ΑφιερώματαΤοπικά Νέα

Τα λατομεία των Γαργαλιάνων και το ανάκτορο του Νέστορα

Τα λατομεία των Γαργαλιάνων και το ανάκτορο του Νέστορα .

Από τα «Τετράδια Ιστορίας» Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού .

 

Φωτογραφία από λατομείο πωρόλιθου έξω από τους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας. Το λατομείο χρονολογείται στην ύστερη κλασική-ελληνιστική εποχή. Ο λίθος κοβόταν επί τόπου, εξ ου και η βαθμιδωτή διαμόρφωση του χώρου.

Είτε περπατήσει κανείς βόρια είτε νότια της πόλης των Γαργαλιάνων θα συναντήσει πολλαπλά υπαίθρια λατομεία , μνημεία μια παλιότερης οικονομικής ιστορίας .

Δεν είναι λίγες οι φορές , που παίξαμε σαν παιδιά ανάμεσα και πίσω από αυτές τις πέτρες .

Αργότερα σαν γιατρός γνώρισα τον μπάρμπα Θανάση τον «τραγουδιστή» ( Θανάσης Γεωργακόπουλος) , που όπως θυμάμαι , μου έλεγε ότι έζησε την οικογένειά του, κόβοντας αγκωνάρια , από αυτά τα λατομεία , με την αξίνα του.

Πιο πρόσφατα έπεσε στα χέρια ,μου το Βιβλίο «Corpus Αρχαίων Λατομείων – Λατομεία του ελλαδικού χώρου από τους προϊστορικούς έως τους μεσαιωνικούς χρόνους» (*)

Περιγράφονται συνολικά 11 λατομεία στον νομό της Μεσσηνίας με τις καταγραφές 703-713, από τους προϊστορικούς έως τους μεσαιωνικούς χρόνους . Εξ αυτών τρία , ασβεστολιθικά , ανευρίσκονται στην περιφέρεια Γαργαλιάνων .

Το πρώτο είναι το αρχαιότερο και το σημαντικότερο που όπως απέδειξε ο Cooper Frederick A. και οι συνεργάτες του (**), από το πέτρωμα του , κατασκευάσθηκε ο ανάκτορο του Ομηρικού Βασιλιά Νέστωρα και παρακείμενος θολωτός τάφος .

 

Το ανάκτορο χτίστηκε τον 13ο αιώνα π.Χ. από το βασιλιά Νέστορα, το γιο του Νηλέα, ο οποίος μνημονεύεται πολλές φορές από τον Όμηρο, κατέχοντας σημαντική θέση στα ομηρικά έπη. Ο Νέστορας οδήγησε την Πύλο στον Τρωικό πόλεμο με 90 καράβια και παρουσιάζεται από τον Όμηρο ως συνετός γέροντας, τη γνώμη του οποίου πάντα σέβονταν οι Αχαιοί. Το Ανάκτορο είναι κεντρικό μέγαρο της Ύστερης Ελλαδικής Εποχής, που περιβαλλόταν από οχυρωματικό περίβολο. Ήταν διώροφο κτίριο που περιελάμβανε αποθηκευτικούς χώρους, εργαστήρια, λουτρά, φωταγωγούς, χώρους υποδοχής και κεντρικό σύστημα αποχέτευσης και βρίσκεται στον επιμήκη λόφο του Επάνω Εγκλιανού

704. θέση: Γαργαλιάνοι, επαρχία Τριφυλίας

(1) (άνευ αυτοψίας).

Παράμετροι θέσης: 7 χλμ. ΒΔ ανακτόρου Πύλου

(Cooper 2009, 169, χάρτης εικ. 7).

Είδος λατομείου: Υπαίθριο και μικρά σπήλαια.

Είδος εξορυχθέντος υλικού: Ασβεστόλιθος (ηλικίας Ηωκαίνου).(***)

Χρήση εξορυχθέντος υλικού: Μυκηναϊκό ανάκτορο Πύλου και μυκηναϊκός θολωτός τάφος.

Ίχνη λατόμησης: _____

αρχιτεκτονικά κατάλοιπα: _____

Ευρήματα: _____

Χρονολόγηση: Μυκηναϊκή εποχή.

Λειτ/γία σε νεότερους χρόνους: _____

Παρατηρήσεις: _____

Βιβλιογραφία: Cooper et al. 1992, 61-71· Cooper 2009, 163, εικ. 6· Disteler · Franck 2007, 166-167.

Το 1993 περιοχές των Γαργαλιάνων έγιναν αντικείμενο αρχαιολογικής έρευνας . Στον ανωτέρω χάρτη αναδεικνύονται οι περιοχές που εξετάσθηκαν .

705. θέση: Γαργαλιάνοι, επαρχία Τριφυλίας

(2) (άνευ αυτοψίας).

Παράμετροι θέσης: _____

Είδος λατομείου: Υπαίθριο.

