Από τα « Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού
Πρόκειται για ένα λαϊκό παραμύθι που αφηγούνταν στους Γαργαλιάνους από το 1900 και πριν , άγνωστο από πότε ακριβώς . Είναι ένα παραμύθι που η δημιουργία του ανάγεται στα 1500 και δημιουργήθηκε στην Νότια Ευρώπη . Υπάρχει διακριτή παραλλαγή του παραμυθιού που λεγόταν στους Γαργαλιάνους και γι ‘ αυτό μπήκε στην καταγραφή του Γ. Μέγα .
Ο Μισοκωλάκης
Μια φορά και ένα καιρό …
Ήταν ένα μικρό πτωχό παιδί που είχε πρόβλημα με την ανάπτυξη του . Το μισό του σώμα ήταν μικρότερο και ήταν τόσο παραμορφωμένο και τόσο άσχημο που ο κόσμος συνεχώς το κορόιδευε και τον φώναζε μισοκωλάκη .
Ο μισοκωλάκης , έκοβε ξύλα και τα φόρτωνε στα γομάρια .
Τα πήγαινε στο παζάρι και τα πουλούσε .
Πήγαινε κάθε μέρα και έκοβε ξύλα .
Μια μέρα που η μάννα του τον έστειλε να πάει ξύλα στο παζάρι ,βρίσκει κοντά στη θάλασσα, από όπου πέρναγε ,ένα μεγάλο χρυσόψαρο έξω από το νερό τραυματισμένο και πεινασμένο και διψασμένο, έτοιμο να πεθάνει .
Ο μικρός το έβαλε αμέσως μέσα στη θάλασσα και έδωσε το λίγο ψωμί που είχε μαζί του , στο χρυσόψαρο .
Και κάθε φορά, που πήγαινε στο παζάρι πέρναγε από εκεί, τάιζε και μίλαγε με το χρυσόψαρο.
Όταν το χρυσόψαρο έγινε καλά και ήθελε να φύγει , το χρυσόψαρο του είπε ,από εδώ και πέρα ότι θέλεις θα γίνεται . Θα λες :
– Μα τον λόγο του Θεού , μα το λόγο του ψαριού και την επιθυμία σου και θα γίνεται .Και χάθηκε στη θάλασσα μέσα στα κύματα .
Πήγαινε στο λόγγο «κοπείτε ξύλα και φορτωθείτε!» έλεγε και κοβόντουσαν και φορτωνόντουσαν μονάχα τους .
Μια μέρα πέρασε από το παλάτι του βασιλιά , από κάτω στη στράτα .
Η βασιλοπούλα βγήκε στο παραθύρι απάνω και του έριξε ένα μήλο και τον βάρεσε στο κεφάλι.
Ο μισοκωλάκης την έβρισε .
Με το βρίσιμο, που της έκανε η βασιλοπούλα έμεινε έγκυος.
Λέει ο Βασιλιάς , όταν είδε την βασιλοπούλα έγκυο ,
-Μωρέ ποιος άφησε έγκυο την βασιλοπούλα , θα μάσω όλον τον κόσμο κάτω από το παλάτι να δούμε ποιος το έκανε :
Και τους έμασε όλους κάτω από το παλάτι και πετά το μήλο από το παραθύρι
Πάει στο μισοκωλάκη και λέει
– Μωρέ με τον μισοκωλάκη γκαστρώθηκε ;
Λέει ο βασιλιάς :
– σε βάρκα χωρίς καραβοκύρη , να τους βάλουμε και τους δυο , να πνιγούν στο πέλαγος .
Τους έβαλαν στη βάρκα και …
Πάει , πάει πολύ πέρα στο πέλαγος… και δεν έκρινε ούτε ο ένας ούτε ό άλλος .
Όμως ο μισοκωλάκης άρχισε να συμπαθεί τη βασιλοπούλα παρ΄ ότι τον είχε τόσο πολύ πληγώσει.
Γυρίζει η βασιλοπούλα και του λέει:
-Καλά μωρέ μισοκωλάκη πως με έβρισες και με άφησες έγκυο;
-δεν ξέρεις εσύ ό,τι λέω εγώ , γίνεται !
-δεν λες να γίνεις ολόκληρος, μην είσαι μισοκωλάκης .
– μα τον λόγο του θεού , μα το λόγο του ψαριού κάνε με και μένα σαν τους άλλους .
Λέει ο μικρός και φοπ έγινε ένα πανέμορφο παλικάρι.
-Και να πεις στη βάρκα να γυρίσει πίσω
-Γύρισε βάρκα πίσω
– να πάμε στην άκρη του πελάγου να φτιάξουμε σπίτια
– κάθονται και γίνονται
– πες εδώ να γίνουν ανώτερα από του βασιλιά τα παλάτια
-Πες σε μια βάρκα μαλαματένια , να πάει πέρα στην άκρη , να έρθουν εδώ ο βασιλιάς με την δωδεκάδα του , να έρθουν όλοι .
Πάει η βάρκα μόνη της και τους έφερε στο νέο παλάτι . Τους έβαλε η βασιλοπούλα και έκατσαν όλοι πέρα .
