Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Κατσίβελα , ιατρού
Τα συγγράμματα του Σωτηρίου Λυριντζή είναι η πνευματική παρακαταθήκη του σε μας , για την έρευνα της ιστορίας της περιοχής των Γαργαλιάνων . Από τα βιβλία του , δέχθηκα το ερέθισμα να μάθω . Το σκίτσο της Αμφιτρίτης , του πύργου των Αγαπηνών , ήταν η αφορμή να την αναζητήσω και να μάθω γι’ αυτήν .
Όλα τα στοιχεία για την Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου τα άντλησα από το αρχείο της « Εθνικής Πινακοθήκης- Μουσείο Αλέξανδρος Σούτσος» , όπου κατέχει περίοπτη θέση .
Η Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου , λοιπόν γεννήθηκε το 1912 στους Γαργαλιάνους και ήταν κόρη του Κωνσταντίνου Αναγνωστόπουλου (1859) και της Μαρούλας (1877) . Εγγονή του Νικολάου Αναγνωστόπουλου προύχοντα της πόλεως .Είχε και αδέλφια τον Νικόλαο (1904) την Μαριγώ (1905) και την Στέλα (1909).
Παντρεύτηκε τον δημοσιογράφο Γεώργιο Πετρέα (*) , υπήρξε μαθήτρια του διακεκριμένου ζωγράφου Κωνσταντίνου Παρθένη(**) και έζησε για πολλά χρόνια στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε με το κορυφαίο γλύπτη Δημήτριο Γαλάνη(***) .Στο Παρίσι σπούδασε τα νέα ρεύματα της ζωγραφικής . Οι πίνακες της είναι σπάνιοι γι΄αυτό και δυσεύρετοι.
Έκανε πάρα πολλές εκθέσεις των έργων της ,σε σπουδαίους πολιτιστικούς χώρους σε κορυφαία καλλιτεχνικά γεγονότα γεγονός που αποδεικνύει την ζωγραφική της . Αναγνωρίστηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο και το φιλότεχνο κοινό .
Η Αμφιτρίτη στον «Παρνασσό»
Διαβάζουμε στην καλλιτεχνική στήλη της εφημερίδας του Έθνους , 3 Ιουνίου 1953
«Το καλλιτεχνικό ρεπορτάζ της Εβδομάδος»
Σήμερον έκθεσις Μιχελή και αύριον η Βερνισάζ της εκθέσεως της Αναγνωστοπούλου Πετρέα
….. εν τω μεταξύ όπως είχα γράψει εις το προηγούμενο σημείωμα , αύριο γίνονται στον Παρνασσό τα εγκαίνια της έκθεσης της διαλεκτής ζωγράφου Αμφιτρίτης Αναγνωστοπούλου -Πετρέα – η οποία είναι εγκατεστημένη από εξαετίας εις το Παρίσι – σύζυγος του εκεί ανταποκριτή μας . Η έκθεσις αυτή θα διαρκέσει μέχρι τις 14 Ιουνίου . Η κ. Πετρέα εκθέτει 36 έργα που περιλαμβάνουν συνθέσεις υπαίθρου και νατύρ – μόρτ ( νεκρά φύση). Για την εργασία της κ Αμφιτρίτης Αναγνωστοπούλου έγραψε τελευταίως τα εξής ο διάσημος Έλληνας χαράκτης Ακαδημαϊκός και καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών των Παρισίων κ Δ. Γαλάνης(**) . « Η ζωγραφική και τα σχέδια τα οποία εκθέτει η κ. Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου , έχουν ένα πραγματικό ενδιαφέρον . Ευρίσκει κανείς χάριν , ευαισθησία και χρήσιν προς το χρώμα , χρησιμοποιούμενα κατά τρόπον πολύ προσωπικό και με επιδεξιότητα.» Εν τω μεταξύ η κ. Αναγνωστοπούλου μού έστειλε την κάτω επιστολή γράφει ο δημοσιογράφος Μαμάκης :
«Φίλε κ. Μαμάκη
Με πολλή συγκίνησι ,παρουσιάζω αύριο εις το Αθηναϊκό κοινό , τις προσπάθειες μου των τελευταίων μηνών . Με χαρά μου θα μάθαινα , ότι η ειλικρίνεια μου σε αυτήν την προσπάθεια εκτιμήθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της Αθήνας και γενικά το φιλότεχνο κοινό , που θα με τιμήσει με την επίσκεψή του στις 10 ημέρες που η έκθεσί μου θα παραμείνει ανοιχτή .
