Οι συγκαλλιέργειες αποτελούν έναν τρόπο για να αυξηθούν τα έσοδα των παραγωγών.
Στο άρθρο που ακολουθεί και αποτελεί προϊόν έρευνας που εντάσσεται στο πρόγραμμα Agroforward, αναλύεται πώς μπορεί να λειτουργήσει η συγκαλλιέργεια άγριων σπαραγγιών με ελαιόδεντρα.
Γιατί φυτεία με άγρια σπαράγγια
Τα ελαιόδεντρα υψηλής απόδοσης χρειάζονται άφθονο φως και πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση.
Ως εκ τούτου, τόσο οι παραδοσιακοί όσο και οι εξαιρετικά υψηλής πυκνότητας ελαιώνες δεν απορροφούν περισσότερο από το 50- 55% του ηλιακού φωτός.
Το υπόλοιπο θα φτάσει στο έδαφος και θα ενισχύσει τα ζιζάνια. Γιατί, λοιπόν, να μην εγκατασταθεί άλλη μια εμπορεύσιμη καλλιέργεια, κάτω από τα δέντρα, χρησιμοποιώντας αυτό το φως;
Η καλλιέργεια πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στη σκίαση. Μια πιθανή τέτοια καλλιέργεια είναι τα άγρια σπαράγγια (Asparagus acutifolius), τα οποία είναι μια Μεσογειακή μαγειρική σπεσιαλιτέ.
Οι μίσχοι μπορούν να συγκομιστούν και να πωληθούν σε τοπικές αγορές. Με την καλλιέργεια κάτω από τα δέντρα, τα σπαράγγια δεν επηρεάζουν την απόδοση της ελιάς, ενώ προσφέρουν μια επιπλέον παραγωγή.
Πού και πώς να γίνει η φυτεία
Βλαστός άγριου σπαραγγιού έτοιμος για συγκομιδήΤα άγρια σπαράγγια είναι ένα μακρόβιο πολυετές φυτό που δεν απαιτεί ετήσια καλλιέργεια και αυτό σημαίνει ότι ο ελαιώνας μπορεί να διαχειρίζεται χωρίς άροση, με μόνιμη φυτική κάλυψη.
Τα άγρια σπαράγγια είναι ανθεκτικά γενικά και, ειδικά, στην ξηρασία, το χειμερινό ψύχος και τα βραχώδη εδάφη. Επομένως, αν οι συνθήκες καλλιέργειας είναι κατάλληλες για την ελιά τότε τα άγρια σπαράγγια μπορούν επίσης να ευδοκιμήσουν. Λίγα φυτώρια παράγουν φυτά άγριων σπαραγγιών, αλλά αυτά μπορούν να παραχθούν από σπόρους.
Οι σπόροι μπορούν να ληφθούν από τους καρπούς που μπορεί να συλλεχθούν από άγρια σπαράγγια το φθινόπωρο. Μετά τη συγκομιδή, οι μαύροι και λαμπεροί σπόροι πρέπει να στρωματωθούν σε υγρή άμμο.
Ανάλογα με την προέλευση των σπόρων μπορεί να χρειαστεί έως και ένα έτος για να φυτρώσουν. Τα φυτά μπορούν στη συνέχεια να μεταφυτευθούν σε δοχεία όπου μπορούν να αναπτυχθούν για ένα ακόμη έτος πριν από τη μεταφύτευση στον αγρό.
Σπόροι άγριων σπαραγγιών (αριστερά) και καρποί (δεξιά)Τα νεαρά φυτά σπαραγγιών μπορούν να μεταφυτευθούν κατά μήκος των σειρών των ελαιόδεντρων αφήνοντας το μεταξύ τους κενό ελεύθερο για να επιτρέψουν τη χρήση μηχανημάτων για το κλάδεμα και τη συγκομιδή της ελιάς. Αν η φύτευση γίνει μόνο στις σειρές των δέντρων, τα φυτά μπορούν να φυτευτούν συνήθως σε απόσταση 33 εκ. περίπου κατά μήκος της σειράς. Αυτό παρέχει 4.000 έως 5.000 φυτά σπαραγγιών περίπου ανά εκτάριο.
Εναλλακτικά, εάν οι ελιές συλλέγονται με το χέρι, τα σπαράγγια μπορούν επίσης να φυτευτούν στην περιοχή μεταξύ των γραμμών. Στην περίπτωση αυτή, τα άγρια σπαράγγια μπορούν να φυτευτούν σε απόσταση 33 εκ. σε σειρά 1 μ.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα 30.000 φυτά περίπου ανά εκτάριο.
Πλεονεκτήματα
Η παραγωγή μιας δεύτερης καλλιέργειας άγριων σπαραγγιών κάτω από τα ελαιόδενδρα αυξάνει την παραγωγικότητα ανά μονάδα εδάφους, ενώ απαιτεί λίγες πρόσθετες εισροές.
Η διαδικασία βοτανίσματος, λίπανσης και ενδεχόμενης άρδευσης του σπαραγγιού μπορεί να ωφελήσει τα ελαιόδεντρα χωρίς επιπλέον κόστος.
Με την αυξανόμενη μεταβλητότητα των τιμών της αγοράς για το ελαιόλαδο και την αβεβαιότητα που συνδέεται με την αλλαγή του κλίματος, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών μπορεί να προστατεύσει τους αγρότες από ακραίες αποτυχίες των καλλιεργειών.
Είναι απίθανο να αποτύχουν και οι δύο καλλιέργειες μέσα στο ίδιο έτος.
Απόδοση σπαραγγιών
Ένα ώριμο φυτό άγριου σπαραγγιού παράγει 50-100 γρ. βλαστών (δόρυ) κάθε άνοιξη (Μάρτιο έως Μάιο, ανάλογα με το τοπικό κλίμα).
Με 5.000 φυτά ανά εκτάριο (μεταφύτευση μόνο κατά μήκος σειρών δέντρων), η απόδοση μπορεί να είναι 250-500 κιλά ανά εκτάριο, ξεκινώντας από το δεύτερο ή το τρίτο έτος μετά τη φύτευση.
Με 30.000 φυτά ανά εκτάριο (μεταφύτευση σε σειρές που απέχουν 1 μ. μεταξύ τους και στο χώρο μεταξύ των γραμμών των δέντρων) η απόδοση μπορεί να φτάσει τα 1.500-3.000 χγρ. ανά εκτάριο.
Ασθένειες, παράσιτα και ζιζάνια
Ως άγριο (μη επιλεγμένο) είδος, το άγριο σπαράγγι υποφέρει σήμερα από λίγα παράσιτα και ασθένειες.
Ως εκ τούτου, μπορεί να καλλιεργηθεί ως βιολογική καλλιέργεια. Ωστόσο, το σκαθάρι των σπαραγγιών μπορεί να προκαλέσει κάποια βλάβη, αλλά σπάνια χρειάζεται θεραπεία.
Τα ζιζάνια μπορούν να ελεγχθούν με την προσεκτική βόσκηση ζώων, όπως είναι τα πουλερικά ή τα πρόβατα.
Εργασία, συγκομιδή και εμπορία
Η καλλιέργεια άγριων σπαραγγιών είναι απίθανο να επηρεάσει το κλάδεμα και τη συγκομιδή της ελιάς, αν η συγκομιδή της ελιάς πραγματοποιείται με το χέρι ή με τη χρήση δονούμενων χτενών.
Σπαράγγια σε παραδοσιακό ελαιώνα με αχυρόστρωμαΗ χρήση των “πλαισίων ομπρέλας” είναι ιδιαίτερα κατάλληλη, δεδομένου ότι το δίχτυ διατηρείται πάνω από τη βλάστηση των σπαραγγιών.
Τα άγρια σπαράγγια είναι μια ανθεκτική σοδειά, αλλά απαιτούνται υψηλά επίπεδα χειρονακτικής εργασίας ειδικά για τη συγκομιδή των βλαστών των σπαραγγιών και για τον έλεγχο των ζιζανίων.
Ως εκ τούτου, αν και η συγκαλλιέργεια ελαιόδεντρων και σπαραγγιών θα αυξήσει την απόδοση ανά μονάδα γης, θα αυξήσει επίσης την ανάγκη για εργασία. Οι βλαστοί των σπαραγγιών μπορούν να προσελκύσουν υψηλές τιμές στις τοπικές αγορές.
Ωστόσο, η εμπορία φρέσκων και ευπαθών προϊόντων είναι ένα δύσκολο έργο που πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά.
* Το παρόν άρθρο παράχθηκε από το ερευνητικό πρόγραμμα Agforward που χρηματοδοτήθηκε από το Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Επίδειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης αριθ. 613520.
