Οι κάτοχοί τους θα μπορούσαν να αποζημιωθούν αδρά, αντί να βρεθούν με χειροπέδες
Δέκα υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας, με κατάσχεση σημαντικών ευρημάτων, έχουν απασχολήσει τις Διωκτικές Αρχές στη Μεσσηνία τα τελευταία 6 χρόνια και έχουν συλληφθεί ή σχηματισθεί δικογραφίες για συνολικά 28 άτομα. Η φυγάδευση αρχαίων αντικειμένων μας στο εξωτερικό είναι μια μεγάλη πληγή για τη χώρα και η Μεσσηνία είναι μια περιοχή με πολλούς θησαυρούς ακόμα κρυμμένους.
Έτσι, λοιπόν, κάποιοι που επιχείρησαν να πουλήσουν σε αρχαιοκάπηλους αντικείμενα και νομίσματα που είτε βρήκαν τυχαία είτε μετά από λαθρανασκαφή, κατέληξαν σύντομα με χειροπέδες, μιας και η αρχαιοκαπηλική δραστηριότητα συγκαταλέγεται από τις διωκτικές αρχές στις πρώτες θέσεις μαζί με τα ναρκωτικά και τα όπλα.
Ίσως όμως αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ότι ιδιαίτερα στην περίπτωση των αρχαίων ο «ευρών… αμειφθήσεται» και μάλιστα με υψηλές αμοιβές που φτάνουν από το ¼ έως το ½ της αξίας του αντικειμένου.
Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν πολλές στην Ελλάδα, με αμοιβές που μετράνε αρκετά μηδενικά, ενώ υπάρχει πρόβλεψη και για αμοιβή σε όποιον υποδείξει χώρο όπου υπάρχουν αρχαία.
Βέβαια, έμπειροι αξιωματικοί της Αστυνομίας, επισημαίνουν, ότι στην οργανωμένη αρχαιοκαπηλική δράση το κίνητρο της αμοιβής δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο.
Ο «ευρών… αμειφθήσεται»
Σύμφωνα λοιπόν με νόμο του 2002, όποιος βρίσκει ή αυτός στον οποίο περιέρχεται κινητό αρχαίο που χρονολογείται έως και το 1453, οφείλει να το δηλώνει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση στην πλησιέστερη αρχαιολογική, αστυνομική ή λιμενική αρχή και να το θέτει στη διάθεσή της.
Ο ίδιος νόμος προβλέπει επίσης πως όταν η κατοχή του αρχαίου περιέρχεται στο Δημόσιο, χορηγείται αμοιβή σε αυτόν που προέβη στη δήλωσή του. Το ύψος της αμοιβής ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, ανάλογα με τη σπουδαιότητα του αρχαίου και τη συμβολή του δηλώσαντος στην ανεύρεση και διάσωσή του.
Αμοιβή χορηγείται και σε όποιον υποδεικνύει τον τόπο όπου βρίσκονται άγνωστα στην Υπηρεσία κινητά αρχαία, με όμοια απόφαση μετά από εκτίμηση της συμβολής του στην ανεύρεση και τη διάσωσή τους, καθώς και της σπουδαιότητας των αρχαίων.
Η αρχαιοκαπηλία στη Μεσσηνία
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης Μεσσηνίας έχουν σχηματισθεί τα τελευταία 6 χρόνια συνολικά δέκα δικογραφίες που εμπίπτουν στη νομοθεσία περί αρχαιοτήτων, σε βάρος 25 Ελλήνων και 3 αλλοδαπών.
Το 2014, αποκαλύφθηκαν δύο περιπτώσεις:
- Τον Ιανουάριο του 2014 από το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας στην περιοχή του Ακρογιαλίου Αβίας, συνελήφθη ένας Έλληνας, στην κατοχή του οποίου βρέθηκαν και κατασχέθηκαν λαβές και θραύσματα αμφορέων.
- Στις 5 Μαρτίου του 2014 από το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων της Ασφάλειας Αττικής, στην περιοχή της Κυπαρισσίας, συνελήφθησαν ένας Έλληνας και ένας αλλοδαπός, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν: Μία πήλινη υδρία ακέραιη με ελαφρά απόκρουση στη μία πλευρά της βάσης με μέγιστο ύψος 0,40 μ. και διάμετρο χείλους 0,12 μ. Ένα μαρμάρινο κεφάλι ανδρικής μορφής, Ελληνιστικών Χρόνων μέγιστου ύψους 0,09 μ. που φέρει οπή στο μέσο του λαιμού. Ένα μαρμάρινο κεφάλι ανδρικής μορφής, το οποίο στο ύψος των βοστρύχων, σώζει οπές για την στερέωση ενδεχομένως διαδήματος με μέγιστο ύψος 0,11 μ., Ελληνιστικών Χρόνων (4ος- 3ος αι. π.Χ.). Ένα μαρμάρινο κεφάλι ενδεχομένως παιδικής μορφής. Ένα γυναικείο μαρμάρινο άγαλμα, όπου λείπει το κάτω μέρος του σώματος και φέρει αποκρούσεις στο λαιμό και στο στήθος. Επίσης, η μορφή είναι ενδεδυμένη, περιόδου Ελληνιστικών Χρόνων με μέγιστο ύψος 0,30 μ. Ένα μελαμβαφές ακέραιο πινάκιο Ελληνιστικών Χρόνων με διάμ. βάσης 0,035 μ., ύψους 0,03 μ. και διάμετρο χείλους 0,08μ. Ένα γυναικείο άγαλμα σπασμένο στο ύψος του κεφαλιού το οποίο στηρίζεται σε συμφυή βάση. Ένα χάλκινο ομοίωμα πτηνού. Ένα χάλκινο ομοίωμα τετράποδου. Ένα χάλκινο αγαλματίδιο γυμνής ανδρικής μορφής. Ένα ακέραιο αγαλματίδιο αιγυπτιάζουσας τέχνης και θραύσματα πήλινου αγαλματιδίου αιγυπτιάζουσας τέχνης. Στην υπόθεση αυτή κατασχέθηκε και ένας ψηφιακός δίσκος που περιείχε 25 φωτογραφίες με αρχαία αντικείμενα.
