Από πολυώροφα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας, μέχρι παραλίες, χιονοδρομικά και αγνώστου τοποθεσίας αγροτεμάχια. Απ’ όλα έχει η ακίνητη περιουσία ενός ελληνικού Δημοσίου, το οποίο μπορεί να «υπερηφανεύεται» για τη διαχρονική αδυναμία του να προστατεύσει και να αξιοποιήσει τον «θησαυρό» του.
Ηταν στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν η αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου κατέστη προτεραιότητα για τις ελληνικές κυβερνήσεις υπό το βάρος των Μνημονίων και των απαιτήσεων των δανειστών.
Στη δίνη της κρίσης, λοιπόν, οι προσδοκίες για έσοδα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ από τις ιδιωτικοποιήσεις – που στη συνέχεια αποδείχτηκαν μάλλον φρούδες – οδήγησαν στη σύσταση του ΤΑΙΠΕΔ, του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, το 2012.
Αυτή, βέβαια, η συγκυρία έδωσε και μία πολύ συγκεκριμένη φόρτιση στην έννοια της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Ως προτεραιότητα θεωρήθηκε η αξιοποίηση με κριτήριο την αύξηση των εσόδων και λιγότερο η προσπάθεια να εξεταστεί εάν και σε ποιον βαθμό όλη αυτή η τεράστια ακίνητη περιουσία μπορούσε να αξιοποιηθεί είτε για τη στέγαση υπηρεσιών και δραστηριοτήτων του Δημοσίου, είτε για κάλυψη άλλων κοινωνικών αναγκών. Μάλιστα, ήταν τέτοια η πίεση που χρειάστηκαν μεγάλες κινητοποιήσεις και προσφυγές για να εξαιρεθούν αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία.
Τεράστια περιουσία
Οταν μιλά κανείς για πραγματικά μεγάλη δημόσια ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, δεν υπερβάλλει. Αποδεικνύεται και από τα στοιχεία. Μόνο η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ), το ΤΑΙΠΕΔ και ο ΕΦΚΑ διαθέτουν περί τα 73.000 ακίνητα στο χαρτοφυλάκιό τους, από τα οποία προς αξιοποίηση διατίθεται μόλις το 5,5% ή 4.000 ακίνητα. Και αν εκτάσεις όπως το Ελληνικό που έχει πάρει τον δρόμο της αξιοποίησης ή υποδομές όπως το λιμάνι της Ηγουμενίτσας που παραχωρήθηκε πρόσφατα τραβούν όλα τα βλέμματα, η πλειονότητα των ακινήτων είναι μικρά κτίρια, διαμερίσματα ή αγροτεμάχια που άλλοτε είναι καταπατημένα, προβληματικά ή κανείς δεν ξέρει πού βρίσκονται. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στελέχους της ΕΤΑΔ – που μιλάει στα «ΝΕΑ» με τον όρο της ανωνυμίας – για εντελώς ασαφή εικόνα.
Οπως λέει, «τα ψάχνουμε κι εμείς, δεν είναι εύκολο. Προς αξιοποίηση από τον “κουβά” των 70.000 ακινήτων πάνω – κάτω εξετάζονται 3.000 με 4.000 ακίνητα». Εξηγώντας τη διαδικασία επιλογής και προώθησης ενός ακινήτου προς αξιοποίηση, το ίδιο στέλεχος της ΕΤΑΔ αναφέρει πως «θεωρητικά βγαίνει ένας πλειστηριασμός, ψηφίζεται από το διοικητικό συμβούλιο και αν χρειαστεί σε βάθος χρόνου επικαιροποιείται. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να διαπιστώσουμε αν υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον, να αξίζει δηλαδή και να μπορεί να αξιοποιηθεί. Αρχικά, επιλέγεται από τον “κουβά” και αφού επιλεγεί το “ωριμάζουμε”. Τι σημαίνει αυτό; Αν χρειάζεται τοπογραφικό το κάνουμε, βλέπουμε τι υπάρχει εκεί, αν είναι δασικό, αν έχει αυθαίρετα, αν εμπλέκεται η Αρχαιολογία, αν μπορεί να χτιστεί. Θέλουμε να υπάρχει σαφής εικόνα. Αυτό για τα μεγάλα ακίνητα. Αν είναι ένα μικρό διαμέρισμα το βγάζουμε κατευθείαν σε διαγωνισμό».
