Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού .
Φέτος είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά και συμπληρώθηκαν τα παθήματα μας , με την καταστροφή πολλών χιλιάδων στρεμμάτων δασικής έκτασης , αλλά και καλλιεργήσιμης γης όπως άλλωστε και κατοικιών , από τις πυρκαγιές . Αν , τα παθήματα μας , δεν γίνονται αφορμή να αναθεωρήσουμε συμπεριφορές και συνήθειες , αναμφίβολα θα έρθουν και άλλα , πολύ χειρότερα . Με αφορμή λοιπόν , την αναγκαιότητα ,που δημιουργείται , της προστασίας των δασών και του περιβάλλοντος , ανασύρω από τα αρχεία , ένα σπουδαίο διήγημα « Ο παπάς των Γηλόφων» του Δ. Κρεκούκια ,που έγραψε λίγο μετά το 1910 και δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα «Η Ακρόπολις» σε συνέχειες με μεγάλη κυκλοφοριακή επιτυχία , όπως μας πληροφορεί από την εφημερίδα «Σκρίπ» ο «Αρμόδιος Αριστογείτων» :
Γράφει μεταξύ των άλλων , γράφει για τον Δ. Κρεκούκια . «…Τέλος δε τώρα ακόμη τελευταίως η εφημερίς «Ακρόπολις» ηναγκάσθη να προβή εις ανατύπωσιν τριών χιλιάδων φύλων δια την μεγίστην ζήτησιν της ζωντανής εκείνης , μοναδικής και διδακτικοτάτης αλληγορίας του « Ο Παπάς των γηλόφων»…..»
Δημοσιεύθηκε εκ νέου εις το περιοδικό « Τα Τριφυλιακά Χρονικά» που εκδιδόταν εις τους Γαργαλιάνους την διετία 1934 -1935 . Το διήγημα βρήκα ιδιόχειρο εις τα αρχεία του εν λόγω περιοδικού , το οποίο μου εμπιστεύθηκε η σπουδαία Γαργαλιανιώτισσα , λογοτέχνις Έλεν Τσαμαδού , κόρη του αειμνήστου Γεωργίου Καλογερόπουλου , αρεοπαγίτη και κορυφαίου λογοτέχνη που ήταν και ο εκδότης του περιοδικού μαζί με τον Τάκη Αλεξόπουλο .
Το Διήγημα αυτό αντιπροσωπεύει την χρυσή περίοδο της Λογοτεχνίας στους Γαργαλιάνους ,1900 -1940.
Δημοσιεύεται στα « Τριφυλιακά Χρονικά» κάτω από τον τίτλο «Πλουτολογικά»
Ο ΠΑΠΑΣ ΤΩΝ ΓΗΛΟΦΩΝ
«Ο φυτεύων ένα δένδρο δημιουργεί ένα άνθρωπο»
Του Δ. Γ. Κρεκούκια , δικηγόρου
Πολλάκις αποφασίζει τις μίαν εκδρομή εις ένα των πέριξ χωρίων της πόλεως εν η κατοικεί . Πριν όμως φθάσει , εις το τέρμα της εκδρομής του και εισέλθει εις το χωρίον , παρατηρεί από μακριά να προβάλλει εντός του χωρίου και εις δεσπόζουσα θέσιν έν υπερμέγεθες κτίριον , ως είδος κάστρου τεχνητού βουνού και δια τούτο ως είναι επόμενο , ο παρατηρητής και εκδρομέας αυτός από τους πρώτους χωρικούς του εν λόγω χωρίου , τους οποίους θα συναντήσει , θα προθυμοποιηθεί μετά πολλής του περιεργείας , να ερωτήσει και μάθει ,τα του μεγάλου αυτού κτιρίου , ως και το όνομα του υπερύψηλου τούτου εργοστασίου .