Με τους χαιρετισμούς μου
Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου Πετρέα .»
Η Αμφιτρίτη στον Πειραιά
Η εφημερίδα Εθνικός Κήρυκας της 13 Οκτωβρίου 1954 προαναγγέλει την έκθεση ζωγραφικής της Αμφιτρίτης στον Πειραιά
«…εξ άλλου για μεθαύριον Παρασκευήν ωρίσθηκαν τα εγκαίνια μιάς άλλης ζωγράφου μας που επίσης έχει προκαλέσει με τα έργα της , την εντύπωσι στο Παρίσι . Της κ. Αμφιτρίτης Αναγνωστοπούλου -Πετρέα . Η κ. Αμφιτρίτη Πετρέα , θα εγκαινιάσει την καλλιτεχνική σεζόν του Πειραιά εκθέτοντας εις το φουαγιέ του εκεί Δημοτικού Θεάτρου»
Και η εφημερίδα «Φωνή Πειραιώς» την ίδια ημέρα 13 Οκτωβρίου 1954 , γράφει
«Εις το Φουαγιέ
Έκθεσις Ζωγραφικής της Αναγνωστοπούλου Πετρέα .
Η καλλιτεχνική χειμερινή περίοδος αρχίζει στον Πειραιά , την προσεχή Παρασκευή , στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου με την έκθεσι ζωγραφικής της κ Αμφιτρίτης Αναγνωστοπούλου Πετρέα .
Η δημοτική μας αρχή , θέλοντας να δώσει ένα επίσημο χαρακτήρα εις αυτήν την έναρξη θα προσκαλέσει κατά το « βερνισάζ»(****) της εκθέσεως ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών , τους κριτικούς των εφημερίδων, τις τοπικές αρχές κ.α.
Η ζωγράφος που θα ανοίξει για πρώτη φορά εφέτος τις καλλιτεχνικές πύλες του φουαγιέ , είναι γνωστή και δοκιμασμένη καλλιτέχνις . Διαμένει πριν από αρκετά χρόνια μονίμως εις το Παρίσι και έχει παρουσιάσει εκεί έργα της σε διεθνείς εκθέσεις , όπως της «Ελευθέρας Τέχνης» των «Διανοουμένων» κ.λ.π.
Στην Αθήνα είχαν ευκαιρία οι Αθηναίοι , να ιδούν την εργασία της πέρυσι στην μεγάλη αίθουσα του «Παρνασσού»
Την εφετινή εργασία της, – επωφελούμενη μια ολιγομήνου παραμονή της εις την Ελλάδα – θα παρουσιάζει στον Πειραιά . Θα εκθέσει 30 περίπου πίνακες ελαιογραφίες (τοπία , λουλούδια συνθέσεις κ.λ.π.)
Η έκθεσις θα λειτουργήσει από τις 15-25 αυτού του μήνα , θα παραμείνη ανοιχτή από τας 10π.μ. έως στις 9μμ συνεχώς και τούτο όπως εξηγεί η ίδια η ζωγράφος , διότι επιθυμεί να επισκεφτεί την έκθεση και ο εργατικός κόσμος του οποίου οι ελεύθερες ώρες , συνήθως αρχίζουν μετά τις 6 το βράδυ.»
Την 1 Ιουνίου 78 επανέρχεται στον Πειραιά με νέα έκθεση ζωγραφικής, γλυπτικής και κεραμικής η ζωγράφος Αμφιτρίτη, όπως παρουσιάζεται στην απολογιστική έκθεση του Δήμου Πειραιώς . Εδώ βλέπουμε ότι πέραν από του πίνακες ζωγραφικής και τα σκίτσα έχει κάνει και έργα γλυπτικής και κεραμικής .