Το Νοέμβριο του 2016, αστυνομικοί του Τμήματος Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας σε περιοχή του Πεταλιδίου Μεσσηνίας, συνέλαβαν δύο Έλληνες, 59 και 61 ετών, στην κατοχή των οποίων βρέθηκε και κατασχέθηκε ένα τμήμα πήλινου αμφορέα («λαιμός αμφορέα»).
Νομίσματα και κοσμήματα
Το 2017 αποκαλύφθηκαν 3 περιπτώσεις αρχαιοκαπηλίας:
- Το Μάρτιο του 2017 το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας στην περιοχή της Κορώνης, συνέλαβε έναν 48χρονο, στην κατοχή του οποίου βρέθηκαν και κατασχέθηκαν ένας λαιμός αμφορέα ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, τρεις λαβές από αγγεία ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, τέσσερα όστρακα βυζαντινών χρόνων και ένα πώμα αγγείου νεότερων χρόνων.
- Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς η Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Καλαμάτας, σε αστυνομική επιχείρηση που πραγματοποίησε σε περιοχή της Αθήνας, συλλαμβάνει 3 Έλληνες, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 167 μεταλλικά – χάλκινα νομίσματα.
- Τέλος, τον Αύγουστο του 2017 από το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας στους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας, συλλαμβάνεται 35χρονος, στην κατοχή του οποίου βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 13 μεσαιωνικά ύστερων χρόνων χάλκινα νομίσματα με λατινικές επιγραφές, δύο τμήματα χάλκινων δαχτυλιδιών παρόμοιας περίπου περιόδου, ένα χάλκινο έλασμα ανάγλυφης φυτικής διακόσμησης και ένα χάλκινο διακοσμητικού χαρακτήρα κόσμημα, επίσης ίδιας περίπου περιόδου και τέλος 15 νομίσματα νεώτερων χρόνων.
Το 2018 οι διωκτικές αρχές φτάνουν στα ίχνη άλλων δύο περιπτώσεων αρχαιοκαπηλίας:
- Το Μάρτιο του 2018 από το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας, σε ταυτόχρονες αστυνομικές επιχειρήσεις, σε περιοχές της Αττικής, της Ηλείας, της Κορινθίας και της Μεσσηνίας, συλλαμβάνονται 7 Έλληνες και 2 αλλοδαποί, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν τρεις εκκλησιαστικές – βυζαντινές εικόνες.
- Τον Δεκέμβριο του 2018 η ίδια υπηρεσία στην περιοχή του Αβραμίου και των Γαργαλίανων στη Μεσσηνία και της Μαγούλας στη Λακωνία, συνέλαβαν Έλληνες, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 23 ασημένια και χάλκινα νομίσματα ελληνιστικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής και νεώτερης περιόδου, ένα τμήμα λίθινης πλάκας με εγχάρακτη επιγραφή νεώτερης περιόδου, ένας μεσαιωνικός χάρτης της Ν/Δ Πελοποννήσου και δύο βιβλία σχετικά με την αρχαιοκαπηλία.
Αγαλματίδιο
Τέλος, άλλες δύο περιπτώσεις απασχόλησαν τις αρμόδιες αστυνομικές υπηρεσίες της Μεσσηνίας και της Αθήνας, το 2019:
- Πέρυσι τον Απρίλιο, το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών σε περιοχές της Μεσσηνίας και τη Μεγαλόπολη, συνέλαβαν 5 Έλληνες, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν μεταξύ άλλων: 12 ανιχνευτές μετάλλων, 5 μεταλλικοί ράβδοι ανίχνευσης μετάλλων, μία συσκευή ανίχνευσης ιόντων, ένας ασύρματος πομποδέκτης, ένα βυθόμετρο, ένα μικροσκόπιο, 13 χάρτες, που απεικόνιζαν αγροτοδασικές περιοχές των νομών Μεσσηνίας και Αρκαδίας, πλήθος χειρόγραφων σημειώσεων με πληροφορίες για παράνομες αρχαιολογικές έρευνες, ένα εμπροσθογεμές δίκαννο όπλο τύπου κουμπούρα, 70 νομίσματα, νεότερων χρόνων.
- Λίγους μήνες πριν, τον Νοέμβριο του 2019, από το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων της Ασφάλειας Αττικής, στο Κορυφάσιο συλλαμβάνεται 34χρονος, στην κατοχή του οποίου βρέθηκε και κατασχέθηκε άνω μέρος μαρμάρινου αγάλματος αρχαϊκής περιόδου (6ος αιώνας π.Χ.), που αναπαριστά νεανική μορφή σε γυμνότητα, με σωζόμενο ύψος 60 εκατοστά και πλάτος 33 εκατοστά. Από το άγαλμα λείπουν τα κάτω άκρα και το δεξί χέρι, σώζεται μέρος από το δεξιό ανασηκωμένο ώμο, τον αριστερό και τμήμα του αριστερού πήχη, με την κλειστή παλάμη να κρατά σφιχτά αδιευκρίνιστο αντικείμενο, πιθανόν μάζα πτυχών από ένδυμα, σώζεται δε η κεφαλή με την κόμη.
Της Βίκυς Βετουλάκη