Εις την ερώτησιν αυτήν του νέου επισκέπτου , οι χωρικοί μετά πολλής φιλαρεσκείας και της διακρινούσης άμα αυτούς αφελείας , θα απαντήσουν ότι « είναι η καινούργια εκκλησία του χωριού , και την κτίζουν τώρα και επτά χρόνια»
– Μα γιατί δεν έχετε άλλη εκκλησία ; Άλλως τε δι΄ εν χωρίον με πενήντα σπίτια , τι χρειάζεται μια τόσο μεγάλη εκκλησία ;
– Έχομεν και την άλλην την παλιά μας εκκλησία , θα σπεύσουν να είπουν οι χωρικοί αλλά σαν οι άλλοι του χωριού Χ… με τα σαράντα σπίτια έκαμαν καινούργια εκκλησία « ο Παπάς του χωριού μας» το έβαλε πείσμα και μας είπε : « Παιδιά πρέπει να δείξουμε και εμείς το φιλότιμό μας και να κάμουμε μια πιο μεγάλη καινούργια εκκλησία»
– Και τώρα , πόσα χρόνια ακόμα θα εργάζεσθε για να αποτελειώσετε την καινούργια εκκλησία ;
– Ξένε μας , εμείς δούλοι του Θεού , θα δουλέψουμε ακόμη , μαζί με το καμπαναριό της και τα εικονίσματα , που θα στην στολίσουνε , άλλα 8 χρόνια , και έτσι θα κάμουμε εκκλησία ξακουστή . « Ο Παπάς του χωριού μας» και οι επίτροποι μαζεύουνε , κάθε τόσο , από τα εισοδήματά μας . Αλλά και εμείς πολλές φορές αφήνουμε τοις δικές μας δουλειές δια να κουβαλήσουμε , πότε τη πέτρα , πότε τον ασβέστη και πότε με τ΄ άλογά μας , να φέρουμε άμμο και κυπαρίσσια . πάνω κάτω χωρίς τον κόπο και τα χασομέργια , που θα κάνουμε , αναμεταξύ μας , η καινούργια εκκλησία , θα μας φάει ίσα με ένα εκατομμύριο δραχμές . Χαλάλι όμως νάναι , θα γίνει μια μέρα εκκλησία ξακουστή !!
Χ
Οι χωρικοί λοιπόν χωρίς η θρησκευτική ανάγκη ν το καλεί , αλλά , αλλά διότι το είπεν « ο Παπάς του χωργιού» ανοικοδομούν και νέον παμμέγιστο του Υψίστου ναό , «την μεγάλη και καινούργια εκκλησιά του χωργιού των , όπου στα άλλα τα χωργιά θα γίνει ξακουστή» και δια την οποίαν , όταν με καλό αποπερατωθεί και εγκαινιασθεί , πρέπει πάλι να πηγαίνουν πολύ λάδι , πολύ κερί , μεγάλες λαμπάδες , μεγάλα τάματα και μεγάλες προσφορές .
– Αλλά και είναι να γίνεται λόγος ;
Της μεγάλης και καινούργιας εκκλησιάς , μεγάλη είναι και δοξασμένη η χάρις της και δια τούτο μεγάλα και τρανά , πρέπει να είναι τα ταξίματα , τα δώρα , οι προσφορές και τα μεινάτια των προσκυνητών .της .
Χ
Απέναντι όμως της καινούργιας εκκλησίας υψούνται οι γήλοφοι του χωριού γυμνοί και αποψιλωμένοι , ως αν να θρηνούν και αυτοί την τόσην απονιά των χωρικών που θάπτουν , δια την νέαν τους εκκλησία , τόσων ετών προσωπική εργασία και τας εισφοράς των από εν εκατομμύριο δραχμάς , δια να γίνουν πλέον πενέστεροι και κατά φυσικόν νόμον , πλέον δυστυχείς , άθλιοι και μετανάστες εις ξένην γην !
Και θα υψούνται οι γήλοφοι του χωριού γυμνοί και αποψιλωμένοι δια να θρηνούν και κλαίουν την εγκληματική κουφότητα των χωρικών , μέχρις ότου πάει εις το χωργιό και ο δικός τους παπάς « Ο Παπάς των Γηλόφων» ο οποίος με την γαλήνην , απλήν , παραστατική , πειστική και ενθουσιώδη και ενθουσιώδη γλώσσα του , θα ειπεί εις τους πεινώντας εκτραχηλισμένους και αποκαρδιωμένους χωρικούς . – Παιδιά μου διατί εβαλθήκατε , με τόσας θυσίας να κάμετε μεγάλη καινούργια εκκλησιά και δεν εντύνατε πρώτα πρώτα , όπου είναι και τόσο εύκολο , όλα αυτά τα χωματοβούνια του χωργιού σας από δένδρα;
– Να όλος αυτός ο τόπος , που πιάνουν τα βουνά σας , είναι πάνω από εξ χιλιάδες στρέμματα και αν φυτεύσετε ανά τριάντα δένδρα το πολύ στο στρέμμα θα έχετε μετά από μια δεκαετία 180 χιλιάδες ηλικιωμένα δένδρα . Έτσι τότε αναμεταξύ σας , από πενήντα σπίτια όπου είσθε θα μοιράζετε κατ’ έτος και από πέντε δραχμές να βάλουμε εισόδημα από κάθε δένδρο , εννιακόσιες χιλιάδες φράγκα , δηλ αναλογία από δέκα οκτώ χιλιάδες δραχμές εις κάθε σπίτι !