Εκθέσεις στο Παρίσι
7 Μαΐου 1956 μας ενημερώνει η Εφημερίδα Έθνος και ο κριτικός τέχνης Αχ. Μαμάκης
«…Όπως μας πληροφορούν από το Παρίσι εις την Γκαλερί Ράϋμ ν ..νκαν, με τον θαυμάσιο φωτισμό, εκθέτει μια ομάδα Ελλήνων ζωγράφων . Καθένας από τους συμπατριώτες μας που συμμετέχουν εις την ενδιαφέρουσα αυτή έκθεση παρουσιάζει 4-5 πίνακες . Συμμετέχοντες είναι η συνεργάτις μας Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου – Πετρέα …..»
Η Αμφιτρίτη στο Ζάππειο
Περιοδικό Γυναίκα 12 Ιουνίου 1957
Με το τίτλο ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΔΕΣ
ΣΤΗΝ Ε΄ΠΑΝΝΕΛΉΝΙΟ ΕΚΘΕΣΙ ΖΑΠΠΕΙΟΥ
Ανοίγουν ένα δικό τους δημιουργικό δρόμο στο δύσκολο τομέα των εικαστικών τεχνών .
Η Αμφιτρίτη εκπροσωπείται με μια σύνθεσι σε λάδι ….»
Η Αμφιτρίτη στη Σόφια
Την 5 Αυγούστου 1966 όπως μας ενημερώνει η εφημερίδα το Έθνος η Αμφιτρίτη παρουσιάζει έκθεση ζωγραφικής στη Σόφια , μετά από 30 χρόνια και πάλι Έλληνας καλλιτέχνης στην Βουλγαρία προσκεκλημένη από τον Σύνδεσμο Βουλγάρων καλλιτεχνών . Με αφορμή την έκθεσι αυτή η Αμφιτρίτη δήλωσε « Είμαι συγκινημένη από την υποδοχή που μου έγινε και που βέβαια αντανακλά εις την Ελλάδα και την τέχνη μας. Η πρώτη ζωγράφος έπειτα από 30 χρόνια που έδωσε την Ελληνική παρουσία στη Σόφια όπως γράψανε οι εφημερίδες και που την χαρακτηρίσανε σαν μια καλή αρχή για την φιλία και την ειρήνη , ανάμεσα στους δύο λαούς μας»
Οι Γαργαλιάνοι αντικείμενο της τέχνης της Αμφιτρίτης
Στην «Στέγη Εικαστικών Τεχνών» από 10-25 Δεκεμβρίου 1955 στην έκθεσή της, στην πρωτεύουσα παρουσία έχει η περιοχή των Γαργαλιάνων με τους κάτω πίνακες 17 .Πρώτη (σούρουπο)18. Μάραθος(λιμανάκι) 19. Μάραθος 20 Πρώτη (από Γαργαλιάνους ) αλλά και από λουλούδια που έβγαζε η γη που αγάπησε 13κ 14 Λουλούδια 15 Ήλιοι 16.άσπτρο κυκλάμινο .
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούν και πάλι τα σκίτσα της Αμφιτρίτης του πύργου των Αγαπηνών το 1954 όπως και το σκίτσο από το λιμανάκι στο Διαλισκάρι το 1957 που έχει παρουσιάζει ο αείμνηστος Σωτήριος Λυριντζής στα συγγράμματά του .
Αναμφίβολα οι δύο κορυφαίοι Γαργαλιανιώτες συνδέονται με ισχυρούς δεσμούς φιλίας .