Μεγάλα προβλήματα
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, για τα πολύ μεγάλα ακίνητα καταγράφονται πιθανά προβλήματα και γίνονται εκτιμήσεις – μία ή δύο ανάλογα την αξία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η προσπάθεια αξιοποίηση του ολυμπιακού ακινήτου του Tae Kwon Do, η οποία έχει περάσει από σαράντα κύματα. «Ελπίζουμε να ολοκληρωθεί σύντομα, πήραμε σύμβουλο, ο οποίος έκανε έκθεση. Αν το μισθώσουμε, πόσα χρόνια, σε ποια τιμή κ.λπ.».
Για τους υπεύθυνους των φορέων που διαχειρίζονται την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, η αξιοποίησή της θα μπορούσε να δώσει στην οικονομία και στην αγορά ακινήτων πρόσθετη αναπτυξιακή ώθηση, ωστόσο, η βραδυπορία κυριαρχεί. Πρόκειται για εκατοντάδες κτίρια και εκτάσεις εντός και εκτός σχεδίου πόλεως, στην παραλία ή σε αγροτικές περιοχές, που η ορθή εκμετάλλευσή τους θα οδηγούσε σε μια σημαντική αύξηση των δημοσίων εσόδων, δίνοντας «ανάσα» στον προϋπολογισμό. Ομως, κάποια από αυτά έχουν μισθωθεί σε ιδιώτες αντί πολύ μικρού τιμήματος, ενώ όσα δεν είναι καταπατημένα, στην πλειονότητά τους είναι εγκαταλελειμμένα.
Το ΤΑΙΠΕΔ
Από πλευράς ΤΑΙΠΕΔ, που έχει και τα «καλύτερα κομμάτια», ήδη τρέχουν τρεις διαγωνισμοί, ενώ το επόμενο διάστημα αναμένεται να ξεκινήσει η διαδικασία αξιοποίησης ακόμη έξι ακινήτων:
- Ακίνητο Θερμοπυλών. Εχει έκταση 785.398 τ.μ., και περιλαμβάνει υδροθεραπευτικές και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις (εγκαταλελειμμένες).
- Κάμπινγκ Καμένων Βούρλων. Εχει έκταση 800 στρέμματα, από τα οποία τα 580 μπορούν να αξιοποιηθούν και περιλαμβάνει εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις κάμπινγκ του ΕΟΤ.
- Ακίνητο Ιαματικής Πηγής Υπάτης. Το ακίνητο βρίσκεται στους πρόποδες της Οίτης, με έκταση 700 στρεμμάτων περίπου και δομημένες επιφάνειες 8.100 τ.μ. (ξενοδοχεία εκτός λειτουργίας, καταστήματα κ.λπ.). Στο ακίνητο, μάλιστα, λειτουργεί υδροθεραπευτήριο σε πολύ καλή κατάσταση με περίπου 100 λουτήρες σε χρήση και εξωτερική πισίνα.
- Κάμπινγκ Αγίας Τριάδας. Παραθαλάσσιο ακίνητο στον οικισμό της Αγίας Τριάδας στον Δήμο Θερμαϊκού, έκτασης 126,6 στρεμμάτων. Το ακίνητο έχει εκτεταμένο αμμώδες παραλιακό μέτωπο μήκους περίπου 600 μέτρων.