– Ύστερα αν θέλατε , ελέγατε αναμεταξύ σας . παιδιά να μην μοιράσουμε εφέτος τα λεπτά από τα δένδρα , δια να κάνουμε μια μεγάλη καινούργια εκκλησιά και ούτως πως μονοχρονιάς , θα κάματε μια νέα μεγάλη εκκλησιά , με τα θεόρατα καμπαναριά της , τα μεγάλα της εικονίσματα και τον ουράνιο θόλο της , που θα ήταν σ΄ όλα τ΄ άλλα τα χωργιά , τρανή και ξακουστή . Ύστερα πάλι ελεγάτε , μνα κάμουμε ένα κατά το νέο σύστημα σχολείο , και θα εκάνατε δια μιας παμμέγιστο , ζηλευτό και πλούσιο απ΄ όλα τα σχολικά όργανα σχολείον . Έτσι κατά τον ίδιον τρόπο , δια μιας ένα ελαιοτριβείο με τα νέα μηχανήματα και τα σιδερένια αδράκτια , που θα το ορίζει όλο το χωργιό και να κάνουν το λάδι τους και τ ΄άλλα τα γειτονικά χωργιά .
Δια μιας κλωστήριο και υφαντήριο , που εργάζονται τα κορίτσια σας και θα αποκτούν μόνα τους , από τη ημερομίσθιο την προίκα των . Δια μιας στάνη συνεταιρική , από εκατοντάδες πρόβατα . Δια μιας μελίσσια με τα νέα υάλινα κουβέλια και δια μιας αγελάδες από την Ελβετία που να έχει να κάνει συντροφικά όλο το χωργιό .»
« Ο Παπάς των Γηλόφων» θα έλεγε και άλλα πολλά , εις τους χωρικούς .
– «Παιδιά μου άμα φυτεύσετε τα 180 χιλιάδες δένδρα , θα έχετε ένα μεγάλο δάσος και τότε τον χειμώνα δεν θα κάνει παγωνιά στο χωργιό , που θανατώνει τα ζωντανά σας και ξηραίνει τα αμπέλια και τα σπαρτά σας , ούτε δυνατή ζέστη, ώστε να σαπίζουν τα σταφύλια και να κουφιώνουν τ΄ άλλα σας φρούτα . Θα έχετε μεγάλο κυνήγι από λαγούς ελάφια και ζαρκάδια και λογιών λογιών από μικρά και μεγάλα πουλιά . Τα πρόβατα Θα βόσκουν χορταστικά από κάτω στη χλόη και πρασινάδα των δένδρων . Την άνοιξιν δεν θα πέφτει καταστρεπτικό χαλάζι , γύρω στην περιφέρεια του χωργιού σας . Πάντοτε θα έχετε μαλακό , δροσερό και υγιεινό αέρα .Το βροχερό νερό τον χειμώνα δεν θα γδέρνει δεν θα γδέρνει το χώμα της φαλακρώδους εκτάσεως των λόφων δια να αναφανούν μία ημέρα οι βράχοι , ούτε θα γεμίσει ο κάμπος από νερά δια να γίνεται βάλτος και να πεθαίνετε από τους πυρετούς της ελονοσίας , αλλά τα νερά αυτά θα απορροφώνται από το σπογγώδες έδαφος της δασώδους περιοχής και θα μαζεύονται βαθιά στις ρίζες των δένδρων , όπου θα σχηματίζουν μια μεγάλη υπόγειο λίμνη και από εκεί από μια σχισμάδα , που είναι στο ριζοβούνι , θα τρέχει παντοτεινά , σαν μεγάλη βρύσι , σωστό κεφαλάρι , το νερό αυτό δια να ποτίσει τα ξερικά χωράφια σας , που θα μεταμορφωθούν τότε εις ωραίους μυροφόρους μπαξέδες και μεγάλα πλουτοφόρα περιβόλια»
«Ο Παπάς των Γήλοφων» με τον .ίδιο ενθουσιασμό , έμπνευσιν και προθυμία θα συνέχιζε την διαφωτιστικήν και λαοσωτήριον διδασκαλία του .
