Από τα « Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού
Η κοινωνία των Γαργαλιάνων τον 20ο αιώνα υπήρξε κοινωνία προοδευτική , εξωστρεφής , κοσμοπολίτικη , ανοικτή και ελεύθερη , με οικονομικό πλούτο και πνευματική δραστηριότητα δυσανάλογο μεγάλο με το μέγεθός της .
Δημιουργήθηκε ένα τρόπος ζωής , που για να τον προσδιορίσουν οι παρατηρητές αποκάλεσαν τους Γαργαλιάνους ως το « Μικρό Παρισάκι» φήμη που έφθασε με τις άκρες του Ελληνικού Κόσμου .
Γαργαλιανιώτες διακρίθηκαν σε κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας .
Αξίζουν ως εκ τούτου κάποιες αναφορές με στόχο να αναδειχθεί ο ιδιαίτερος αυτός τρόπος ζωής .
Ας μιλήσουμε λοιπόν για την κοσμική κίνηση το 1933 όπως αποτυπώνεται στην εφημερίδα «Παντριφυλιακή Αναγέννησις» τον Μάιο του 1933 , πριν 90 χρόνια από τις μέρες μας και μόλις ένα χρόνο από την χρεωκοπία του 1932 .
«Είναι ευτύχημα ότι την επαρχιακή μας ανία , την τόσον βαρειά διακόπτει πότε – πότε τόσον η κοσμική κίνησις της πόλεώς μας τόσον και μερικές οικογενειακές συγκεντρώσεις, που δίνουν ένα αρκετά ευχάριστο τόνο στην καθημερινή μας ζωή , που σχεδόν σέρνεται πίσω από το φάσμα της ανίας .
Ύστερα από την προεσπερίδα της κ Ρίτας Κατρίτση την περασμένη Κυριακή άλλη μία υπό της καλλίστης δίδος Ελένης Σ. Ζάννη επ’ ευκαιρία της ονομαστικής της εορτής . Καίτοι ότι ο καιρός ήταν κατσουφιασμένος και ο ουρανός έσταζε μελαγχολία , το όμορφο σαλονάκι της συγκεντρώσεως έδινε την εντύπωση μια πλούσιας σέρρας όπου ανθούσαν κάθε λογής και χάρης λουλούδια .Σιλουέτες ποικίλες και πάντα δροσερές και ευχάριστες διαγράφονταν κάτω από το φως των ηλεκτρικών λαμπτήρων κάθε μία με το δικό της σεξ -απήλ και με την ομορφιά της , έτσι που η σάλα πλημμύραγε από μία απέραντη αρμονία εμφανίσεων . Το χρώμα που κυριαρχούσε στις τουαλέτες ήταν το κόκκινο που εναρμονιζόταν τόσο ευχάριστα , με τα δροσερά μουτράκια που νόμιζες πως σκόρπισε πάνω σε αυτά η άνοιξη τα ροδέ φύλλα της . Το ρόζ και το σιέλ συναγωνιζόταν επίμονα το κόκκινο χρώμα επίμονα και τα μάτια σφεντονούσαν αχόρταγα από μια σιλουέτα στην άλλην. Η δις Ελένη Ζάννη με τουαλέτα κόκκινη κα με την χάριν τσιγγάνικης κάπως ομορφιάς η διδα Νίτσα Διακουμοπούλου με σιέλ τουαλέτα και με πρόσωπο παιδακίσιο και φωτοβόλο, οι δίδες αδελφές Αλεξοπούλου με σιέλ και μαύρα κ δίδα Ζωούλα Διακουμοπούλου με ροζ, η δις Βάσω Πετροπούλου με κορμοστασιά ατθίδος , δις Βάσω Π. Κωστοπούλου με ανοικτό ρόζ , αι αδελφαί δίδες Παρασυράκη , η δις Ρίτα Κατρίτση αγαλματώδης σαν την Βίλμα Μπάνκυ , η δις Φωφώ Σκούντζου , οι δίδες Τούλα και Ρίτσα Αγγελοπούλου Μ. Ψωμοπούλου , Κούλα Νικολοπούλου με την ευχάριστη παιδική δροσιά και με σιέλ τουαλέτα , Τούλα Καρυώτη και δίς Κική Σπυροπούλου η κ. Ολυμπία Θ. Ζάννη με βαθύ κόκκινο ήταν ο Δερβέναγας της συγκεντρώσεως υπερείχε πάντοτε με την ανατολίτικη ομορφιά χάριζε μια ιδιαίτερη ποικιλία στο σύνολο, η κ. Ξένη Παπαχριστοφίλου σιλουέτα μινιόν με κόκκινα κ κ. Βάσ. Ζάννη κ.α. απαρτίζανε την ωραία ανθοδέσμη του κομψού σαλονιού .