Το πολυπόθητο μητρώο ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου
Με στόχο την αξιοποίηση αλλά και την προστασία της ακίνητης περιουσίας των φορέων του Δημοσίου, έχει δρομολογηθεί η δημιουργία ενός ενιαίου μητρώου, μέσω του Αυτοτελούς Τμήματος Μητρώου Ακίνητης Περιουσίας (ΑΤΜΑΠ). Μάλιστα, το Μητρώο, το οποίο θα πρέπει να ενημερώνεται συνεχώς από όλους τους φορείς του Δημοσίου, θα διασυνδεθεί με το Κτηματολόγιο αλλά και με το ηλεκτρονικό σύστημα Taxis. Οπως σημειώνεται, το Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας είναι ένα συνεχώς επικαιροποιούμενο γεωγραφικό και περιγραφικό εργαλείο που θα συνεργαστεί με τους φορείς του Δημοσίου που κατέχουν ακίνητα για την καταγραφή τους και θα γίνει διασύνδεση με τα πληροφοριακά συστήματα άλλων υπουργείων, όπως το υπουργείο Πολιτισμού, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης κ.ο.κ. Με τη σύμπραξη εξειδικευμένων τμημάτων ελληνικών πανεπιστημίων, μάλιστα, σχεδιάζεται ο ακριβής γεωχωρικός προσδιορισμός των ορίων δημόσιων ακινήτων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ιδιαίτερης οικονομικής ή πολιτιστικής σημασίας, τα οποία δεν ήταν τεχνικά εφικτό μέχρι σήμερα να οριοθετηθούν με τα υπάρχοντα μέσα (π.χ. Καλντέρα Θήρας). Παράλληλα, θα γίνει προσπάθεια για τον ακριβή προσδιορισμό από το Εθνικό Κτηματολόγιο της ακίνητης περιουσίας που θα περιέλθει στο υπουργείο Οικονομικών.
Με τη βοήθεια και πάλι συγκεκριμένων τμημάτων ελληνικών ΑΕΙ ή άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων, οργανισμών και ινστιτούτων, θα σχεδιαστούν τα όρια των νέων δημόσιων ακινήτων που θα προκύψουν. Θα αξιοποιηθούν γεωχωρικά δεδομένα για συνεχή καταχώριση των χωρικών μεταβολών των δημόσιων κτημάτων (λόγω ρυμοτομικών αλλαγών, απαλλοτριώσεων, καταπατήσεων κ.ά.), των ακτών (λόγω διαβρώσεων, τεχνικών έργων κ.ά.) και των κοινόχρηστων ζωνών αιγιαλού. Θα υπάρξει στέγαση δημόσιων υπηρεσιών με εξορθολογισμό και εξοικονόμηση δαπανών. Θα διενεργηθούν νέοι διαγωνισμοί στέγασης, καθώς και επαναληπτικοί διαγωνισμοί όσων κατέστησαν άγονοι, με σκοπό τη μείωση των σχετικών λειτουργικών δαπανών και την προσαρμογή στους νέους κανονισμούς και απαιτήσεις (ενεργειακής απόδοσης, ασφάλειας κ.λπ.). Θα τακτοποιηθούν τα κατεχόμενα και ανταλλάξιμα κτήματα και θα εξασφαλιστούν σημαντικά έσοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν έλεγχοι σε ιδρύματα και κληροδοτήματα, ώστε να διασφαλίζονται η αποτελεσματική υλοποίηση του κοινωνικού έργου και η εκπλήρωση του σκοπού που έχουν αναλάβει, καθώς και η επίτευξη της μέγιστης δυνατής δημοσιότητας στις χορηγούμενες από τα ιδρύματα υποτροφίες. Τέλος, στόχος είναι να συνεχιστούν και να βελτιωθούν οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες για την παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας με επικαιροποίηση και απλούστευση του νομοθετικού πλαισίου και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών.
Συντονισμός: Άγγελος Σκορδάς
Γράφουν: Ανδρέας Αγγελόπουλος, Βελίκα Καραβάλτσιου, Μαρία Κρουστάλη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