Είδος εξορυχθέντος υλικού: Ασβεστόλιθος,

σκληρός.

Χρήση εξορυχθέντος υλικού: _____

Ίχνη λατόμησης: _____

αρχιτεκτονικά κατάλοιπα: _____

Ευρήματα: _____

Χρονολόγηση: Βυζαντινή – προεπαναστατική εποχή.

Λειτ/γία σε νεότερους χρόνους: Ναι, με χρήση

παραδοσιακών μεθόδων.

Παρατηρήσεις: _____

Βιβλιογραφία: Αδημοσίευτο. Μνεία: Φ.Ε.Κ. 1094/

Β/10.12.1997.

713. θέση: Πύλος, Διαλισκάρι-Μαραθούπολη

(άνευ αυτοψίας).

Παράμετροι θέσης: 500 μ. Ν της θέσης Διαλισκάρι (χάρτης στο Alcock et al. 2005, 186, εικ.

20a.q).

Είδος λατομείου: Υπαίθριο.

Είδος εξορυχθέντος υλικού: Ασβεστόλιθος

(Davis et al., 469).

Χρήση εξορυχθέντος υλικού: _____

Ίχνη λατόμησης: _____

αρχιτεκτονικά κατάλοιπα: ορύγματα για συλλογή αλατιού· 7 λαξευτοί τάφοι στο βορειότερο

άκρο της θέσης· αρράβδωτοι κίονες και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη· λείψανα ρωμαϊκών υποκαύστων

και πολυγωνικής πλίνθινης κατασκευής· ιχθυοδεξαμενή σε άμεση γειτονία (Alcock et al. 2005, 186).

Ευρήματα: _____

Χρονολόγηση: ρωμαϊκή – βυζαντινή εποχή (Davis et al., 471).

Λειτ/γία σε νεότερους χρόνους: _____

Παρατηρήσεις: Η χρονολόγηση βασίζεται σε υστερορωμαϊκά ως επί το πλείστον όστρακα (4ος7ος αι. μ.Χ.) της ευρύτερης περιοχής (Davis et al. 1997, 471).

Βιβλιογραφία: et al. 1997, 469-471, εικ.

28· Alcock et al. 2005, 184· Φ.Ε.Κ. 1527/Β/15-

11-2001.

Ασβεστολιθικό λατομείο στο Διαλισκάρι

Οι Γαργαλιάνοι στον Ιστορικό Χρόνο

Στην κάτωθι εικόνα παρουσιάζονται χαρτογραφημένα τα ευρήματα στην Δυτ. Μεσσηνία ανα Ιστορική περίοδο . Γίνεται προφανές ότι η περιοχή των Γαργαλιάνων αλλά κυρίως οι κάτοικοι της περιοχής ήταν ενεργητικά μέτοχοι της εξέλιξης .

Εικ. Αρχαιολογικά ευρήματα ανά ιστορική περίοδο στην Δυτ. Μεσσηνία

Νεολιθική περίοδος Νεολιθική Ελλάδα 7.000 π.Χ. – 3.200 π.Χ Πρωτοελλαδική 3200/3000-2000 π.Χ Μεσοελλαδική – 2100/2000-1600 π.Χ. Ύστερη εποχή του Χαλκού 1600-1100 π.Χ.

Ο αναγνώστης μπορεί να βρει σπουδαίες πληροφορίες στο επιστημονικό άρθρο «THE PYLOS REGIONAL ARCHAEOLOGICAL PROJECT

PART I: OVERVIEW AND THE ARCHAEOLOGICAL SURVEY»

https://www.ascsa.edu.gr/uploads/media/hesperia/148395.pdf

Με μια επισήμανση , για το πόσο σπουδαίος υπήρξε ο αείμνηστος Σωτ. Λυριτζής και πόσο σοβαρές ήταν οι μελέτες του , που κορυφαίοι επιστήμονες κάνουν αναφορά στο έργο του .

Κλείνοντας , ξαναγυρίζω στον μπάρμπα Θανάση τον τραγουδιστή , την δουλειά του την έκαναν και άλλοι κάτοικοι της περιοχής για πάνω από 3.500 χρόνια .

Παραπομπές

(*) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ -CORPUS ΑΡΧΑΙΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ

Λατομεία του ελλαδικού χώρου από τους προϊστορικούς έως τους μεσαιωνικούς χρόνους

Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά Ειρήνη Πουπάκη Αλέξης Ευσταθόπουλος Αχιλλέας Χατζηκωνσταντίνου

Με τη συνεργασία των: Κ. Κοπανιά, Η. Λιακόπουλου,Α. Βούργαλη, Ν. Γάργαλη, Ε. Ρηγάτου