Η Αμφιτρίτη και ο Καζαντζάκης
Ιδιαίτερος λόγος πρέπει να γίνει για το έκθεμα 31 της ως άνω έκθεσης . «Το σπίτι που γεννήθηκε ο Νίκος Καζαντζάκης»
Το σπίτι του Καζαντζάκη πριν γεμιστεί
Η Αμφιτρίτη Αναγνωστοπούλου – Πετρέα φιλοτέχνησε στα τέλη του Οκτώβρη του 1956 τη ζωγραφική απεικόνιση «Το σπίτι που γεννήθηκε ο Νίκος Καζαντζάκης». Αυτή η καλλιτεχνική αποτύπωση της πρόσοψης της οικίας που έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια , ο μεγάλος κρητικός συγγραφέας στο κέντρο του Ηρακλείου έμελλε να έχει ιστορική σημασία: το οικοδόμημα κατεδαφίστηκε το ίδιο έτος. Επιστολικό δελτάριο που έστειλε η καλλιτέχνις στον Καζαντζάκη λίγες μέρες μετά, στις 27 Νοεμβρίου 1956, εικονίζοντας τον πίνακα , που δημιούργησε η ίδια με τη σημείωση «Η πρώτη κάρτα που κυκλοφορεί».
Εντοπίστε το επιστολικό δελτάριο αυτό στο Μουσείο Καζαντζάκη και ανακαλύψτε μια άγνωστη πτυχή του αστικού τοπίου του παλαιού Ηρακλείου!
Η Τελευταία δημοπρασία
Τον Ιούνιο του 2017 στην Θεσσαλονίκη γίνεται η τελευταία δημοπρασία με έργο της Αμφιτρίτης όπως φαίνεται από την έκδοση βιβλίου με τον τίτλο « Hellenic Auctions – Ελλήνων Τέχνες» όπου και δημοπρατείται το έργο «‘Παραθαλάσσιο τοπίο» 1955 Λάδι σε καμβά 65×50 εκ υπγρμ π.δ
Στο ενημερωτικό σημείωμα γράφει για την Αμφιτρίτη ότι ήταν μαθήτρια του Παρθένη που διέπρεψε στο Παρίσι
Τα έργα της πολύ σπάνια. Το παρόν έργο εκτέθηκε στο Παρίσι το 1955.
——————–
Παραπομπές
(*)Ο Γιώργος Πετρέας, από τα παλαιότερα μέλη της Ενώσεώς μας, γεννήθηκε στο Οίτυλο της Λακωνίας και σπούδασε φιλολογία και δημοσιογραφία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Εργάστηκε στις εφημερίδες ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΒΡΑΔΥΝΗ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ και έκλεισε την καριέρα του στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε.
Στο συγγραφικό έργο του Γιώργου Πετρέα περιλαμβάνονται τα βιβλία «Ο Γαλάνης» και το χιουμοριστικό «Με μολύβι και μελάνι».
(**) Κωνσταντίνος Παρθένης
(***)Δημήτριος Γαλάνης
(****) Βερνισάζ : το «άνοιγμα» μιας έκθεσης (ζωγραφικής, γλυπτικής κ.λπ.) σε επιλεγμένο κοινό πριν από την ημερομηνία που η έκθεση θα είναι επισκέψιμη από κάθε ενδιαφερόμενο και ανοιχτή στο κοινό
Παραθαλάσσιο τοπίο 
Πίνακας από την έκθεση στη Σόφια
Αντρικό ημίγυμνο, ένα από τα πιο διάσημα έργα της Αμφιτρίτης που ζωγράφισε σε ηλικία 17 ετών.
Μόνιμο έκθεμα στην Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας “Μητρότητα”
ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΩ ΘΕΡΜΑ ΓΙΑΤΟ ΩΡΑΙΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΑΣ ΠΛΗΡΟΦΩΡΗΣΩ ΠΩΣ ΘΑ MΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΙΣΩΣ ΝΑ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΑΜΦΙΤΡΙΤΗΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΙΝΕΙ ΣΤΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣ΄ΜΑ ΤΩΝ ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΩΝ [ΟΠΟΥ ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ 2005] Η΄ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟ ΓΑΛΛΙΑ ΟΠΟΥ ΜΕΝΩ. ΑΦΙΝΩ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΣΑΣ ΧΑΙPΕΤΩ.
Θα ήταν πολύ μεγάλη τιμή για όλους μας
Παναγιώτης Κατσίβελας