Γνωρίζετε ποιο είναι το χωριό που είναι… «άνω – κάτω» και το αποκαλούν «μπαλκόνι της Αρκαδίας»; [εικόνες]

Ο παραδοσιακός οικισμός που κλέβει τις εντυπώσεις

Γαντζωμένα στα 1050 μέτρα υψόμετρο και τοποθετημένα αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Πάρνωνα, τα Άνω Δολιανά αποκαλούνται το «μπαλκόνι της Αρκαδίας». Άλλη μια υπερβολή κάποιου ευφάνταστου ταξιδιωτικού συντάκτη; Για να δούμε…

Τα Άνω Δολιανά είναι χαρακτηριστική περίπτωση χωριού «άνω – κάτω». Πολλές είναι οι αντίστοιχες περιπτώσεις χωριών σε όλη την Ελλάδα, των οποίων οι κάτοικοι μεταφέρονται ανάλογα με την εποχή (καλοκαίρι – χειμώνας) από τα ψηλά στα χαμηλά (κι απ’ τα πολλά στα λίγα;). Βέβαια οι φίλοι Δολιανίτες το παράκαναν, καθώς το πάνω χωριό απέχει από το κάτω, γύρω στις 7 ώρες με τα πόδια. Να πάρουν το αυτοκίνητο, θα μου πει κάποιος. Όοοοχι, ετούτοι εδώ, πιστοί στις παραδόσεις, παίρνουν την εικόνα του προστάτη τους Αγίου Γεωργίου την ημέρα της γιορτής του και ανηφορίζουν στο πάνω χωριό για να αποφύγουν τη ζέστη του καλοκαιριού και την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου τα ξαναμαζεύουν και κατηφορίζουν προς τους απέραντους ελαιώνες τους, πάντα με τα πόδια. Συνοψίζοντας, τα Άνω Δολιανά αποτελούν τη θερινή κατοικία των Κατω-Δολιανιτών (ή μήπως τα Κάτω Δολιανά τη χειμερινή κατοικία των Άνω-Δολιανιτών;). Τέλος πάντων, αν επιλέξεις να έρθεις εδώ το χειμώνα θα είναι διότι ζητάς ησυχία. Βέβαια τα Σαββατοκύριακα, το χωριό ζωντανεύει ακόμα και το χειμώνα. Γι’ αυτό και εγώ που αποζητούσα την απόλυτη ηρεμία, επέλεξα να έρθω μεσοβδόμαδα. Ο υπέροχος ξενώνας «1821» , το δασικό χωριό «Χορευταρού», οι δύο ταβέρνες του χωριού και ένα πανέμορφο παραδοσιακό καφενείο παραμένουν ανοιχτά όλο το χρόνο και έτσι η ηρεμία που ποθούσα δε διολίσθησε σε καμία δυσβάσταχτη απομόνωση.

ΜΑΓΕΥΤΙΚΗ ΘΕΑ
Φτάνοντας απόγευμα στα Άνω Δολιανά, το πρώτο πράγμα που με κέρδισε ήταν η αρχιτεκτονική των σπιτιών με κυρίαρχο στοιχείο τη λευκή μαρμαρόπετρα που προέρχεται από τα ίδια λατομεία που κατά την αρχαιότητα «έντυσαν» ουκ ολίγους ξακουστούς ναούς. Εν συνεχεία με εντυπωσίασε ο εκπληκτικός Ξενώνας «1821» που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο των αρχών του προηγούμενου αιώνα, ενώ το υπέροχο εστιατόριο στεγάζεται σε ένα ακόμη παλιότερο κτήριο του 1853. Μου φάνηκε σχεδόν απίστευτο να υπάρχει ένας τόσο προσεγμένος, τόσο καλόγουστος ξενώνας σε ένα μικρό ορεινό χωριό. Εξεπλάγην ευχάριστα όταν είδα ότι δύο νέοι άνθρωποι, η Κατερίνα και ο Δημήτρης, επέλεξαν να μείνουν μόνιμα εδώ και να αναλάβουν τις τύχες του, όπως φαίνεται με απόλυτη επιτυχία.

Όμως όσο εντυπωσιακά και αν είναι τα δωμάτια και οι κοινόχρηστοι χώροι του, όσο φιλική και προσεγμένη η εξυπηρέτηση, το μεγάλο του ατού είναι η μοναδική θέα που προσφέρει στον επισκέπτη. Το βλέμμα αφήνεται να ταξιδέψει απρόσκοπτα σε όλο το μήκος και πλάτος του οροπεδίου της Τρίπολης για να «σκοντάψει» κάποια στιγμή ευχάριστα στους ορεινούς όγκους του Μαίναλου και του Χελμού. Αχ, να ήταν έτσι όλα τα μπαλκόνια…

Το όνομα του ο ξενώνας το οφείλει ασφαλώς στην ιστορική μάχη που έγινε στα Άνω Δολιανά στις 19 Μαΐου του 1821, μόλις δύο μήνες μετά την κήρυξη της Επανάστασης, όταν οι θαρραλέοι Δολιανίτες, με ηγέτη τον ατρόμητο Νικηταρά (το αρχηγείο του οποίου αποτελεί ένα από τα «αξιοθέατα» του χωριού), έτρεψαν σε άτακτη φυγή τις κατά πολύ υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες άφησαν πίσω τους τον, πολύτιμο για τους εξεγερμένους, οπλισμό τους . Η σημασία αυτής της νίκης ήταν κυρίως συμβολική γιατί αποκάλυψε ότι οι Τούρκοι δεν ήταν ανίκητοι, με αποτέλεσμα την ανύψωση του ελληνικού ηθικού, έως του σημείου που οι επαναστατημένοι, από τότε και μετά ανέκραζαν ομαδόν : « Που ‘ναι οι Τούρκοι, Οέο που ‘ναι οι Τούρκοι;».

ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ
Το επόμενο πρωινό, ξύπνησα νωρίς για ένα περίπατο στο χωριό και για τις απαραίτητες φωτογραφίες. Ανοίγοντας το παράθυρο του δωματίου βρέθηκα μπροστά στο παραμυθένιο σκηνικό μιας σχεδόν αδιαπέραστης ομίχλης. Όσο και αν με μαγεύει το συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο (έχω εκφράσει και παλιότερα την αδυναμία μου), δεν είναι και ότι καλύτερο όταν έχεις αποφασίσει να αφιερώσεις τη μέρα στη φωτογράφηση.

Ευτυχώς μετά από δύο ώρες το τοπίο καθάρισε και ξεκίνησα για το ξωκλήσι του Αγιάννη, από όπου υπολόγιζα ότι θα είχα μια πανοραμική θέα του χωριού και του οροπεδίου. Κοντοστάθηκα αρκετές φορές για να θαυμάσω τα κτήρια και είχα την τύχη να εισχωρήσω στα ενδότερα σε κάποιο υπέροχο σπίτι, με το παραδοσιακό θολωτό δωμάτιο, που έμοιαζε να έχει μείνει στα 1900. Βγαίνοντας ξανά στα υπέροχα πέτρινα καλντερίμια είχα ένα καλό σημάδι. Από κάποιο σημείο ακουγόταν στη διαπασών ένας δίσκος που είχα πολύ καιρό να ακούσω, ο πρώτος δίσκος του φίλου μου Μπάμπη Τσέρτου. Αρκάς και ο Μπάμπης, από τα Τρόπαια, μου φάνηκε εξαιρετική όσο και ταιριαστή επιλογή. «Γορτυνία – Κυνουρία, συμμαχία» σκέφτηκα. Όταν ο δίσκος έφτασε στο παραδοσιακό «Στέλλα μωρ’ Στέλλα» (η περί ης ο λόγος παράτησε τον άντρα της μέσα στα Δολιανά) η «διαπασών», έγινε «διαπασωνοτάτη» (συγνώμη κ. Μπαμπινιώτη) και εγώ βρέθηκα να χορεύω μόνος μου «στα τρία». Ακολουθώντας τα ηχητικά κύματα βρέθηκα έξω από ένα σπίτι με τέσσερα μεγάφωνα – χωνιά, και μια αχνιστή καμινάδα, όμως δε θέλησα να διακόψω τη διονυσιακή μέθεξη που υπέθετα ότι λάμβανε χώρα εντός του. Αργότερα τα παιδιά από τον ξενώνα μου εξήγησαν ότι επρόκειτο για το σπίτι του «Ασώτου», ενός από τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους, ο οποίος, τις καθημερινές του χειμώνα, φροντίζει με τις μουσικές «εκπομπές» του να διαβεβαιώνει τυχόν επισκέπτες ότι το χωριό δεν είναι «νεκρό». Εκτός από αυτό το κοινωφελές έργο, ο «Άσωτος» είναι ειδικός στη συλλογή βοτάνων, καθώς γνωρίζει ποια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου μπορεί να βρει ένα συγκεκριμένο φυτό σε μια συγκεκριμένη πλαγιά. Όλη του αυτή τη γνώση τη διοχετεύει στην παρασκευή αλοιφών «δια πάσαν νόσον».

ΣΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΝΩΝΑ
Βγαίνοντας από το χωριό, καθ’ οδόν προς τον Αγιάννη, περπάτησα σε ένα πανέμορφο δάσος από πλατάνια, βελανιδιές και καστανιές. Αν και ήταν μέσα Δεκέμβρη, τον πρώτο λόγο είχαν τα χρώματα του φθινοπώρου, κόκκινα και πορτοκαλί με μια μωβ νότα στα ξερά κλαδιά. Τη διαδρομή ομόρφαιναν οι πέτρινες βρύσες, τα καλαίσθητα παγκάκια,τα ξύλινα γεφυράκια και μονοπάτια, και ένας λιλιπούτειος καταρράκτης. Η ανθρώπινη επέμβαση ήταν ελάχιστη, αλλά και όπου αυτό συνέβαινε, είχε γίνει με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον. Από το ξωκλήσι με τον υπέροχο περιβάλλοντα χώρο η θέα προς το χωριό ήταν καταπληκτική. Όσο και αν μου αρέσουν οι φθινοπωρινές αποχρώσεις, πρέπει να παραδεχτώ ότι το χρώμα που ταιριάζει στα Δολιανά πρέπει να είναι το λευκό του χιονιού. Προσπάθησα να φανταστώ την εικόνα του χιονισμένου χωριού με τους λευκούς τοίχους να «αφομοιώνονται» από το φόντο και να αφήνουν κεραμοσκεπές και παράθυρα να «αιωρούνται» δημιουργώντας ένα σουρεαλιστικό σκηνικό (θα ξανάρθω!).

Η επόμενη εξόρμηση με οδήγησε, μετά από μια εύκολη διαδρομή με το αυτοκίνητο, λίγα χιλιόμετρα ψηλότερα από το χωριό στον Αη-Λιά, από όπου το βλέμμα μπορεί να κινηθεί προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και να φτάσει ως τον Ταΰγετο, αλλά και ως τον Αργολικό κόλπο και το Ναύπλιο. Από μια διπλανή κορυφή, το Ζυγό (όπου μπορείς να φτάσεις μόνο με 4Χ4), τη νύχτα, αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, μπορείς να δεις τα φώτα της Αθήνας, τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα.