Φαινομενικά η αγορά βρίσκεται σε ηρεμία. Οι τιμές παραγωγού έχουν σταθεροποιηθεί εδώ και ένα μήνα, οι πωλήσεις στην Ισπανία κρατιούνται σταθερά σε επίπεδα άνω των 120 χιλ. τόνων μηνιαίως όπως γράψαμε στο Παρατηρητήριο Τιμών (11/6) -για την Ελλάδα επισήμως και δημοσίως κανείς δεν ανακοινώνει στοιχεία- ενώ και τα υπάρχοντα αποθέματα σε Ισπανία και Ιταλία συνηγορούν σε μια ισορροπία, βραχυχρόνια τουλάχιστον.
Κάτω όμως από αυτή την επιφανειακή ηρεμία κινούνται υπόγεια ρεύματα, που απειλούν να διαταράξουν αυτή την ισορροπία και έχουν στο επίκεντρό τους τη βιομηχανία τυποποίησης ελαιολάδου.
Από τη μία πλευρά υπάρχουν δύο τουλάχιστον δυνάμεις που σπρώχνουν τις τιμές προς τα πάνω:
– Οι τιμές παραγωγού μετά την καταστροφική συμπίεση μιας διετίας, έχουν αυξηθεί κατά 85% περίπου αποκαθιστώντας ένα κάπως ικανοποιητικό εισόδημα στους παραγωγούς, οι οποίοι, δεν είναι διατεθειμένοι να επανέλθουν στις παλιές και (θα) κάνουν ό,τι μπορούν για να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν τα σημερινά επίπεδα. Φυσικά, όταν λέμε για «παραγωγούς» εννοούμε κυρίως τους Ισπανούς, οργανωμένους στις πανίσχυρες κοοπερατίβες τους, αλλά και τους Ιταλούς κάτω από τη σημαία του Made in Italy. Όπως και τους Τυνήσιους με τους φορείς που διαθέτουν. Η διαπραγματευτική δύναμη των Ελλήνων έχει υποβαθμιστεί στο ελάχιστο.
– Ακόμη πιο καθοριστικές είναι οι επιπτώσεις του κύματος ανατιμήσεων, που σαρώνει σπρώχνοντας προς τα πάνω τα κόστη της βιομηχανίας σε υλικά συσκευασίας, σε λειτουργικά έξοδα, σε ηλεκτρικό ρεύμα, σε μεταφορικά ναύλα κ.λπ.
Από την άλλη πλευρά οι μεγάλες αλυσίδες διανομής δεν είναι διατεθειμένες να συμφωνήσουν στην παραμικρή μείωση του ποσοστού κέρδους που αποκομίζουν από κάθε χιλιοστό ραφιού που παραχωρούν στη βιομηχανία τυποποίησης.
Όπως σχολιάζει και η έγκυρη Olimerca οι καταναλωτές δεν θα αποδεχθούν αύξηση τιμής του ελαιολάδου έχοντας σαν εναλλακτικές διεξόδους είτε τα υποκατάστατα σπορέλαια (π.χ. ηλιέλαιο) είτε ακόμη και τη μείωση της ποσότητας που καταναλώνουν.
Κι έτσι, τελικά, η βιομηχανία τυποποίησης βρίσκεται στις Συμπληγάδες, στη «μέγγενη», με πολύ περιορισμένα περιθώρια να αντιδράσει στις παραπάνω αντίρροπες δυνάμεις καλούμενη να απορροφήσει τις αυξήσεις στα κοστολόγιά της.
Το δράμα της ελληνικής βιομηχανίας τυποποίησης ελαιολάδου
Αν οι παραπάνω δύσκολες εξισώσεις έχουν τεθεί σαν προκλήσεις στην ισπανική, αλλά και στην ιταλική βιομηχανία, στην Ελλάδα τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα, για τη βιομηχανία μιλώντας πάντοτε.
Η ελληνική, λοιπόν, βιομηχανία «πέταξε στα σκουπίδια» τις ευκαιρίες (επιδοτήσεις, χρηματοδοτούμενα προγράμματα, πολιτική ισχύ) των τελευταίων δεκαετιών και σήμερα βρίσκεται πιο αδύναμη από ποτέ άλλοτε.
Αν κάποτε είχε πωλήσεις τυποποιημένου στην εσωτερική αγορά περί τους 40-50 χιλ. τόνους ετησίως -πραγματικούς και όχι τους πλασματικούς 180 χιλ. τόνους για τους οποίους κάποτε έπαιρνε επιδότηση- σήμερα αυτοί έχουν πέσει κάτω και από τους 25 χιλ. που συνεχώς μάλιστα μειώνονται ενώ αυξάνει και το μερίδιο της λευκής ετικέτας (private label) από το οποίο τα σούπερ μάρκετ ωφελούνται διπλά.
Οι δύο μεγάλες «πολυεθνικές» απέτυχαν στον επιχειρηματικό τους ρόλο -για το ελαιόλαδο τουλάχιστον- χωρίς να φαίνεται ότι οι αλλεπάλληλες ιδιοκτησιακές αλλαγές βελτιώνουν, ίσα-ίσα το αντίθετο, την κατάσταση. Παράλληλα, και οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις -ιδίως λόγω ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗΣ αλλά και όλων σχεδόν των Ενώσεων- κατέρρευσαν. Η πληθώρα των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που ξεπηδάνε κάθε τόσο αποτελούν μεν ενδιαφέροντα εγχειρήματα -αν και με μακροπρόθεσμα αβέβαιο μέλλον- αλλά γι αυτές η πόρτα των σούπερ μάρκετ είναι κλειστή και τα άλλα κανάλια είναι στη χώρα μας πολύ ατροφικά για να θρέψουν την ύπαρξή τους.
Αλλά και θεσμικά η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται σε μια εξαιρετικά αδύναμη κατάσταση. Ο σημερινός ΣΕΒΙΤΕΛ έχει ξεθωριάσει από τα οράματα και τους σκοπούς των ιδρυτών του Λέοντα Μελά, Χρύσανθου Τουχτίδη, Μίμη Βασιλόπουλου. Τα μέλη του αντιπροσωπεύουν ένα μικρό μερίδιο της τυποποίησης και ιδίως των εξαγωγών όπου τα τελευταία χρόνια αν κάτι κινείται προέρχεται από επιχειρήσεις οι οποίες δεν εκπροσωπούνται σε αυτόν. Οι δύο «πολυεθνικές» ελάχιστα πήραν ζεστά το κεφάλαιο εξαγωγές. Άλλες πρωτοβουλίες όπως η Διεπαγγελματική ΕΔΟΕΕ κατέληξε κακήν κακώς και η διάδοχος ΕΔΟΕ έχει περιπέσει σε απραξία, και όχι λόγω κορωνοϊού μόνον. Οι εποχές των «παχέων αγελάδων» των προγραμμάτων έχουν, προσωρινά τουλάχιστον, παγώσει λόγω της υπόθεσης της OLAF που βρίσκεται στον εισαγγελέα. Μόνη «ελπίδα» (;) να εφαρμοστεί ο φόρος tax parafiscale, με το υποχρεωτικό παρακράτημα υπέρ ΕΔΟΕ (ΣΕΒΙΤΕΛ), εξέλιξη η οποία όμως θα προκαλέσει σοβαρές αντιστάσεις και εν πάσει περιπτώσει αργεί ακόμη.
Ο 16κιλος «τενεκές»
Υπό τις παραπάνω συνθήκες, σαν το πιο πιθανό σενάριο για την ελληνική αγορά φαίνεται η περαιτέρω συρρίκνωση του επώνυμου τυποποιημένου στα ράφια των σούπερ μάρκετ προς όφελος του γνωστού μας 16κιλου τενεκέ, ο οποίος μάλλον θα διευρύνει τα μερίδιά του. Ως Άξιον Εκδοτική (Ελιά & Ελαιόλαδο, olivenews.gr) οργανώσαμε την προηγούμενη εβδομάδα μια ανοικτή συζήτηση γι αυτό ακριβώς το θέμα. Ο διάλογος ήταν ανοικτός, οι εισηγήσεις και απόψεις πολύ ενδιαφέρουσες, η συμμετοχή ξεπέρασε τις προσδοκίες μας, ηχηρές ήταν όμως και οι απουσίες ορισμένων από τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Πάσα εξήγηση καλοπροαίρετα δεκτή.
