Το πρώτο καταγεγραμμένο εργατικό ατύχημα στους Γαργαλιάνους …..κ άλλες ιστορίες
Από τα Τετράδια Ιστορίας
Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , Ιατρού
Ήταν 9 Σεπτεμβρίου 1930 όταν ογκόλιθος έπεσε και καταπλάκωσε τον εργάτη Λιβάνιο Ευγένιο ετών 50 (γεννηθέντα το 1880 εις την Σέριφο ) στο ασφαλτορυχείο , εις την περιοχή Κρύψα Γαργαλιάνων (σήμερα έχει επικρατήσει το όνομα της τοποθεσίας ως μεταλλείο και είναι βορειοδυτικά της πόλεως των Γαργαλιάνων) .
Εις το ατύχημα προσήλθε ο ιατρός Νικόλαος Σκούντζος(*) ο οποίος και πιστοποίησε τον θάνατο του άτυχου εργάτη .
Ο Δημήτριος Ροδίτης εργοδηγός του ασφαλτορυχείου 48 ετών προσήλθε στο Δημαρχείο και δήλωσε τον θάνατο και ολοκλήρωσε τις διαδικασίες ταφής .
Το ασφαλτορυχείο λειτούργησε στην θέση Κρύψα (κάτω από τις σημερινές αποθήκες Γεροδήμου ) συνέλεγαν ασφαλτόλιθο ,τον οποίον μετέφεραν με βαγονέτα ,που κυλούσαν επί σταθερής σιδηράς τροχιάς και έφταναν από το ορυχείο μέχρι την θάλασσα , σε κτηριακή υποδομή που διατηρείται και μέχρι σήμερα στο Μάραθο ( μπροστά του εστιατορίου Πανόραμα ) όπου και φορτωνόταν σε πλοία .Τα βαγονέτα κατέρχονταν με τους νόμους της βαρύτητας και είχαν φρένα για την ρύθμιση και τον έλεγχο της ταχύτητας και τα ανέβαζαν άλογα πάλι μέχρι το μεταλλείο .
Το ασφαλτοτυχείο λειτούργησε μέχρι και λίγα χρόνια πριν την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Άξιον υπενθύμισης είναι η παρουσία γραφείου τελωνείου στον Μάραθο παραπλέυρως της ιστορικής ψαροταβέρνας Αργύρης , πέτρινο στη κατασκευή ,που κατεδαφίσθηκε πριν από αρκετά χρόνια.
Αξιοσημείωτη είναι η καταγωγή του ατυχούς εργάτη . Η Σέριφος έχει μεγάλη παράδοση και συμμετοχή στην μεταλλευτική ιστορία της Ελλάδος .
Το 1868 αρχίζει εκ νέου η άνθιση της μεταλλευτικής οικονομίας με την ανακάλυψη της δυναμίτιδας .
Στην Σέριφο από το 1869, άρχισε η εξόρυξη σιδηρομεταλλευμάτων από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία της Εθνικής Τράπεζας, η οποία παρέμεινε στο νησί μέχρι το 1875, έχοντας άδοξο τέλος λόγω κακοδιαχείρισης.
Το 1880 πήρε τα μεταλλεία στην Σέριφο, η εταιρεία Σέριφος-Σπηλιαζέζα, στην οποία συμμετείχαν διάφοροι κεφαλαιούχοι, ανάμεσα τους και ο Σερπιέρι, γνωστός από την εκμετάλλευση των μεταλλείων στο Λαύριο.
Το 1886 ανέλαβε τα μεταλλεία μέσω εργολαβίας από την Σέριφος-Σπηλιαζέζα, ο Γερμανός μεταλλειολόγος-Αιμίλιος Γκρώμαν. ,. Μετά από λίγα χρόνια όλα τα ορυχεία της Σερίφου και όχι μόνο πέρασαν στα χέρια των Γκρώμαν .