Εκ μέρους του άσχημου φύλλου παρευρέθηκαν και αρκετοί … ωραίοι ο κ. Δημ . Ψαλιδόπουλος με το κέφι που τον διακρίνει πάντοτε στις συγκεντρώσεις, ο κ. Δημ . Έξαρχος και ο κ. Β. Χρυσανθακόπουλος .
Ο κ. Κων. Μίχαλος ο μαίτρ της συγκεντρώσεως ο κ Τάκης Αλεξόπουλος – κατά παράβασιν δεν εσυνοδεύετο από την ποίησίν του , ο κ. Γ. Αγγελόπουλος , Β. Παπαδόπουλος. Τ. Καρυώτης , Β. Γεωργόπουλος , Δ. Διακουμόπουλος , Τ. Κατρίτσης , Γ. Ζάννης κλπ. ΄Όλοι αυτοί αναντιρρήτως ήταν ωραίοι καίτοι η διάκρισις των φύλλων τους θέλει ως ασχήμους . Μαρτυρώμεν μία αλήθεια και πέραν ού .
Η συγκέντρωσις εκράτησεν με αδιάπτωτο κέφι μέχρι τις 10 μ.μ. ώρας όταν απεχώρησαν οι προσκεκλημένοι με τας αρίστους εντυπώσεις , ενώ ο γράφων κάρφωσε την σκέψιν του στο σταυρό του παρόντος ρεπορτάζ.
Ευθ. Χαρ.
Γαργαλιάνοι Μάϊος 1933» .
Η βεγγέρα ήταν ένα από τα έθιμα που ανέπτυσσαν την κοινωνικότητα ανάμεσα στους κατοίκους ενός χωριού, κυρίως τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Τα βράδια, λοιπόν, μια παρέα ή μια οικογένεια επισκεπτόταν κάποια άλλη οικογένεια του χωριού, όπου ξεκινούσαν όλοι μαζί, με το φανάρι αναμμένο για να φωτίζει το δρόμο, και έφταναν στον τελικό προορισμό, ένα φιλικό ή συγγενικό σπίτι.
Η Βάλυ Βαϊμάκη γράφει στο βιβλίο της: «Οι βεγγέρες, οι βραδινές συγκεντρώσεις από σπίτι σε σπίτι, πήραν το όνομά τους από τη λέξη φεγγέρες, καθώς στα παλιά χρόνια γίνονταν στις αυλές των σπιτιών κάτω από το φέγγος της σελήνης. Οι φιλικές αυτές συγκεντρώσεις κρατούσαν συνήθως μέχρι τις 10 το βράδυ και οι οικοδεσπότες πρόσφεραν στους καλεσμένους τους σύκα, σταφίδες, μουσταλευριά, ρακί. Στη διάρκειά τους οι γυναίκες έπλεκαν (σσ. την προίκα της κόρης τους), έκλωθαν μαλλιά προβάτων, μπάλωναν και συζητούσαν θέματα σχετικά με το νοικοκυριό, ενώ οι άντρες διηγούνταν ιστορίες σχετικά με την πολιτική ή τη δουλειά τους».
Ή Βεγγέρα (από το ιταλικό veggheria) ή εσπερία (μτγν. εσπερίδα), όπως λεγόταν στην καθαρεύουσα, ήταν ένα από τα πολύ παλιά έθιμα των Γαργαλιάνων .