– «Παιδιά μου , πρέπει να καταλάβετε με ιερά φλόγα που εμψυχώνει , ότι η μεγάλη και αληθινή ευλογία του Θεού δεν είναι παρά το Δένδρο . Ναι παιδιά μου το Δένδρο ! Διότι και ένα ακόμη δένδρο , αν φυτεύσει από σας , είναι σαν καταθέσει εκατόν δραχμές εις την Αγροτική Τράπεζα , τας οποίας θα εισπράξουν οι κληρονόμοι εντόκως , όταν γηράσει το δένδρο και ξυλευτεί . Επί πλέον θα αποκτήσει και ένα σκλάβο , όστις από μακρά έτη θ ΄αποδίδει αδαπάνως τους καρπούς του εις τον χωρικόν που το εφύτευσεν , εις τα τέκνα του και εις απογόνους του . Συνάμα δε ο χωρικός αυτός γίνεται ευεργέτης και των άλλων συγχωριανών του , διότι θα συντελέσει να παραχθούν περισσότεραι τροφαί , περισσοτέρα καύσιμος και οικοδομήσιμος ξυλεία και διαρκώς ο αήρ να καθαρίζεται από το δηλητηριώδες ανθρακικό οξύ , εμπλουτιζόμενος από οξυγόνο . Ιδού λοιπόν πως και διατί η μεγάλη και αληθινή ευλογία του Θεού ευρίσκεται στο δένδρο και δια το οποίο έκαστος από εσάς , χωρίς υπερβολή, δύναται να λέγει « ο φυτεύων ένα δένδρο , δημιουργεί ένα άνθρωπο» .
Χ
« Ο Παπάς των Γηλόφων» ακούραστα κα με την ίδια πάλλουσα ψυχικήν αγαλίασιν , πειστικήν και κατανίκητον γλώσσαν του , θα εξακολούθει να λέγει στους φιλοπερίεργους και ανυπομονούντας να διδαχθούν χωρικούς .
– «Παιδιά μου , μάθετε ακόμα από εμέ , ότι όλα ανεξαιρέτως τα ζώα τρέφονται δαπάναις των φυτών , τα μεν φυτοφάγα αμέσως , τα δε σαρκοφάγα εμμέσως δια των φυτοφάγων . Άνευ των φυτών , είναι αδύνατος εις την εν τη ζωή διατήρησις των ζώων , διότι μόνον τα φυτά έχουν την δυνατότητα να παρασκευάζουν εξ απλών στοιχείων της γης και του αέρος , την ποικίλη και πολυσύνθετο τροφή . Ανάγκη λοιπόν και σεις , δια να μην ζείτε μέσα στας τρώγλας , πεινώντες και γυμνητεύοντες , αλλά απεναντίας μεταβληθεί και βελτιωθεί εξ ολοκλήρου η ζωή σας , το ελεεινό από πάσης απόψεως χωργιό σας αποβεί μία ωραία και προοδευτική πολίχνη , να βλαφθείτε όλοι σας με δημιουργικό ζήλο , με αληθινή ψύχωσιν και ασυγκράτητο φανατισμό – πολύ ανώτερο και μεγαλύτερο ,από αυτόν που έχετε δια την εκκλησία σας – όπως σκεπάσετε πέρα για πέρα την εδαφική έκτασιν του χωργιού σας με το στοιχείο το πράσινο . Όρη , βουνά , λόφοι ρεματιές , φάραγκες , λαγκάδια , λειβάδια , κοιλάδες , χωράφια , κάμποι πρέπει να γεμίσουν , σκεπασθούν και στολιστούν από παντός είδους φυτά και δένδρα και έτσι τότε , κοντά στα πολλά εισοδήματα που θα έχετε από αυτά , θα έχετε και άλλα τόσα να εσοδεύσετε από τ ΄αναρίθμητα πρόβατα , χοίρους , άλογα , βόδια και βουβάλια που θα βοσκήσουν ελεύθερα μέσα στο εκτεταμένο αυτό φυτικό σας Βασίλειο»
Χ
« Παιδιά μου , όπου δάση εκεί και βροχές , κυνήγι , βοσκή , καλλιέργεια , γονιμότης , καλλωπισμός και υγεία . Όπου αποψίλωσις εκεί στειρότης , μαρασμός , λοιμώδεις ασθένειες , αξαθλίωσις πείνα θάνατος.
Το δάσος παιδιά μου και μονάχα το δάσος , είναι εκείνο που θα σας δώσει τον στολισμό , το πλούτο , την υγείαν , την αγνή θρησκεία και την παντοτεινή ευτυχή ζωήν» .
Χ
Αυτά και τόσα άλλα θα ειπεί εις το χωργιό «ο Παπάς των γηλόφων» Αλλά ως τότε οι γήλοφοι του χωρίου θα υψούνται , έναντι της μεγάλης καινούργιας εκκλησιάς , γυμνοί και αποψιλωμένοι , δια να κλαίουν και θρηνούν την κακοδαιμονία των χωρικών και διότι θα βλέπουν να μην πηγαίνει το γοργότερο εις το χωργιό και ο ιδικός των ο ευλογημένος παπάς « Ο Παππάς των γηλόφων»
Δ. Γ. Κρεκούκιας
Δημοσιολόγος