτη φορά τον Wolfe το 2017, όταν το φως ενός κβαζαρ (ενός φωτεινού ενεργού γαλαξιακού πυρήνα που μοιάζει με αστέρι) πέρασε από μια περιοχή πλούσια σε υδρογόνο και αποκάλυψε την εικόνα του. Οι επιστήμονες, των οποίων η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, θεωρούν πως χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί πόσο συχνή ήταν η «ψυχρή λειτουργία» σχηματισμού των γαλαξιών στο πρώιμο σύμπαν, κάτι το οποίο θα δώσει απαντήσεις σε αρκετά ερωτήματα.
Πληροφορίες: sciencealert.com, cnn.com