Αθήνα 2014

(**)Cooper, Frederick A. (1936-2011) Γεννήθηκε στο Sewickley, Pennsylvania, στις 12 Δεκεμβρίου 1936. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Yale το 1959 και απόκτησε το μεταπτυχιακό του από το Πανεπιστήμιο του Pittsburgh το 1962. Το 1970 πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Pennsylvania, όπου το επίκεντρο της μελέτης του ήταν η Ελληνική και Ρωμαϊκή τέχνη, σύγχρονη τέχνη και Πρώιμη Ιταλική τέχνη. Πριν να ξεκινήσει την καριέρα του ως εκπαιδευτικός, ήταν πρόεδρος εταιρείας πολιτικών μηχανικών /τοπογράφησης, ένα υπόβαθρο που τον διαφώτισε στις μετέπειτα αρχαιολογικές του επιδιώξεις. Δίδαξε για σύντομο διάστημα στο Πανεπιστήμιο του Pittsburgh, Temple University, και στο Northwestern University πριν να γίνει μέλος του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου της Minnesota το 1971.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 ήταν επικεφαλής του προγράμματος για την αρχαιολογική έρευνα και εξερεύνηση στην Πελοπόννησο του Πανεπιστημίου της Minnesota, MARWP (Minnesota Archaeological Researches in the Western Peloponnese),διευθύνοντας τρία προγράμματα υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Σχολής.

Έλαβε πολλά βραβεία για την αριστεία του στη διδασκαλία. Επίσης δημοσίευσε και έδωσε διαλέξεις ευρέως. Η μελέτη του για το Ναό του Απόλλωνα στις Βάσσες, που ξεκίνησε με την άδεια της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας το 1969, ήταν το αντικείμενο της διδακτορικής του διατριβής και παρέμεινε πάθος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η τετράτομη σειρά για το Ναό του Απόλλωνα που εκδόθηκε από τη Σχολή το 1992 και το 1996, έχει αναγνωριστεί ως η καθοριστική έκδοση για την αρχιτεκτονική του ναού και τη γλυπτική του. Στις αρχές του 1980 εργάστηκε πάνω στο πρόγραμμα ανακατασκευής του Ναούς του Δία στη Νεμέα. Τα σχέδια από αυτό το πρόγραμμα παρουσιάστηκαν σε έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη και με σχολιασμό στον οδηγό της έκθεσης το 1983.

Στην Πύλο, η ομάδα του εφάρμοσε σύγχρονες ερευνητικές δυνατότητες για να συνεχίσει, μετά από 20 χρόνια αρχιτεκτονικής αδράνειας, ανασκαφές στο Παλάτι του Νέστορα. Αυτό το πρόγραμμα που είχε διάρκεια περίπου 10 χρόνια είχε ως αποτέλεσμα την ανάκτηση χιλιάδων θραυσμάτων κεραμικών και τοιχογραφιών και θραύσματα της Γραμμικής Β’ καθώς επίσης και την ανακάλυψη εκ νέου και χαρτογράφηση αρκετών τάφων.

(***) To Ηώκαινο είναι γεωλογική εποχή η οποία διήρκησε από 56 έως 33,9 εκατομμύρια χρόνια πριν και είναι η δεύτερη εποχή της Παλαιογενούς περιόδου του Καινοζωικού αιώνα. Το Ηώκαινο βρίσκεται χρονικά ανάμεσα στο Παλαιόκαινο και το Ολιγόκαινο. Η έναρξη του Ηώκαινου χαρακτηρίζεται από μια σύντομη περίοδο κατά την οποία η συγκέντρωση άνθρακα-13 ήταν ιδιαίτερα χαμηλή σε σχέση με τον άνθρακα-12 στην ατμόσφαιρα. Το τέλος της χαρακτηρίζεται από συμβάν εξαφάνισης, το οποίο μπορεί να σχετίζεται με τη σύγκρουση αστεροειδών στη Σιβηρία και στον κόλπο Τσέζαπικ.

Το όνομα Ηώκαινο προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ώς (αυγή) και «καινός» (νέος), δηλαδή είναι η αυγή της σύγχρονης (νέας) πανίδας η οποία εμφανίστηκε εκείνη την εποχή. Το κλίμα του Ηώκαινου ήταν το θερμότερο του Καινοζωικού αιώνα, με τα δάση να επεκτείνονται και να καλύπτουν σχεδόν όλες τις χερσαίες εκτάσεις. Κατά τη διάρκεια του Ηώκαινου η Ανταρκτική διαχωρίστηκε από την Αυστραλία, με την Ανταρκτική να ψυχραίνει, όπως και το παγκόσμιο κλίμα .Επίσης, διασπάστηκε η Λαυρασία στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και τη Γροιλανδία.

(****) Susan E. Alcock

Αρχαιολόγος Η Susan Ellen Alcock είναι Αμερικανίδα αρχαιολόγος που ειδικεύεται στην αρχαιολογία έρευνας και στην αρχαιολογία της μνήμης στις επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Alcock μεγάλωσε στη Μασαχουσέτη και σπούδασε στο Yale και στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.

 

Σχετικά Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Back to top button