Η βασιλοπούλα λέει στο μεταμορφωμένο πιά όμορφο παλικάρι που ήταν ο μισοκωλάκης .
– Πες παγούρι να περπατεί μονάχο του και να έρχεται γύρω !
Εκεί κοντά έφαγαν και ήπιαν , άμα απόφαγαν και ήπιαν , του λέει η βασιλοπούλα
– Να πεις του παγουριού να πάει στο βρακί του βασιλιά !
Σηκώνονται αυτοί να φύγουν . Βγαίνει η βασιλοπούλα και χαλεύει * ( ψάχνει ) το παγούρι . Κοιτούσαν ό ένας τον άλλον και έλεγαν
-Δεν πήραμε κανένα παγούρι
Είπε η βασιλοπούλα στον βασιλιά :
– Το έχεις μέσα στο βρακί!.
Τηράει ο βασιλιάς
– Οπούθε πάει εδώ μέσα ;
– μα πούρθε ο μισοκωλάκης και με γκάστρωσε στο παλάτι ;
-εσύ είσαι τσούπρα μου
-εγώ είμαι πατέρα
Και έπεσε στην αγκαλιά του κλαίγοντας από χαρά και ζήτησε από τον πατέρα της να τους δώσει την ευχή του να παντρευτούν .
Μετά από λίγο καιρό γεννήθηκε ένα παν όμορφο αγοράκι .
Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα .
——————————————————————
Επιστημονική προσέγγιση του Παραμυθιού
Το παραμύθι μας κατατάσσεται στο Παραμυθιακό τύπος ΑΤ -ΑΤU 675
Παραμυθιακός τύπος ΑΤ -ΑΤU 675
ΑT/ATU : The lazy boy
AT/ATUU: The lazy boy
Delarue -Teneze : Le Garcon Paresseux
Grim no 54: Hans Dame
Straparola III,1: Un nomme Pierre, estant insense , retourna en son bon sens par le moyen d’ un poisson nomme ton …..
Basile I ,3 : Peruonto
Eberhard-Boratav no 69
Παραμυθιακός τύπος ΑΤ -ΑΤU 675
Ο παραμυθιακός ήρωας έχει τα περισσότερα μειονεκτήματα : είναι το μικρότερο ή μικροσκοπικό παιδί , ορφανό , φτωχός , χαζός ή κασίδης , άσχημος ή ημιτελής , αδύναμος , περιφρονημένος ή κυνηγημένος από τους μεγαλύτερους του με κάποια σωματική ή πνευματική ατέλεια .
Χαρακτηριστική περίπτωση ενός τέτοιου υποτιμημένου παραμυθιακού προσώπου που όμως στο τέλος καταφέρνει να θριαμβεύσει αποτελεί ο ήρωας του παραμυθιακού τύπου ΑΤ -ΑΤU 675 που είναι ένας ανάπηρος ή μισός άνθρωπος ή , όπως δείχνει η διεθνής κατάταξη ένα τεμπέλικο παιδί .
Η πολυσημία του μοτίβου του μισού ανθρώπου σε πολλές χρήσεις στους μύθους των λαών οδήγησε και στις διαφορετικές ερμηνεύει και προσεγγίσεις του είτε ως μίας σταθεράς του συλλογικού ασυνείδητου είτε ως μέρος της κοινωνικής και κοσμολογικής διαδικασίας που περιγράφουν οι μύθοι , όπου η κατάκτηση του τελικής ολοκλήρωσης προϋποθέτει ένα σώμα ατελές και ανολοκλήρωτο .Η μορφή του μισού ανθρώπου , μια μορφή ατελής και ασύμμετρη οδηγεί ακριβώς στα ερωτήματα της συμπληρωματικότητας και της συμμετρίας και της διαφορετικότητας των φύλων και της ερμηνείας των κανόνων που καθορίζουν τις κοινωνικές σχέσεις .
Η Francoise Heritier μελετώντας την πολυσημία της μονόπλευρης μορφής στην αρχαία κλασσική και αλεξανδρινή εποχή δείχνει ότι στη μισή αντρική φιγούρα η ιδέα της διαχώρισης δημιουργεί μια συγκέντρωση και όχι απώλεια της γενετήσιας δύναμης .
Ο παραμυθιακός τύπος ΑΤ -ΑΤU 675 στην Ευρώπη στη Ασία και την Αμερική και ο St. Thompson υποδεικνύει ότι πιθανόν διαμορφώθηκε στην νότια Ευρώπη . παρουσιάζεται νωρίς στην έντυπη λαογραφία, καθώς η πρώτη καταγεγραμμένη παραλλαγή περιλαμβάνεται στο έργο του Στραπαρόλα La Piavenoli Notti (Βενετία, 1551) και περίπου πενήντα χρόνια αργότερα στη συλλογή Pantamerone Giambattista Basile .
Στο μαγικό παραμύθι ο ήρωας πρέπει να εκτελέσει αδύνατα ζητήματα με την βοήθεια μαγικών ζώων .