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος η οικογένεια Γκρώμαν φεύγει ακολουθώντας τους Γερμανούς με τους οποίους στην κατοχή συνεργάστηκαν .
Τον Αύγουστο του 1916 έγινε η μεγάλη απεργία στην Σέριφο και στις συγκρούσεις με την αστυνομία που ακολούθησαν στις 21 του μήνα, σκοτώθηκαν 4εργάτες και 2 χωροφύλακες . Ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου λιθοβολείται μέχρι θανάτου, ενώ ο αστυνόμος Σερίφου, Τριανταφύλλου, γκρεμίζεται από τη γέφυρα φόρτωσης στη θάλασσα. Σύμφωνα, μάλιστα, με τους ντόπιους, γυναίκα ήταν αυτή που έριξε την πέτρα που χτύπησε το κεφάλι του Χρυσάνθου.
Ως προς την παρουσία του εργάτη Λιβάνιου Ευγένιου στους Γαργαλιάνους μπορούμε να υποθέσουμε ότι :
- Η εταιρία ,που λειτουργούσε το ορυχείο ήταν συμφερόντων εκ Σερίφου ενδεχομένως και της εταιρία Γκρώμαν ή
- Ο Λιβάνιος ήρθε στους Γαργαλιάνους ως ειδικευμένος εργάτης και μόνον ή
- Τα γεγονότα του 1919 οδήγησαν τον Λιβάνιο στη φυγή εκ της Σερίφου .
Ο Ροδίτης , εργοδηγός του ασφαλτορυχείου ,σίγουρα δεν είχε καταγωγή από τους Γαργαλιάνους και πιθανότατα καταγόταν από την Τήλο, νησί που είχε και αυτό μεγάλη ιστορία στις εξορύξεις μετάλλων .
Στο Σεμινάριο «Ποιότητος υλικών και κατασκευών οδών και αεροδρομίων -Ασφαλτικά Υλικά » υπό του Νικολάου Μίχα ,χημικού μηχανικού , τμηματάρχη του υπουργείου Δημοσίων Έργων και την αιγίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος -Τμήματος Επιστημονικής Δραστηριότητας , Αθήνα Ιούνιος 1974 έχουμε τις πληροφορίες για τον ασφαλτόλιθο των Γαργαλιάνων .
Μπαρουτοσπηλιά των Γαργαλιάνων.
Κλείνοντας το σημείωμα αυτό, ας αναφέρουμε μια πληροφορία ,που έρχεται από πολλούς περιηγητές ,που επισκέφθηκαν στην περιοχή των Γαργαλιάνων πριν , κατά και μετά την επανάσταση του 1821 και αναφέρουν για την Μπαρουτοσπηλιά των Γαργαλιάνων.
Περιγράφεται στην Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής που συνόδευε τον Maison : «Ένα μίλι μακρύτερα του Γαργαλιάνου , συναντάς το σπήλαιο Μπαρουτοσπηλιά , εντός της οποίας συλλέγουν μεγάλη ποσότητα νίτρου δια σαρώσεως….»Το νίτρο που έβγαινε από τέτοιες σπηλιές χρησίμευε για την παραγωγή πυρίτιδος .( Σωτ. Λυριτζή «Ιστορία των Γαργαλιάνων»)
(*) Ο Νικόλαος Σκούντζος του Γεωργίου και της Αναστασίας διαπρεπής γιατρός αφιέρωσε όλη του την ζωή στην υπηρεσία των συμπολιτών του γεννήθηκε το 1862 και εργάστηκε αδιάκοπα μέχρι το 1938 , πέθανε το 1942 , σε ηλικία 80 ετών Νυμφεύτηκε την Αναστασία το γένος Δημητρίου Μίχαλου και απέκτησε οικογένεια .Η κατοικία του ήταν πάνω από ιστορικό κατάστημα νεωτερισμών του Φωτίου Παναγιωτόπουλου .