Στις ελληνικές παραλλαγές του παραμυθιού που είναι ιδιαίτερα δημοφιλές όπως δείχνουν κα νεώτερες καταγραφές – φαίνεται να συγκεντρώνουν διάφορα στοιχεία από την ιστορική εξέλιξη του παραμυθιού . Το πιθανότατα παλιό μοτίβο του ευγνώμονος ψαριού που ο ήρωας ξαναπετά στην θάλασσα ,συναντιέται και στην παραλλαγή του Στραπαρόλα .
Ο Ελληνικός Κατάλογος
Η ιδέα μιας συστηματικής καταλογογράφησης και κατάταξης των ελληνικών λαϊκών παραμυθιών γεννήθηκε πριν περίπου από έναν αιώνα (1910), όταν ο Νικόλαος Πολίτης ανέθεσε στον Γεώργιο Μέγα τη σύνταξη ενός τέτοιου έργου με βάση το ταξινομικό σχήμα που πρώτος εφάρμοσε ο Φιλανδός Antti Aarne.
Ο Γεώργιος Μέγας, ενασχολούμενος συστηματικά με το παραμύθι, συγκέντρωνε και αποδελτίωνε τις δημοσιευμένες και αδημοσίευτες παραμυθιακές παραλλαγές, που διαρκώς
εμπλουτίζονταν με νέες συλλογές, – ο αριθμός των κειμένων ανήλθε, έτσι, σε περισσότερα από 23.000 – κατέτασσε τα παραμύθια σύμφωνα με το διεθνές σύστημα κατάταξης του Aarne, διευρυμένο και πολύ πιο συστηματοποιημένο από τον
Αμερικανό Thompson και τη μέθοδο ανάλυσης των Bolte και Polivka, και προχώρησε σε επανειλημμένες ανασυντάξεις του Καταλόγου με την προσθήκη νέων τύπων, παρακολουθώντας, πάντοτε, τις ανασυντάξεις και τις επαυξήσεις του διεθνούς
καταλόγου· στον Γεώργιο Μέγα οφείλεται, επίσης, η αντιπροσώπευση του ελληνικού παραμυθιού στη δεύτερη αναθεώρηση του διεθνούς Καταλόγου το 1961, καθώς ο
συντάκτης του, Stith Thompson, επισκέφτηκε το 1957 την Αθήνα, συμβουλεύτηκε τον ανέκδοτο ελληνικό Κατάλογο και παρέλαβε τους νέους τύπους που μέχρι τότε
είχε προσθέσει ο έλληνας λαογράφος· επιπλέον, ο Γεώργιος Μέγας, επισημαίνοντας τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού παραμυθιού, εισήγαγε νέους οικοτύπους εμπλουτίζοντας τη διεθνή κατάταξη.
Εφαρμόζοντας την ιστορικο-γεωγραφική μέθόδο στην Ελληνική Λαογραφία ο Γεώργιος Μέγας έλαβε υπόψη του μια σειρά από σημαντικούς παράγοντες: α) τοιστορικό βάθος του ελληνικού παραμυθιού, β) το βαθμό ανεξαρτησίας του, που
φαίνεται στον μεγάλο αριθμό οικοτυπικών ιδιαιτεροτήτων του, και γ) τις ευρείες πολιτισμικές ανταλλαγές με τις αφηγηματικές παραδόσεις άλλων λαών. Ειδικότερα μελέτησε την ιστορική του εξέλιξη του ελληνικού παραμυθιού, τις περίπλοκες σχέσεις του με τις ευρωπαϊκές και ειδικότερα τις βαλκανικές παραδόσεις, καθώς επίσης τις αρχαιοελληνικές ή βυζαντινές αφηγήσεις που μπορεί να σχετίζονται με το νεοελληνικό παραμύθι.
Η δημοσίευση του ελληνικού Καταλόγου ξεκίνησε από τον ίδιο τον Μέγα (1978), όταν ο ίδιος εξέδωσε το πρώτο μέρος του (Μύθοι ζώων AaTh/ATU 1–299). Η έκδοση του μνημειώδους αυτού έργου διακόπηκε, ωστόσο, με το θάνατό του. Η νέα
διερεύνηση του υλικού του Καταλόγου ξανάρχισε κατά τη δεκαετία του 1990 με ομάδα ειδικών που υπέδειξε ο Μ.Γ. Μερακλής, δεδομένου ότι ο Μέγας, στη διαθήκη του, εμπιστεύεται στον Μερακλή το υλικό με στόχο την τελική του επεξεργασία και την έκδοσή του.
(*)χαλεύω < αρχαία ελληνική *χαλεύω, δωρικός τύπος του χηλεύω < χηλή (δωρικός τύπος: χαλά)
Ρήμα χαλεύω (ιδιωματικό) ψάχνω, αναζητώ,ζητώ
Βγῆκε ὁ Ἀντώνης στὰ βουνὰ μὲ τὸν Καραγιαννάκη / κι μᾶς χαλεύουν ξαγουρὰ χίλια διακόσια γρόσια. (δημοτικό)
