Η βιώσιμη αστική κινητικότητα αποτελεί βασική συνιστώσα της ευρωπαϊκής πολιτικής, που σημαίνει πιο ανθρώπινες και φιλικές προς το περιβάλλον μετακινήσεις, εκτοπίζοντας το αυτοκίνητο. Η σύγχρονη Ευρωπαϊκή προσέγγιση στο σχεδιασμό αστικών μεταφορικών συστημάτων εστιάζει στις χαμηλές ταχύτητες (πεζή μετακίνηση, χρήση ποδηλάτου) και αποτρέπει, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, την χρήση των ΙΧ εντός του αστικού χώρου. Οι Γαργαλιάνοι είναι μία μικρή κωμόπολη με πυκνό αστικό ιστό στενούς δρόμους και ακανόνιστη ρυμοτομία που δυσκολεύουν τον κυκλοφοριακό σχεδιασμό στη σημερινή εποχή που τα αυτοκίνητα και οι ανάγκες για μετακινήσεις έχουν αυξηθεί. Το πολεοδομικό σχέδιο αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε η πόλη. Λόγω αυτών των συνθηκών και της απουσίας σημαντικών περιφερειακών κινήσεων ο κύριος κυκλοφοριακός φόρτος που αφορά τοπικές και υπερ-τοπικές κινήσεις διέρχεται από το κέντρο (πλατεία) με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγκρουση των κύριων λειτουργικών χαρακτηριστικών της οδού, που είναι οι ανάγκες για σύνδεση-πρόσβαση-παραμονή επί της οδού. Έως το 2000 η κατάσταση γύρω από την πλατεία και το κέντρο ήταν ανεκτή, όμως στην εικοσαετία που μεσολάβησε εκτός από την αύξηση των αυτοκινήτων, οι ρυθμοί δραστηριότητας όλων μας επιταχύνθηκαν κάνοντας απαραίτητη την καθημερινή χρήση του ΙΧ με αποτέλεσμα οι περισσότερες μετακινήσεις μας να γίνονται με το αυτοκίνητο. Το εμπόριο σε εθνική κλίμακα γίνεται σε ημερήσια βάση από τα δίκτυα που επιβάλουν τη χρήση φορτηγών αυτοκινήτων τα οποία διέρχονται κάθε στιγμή της ημέρας από το κέντρο της πόλης.
Με βάση τα παραπάνω υπό τις παρούσες κυκλοφοριακές συνθήκες της πόλης, επειδή δεν είναι δυνατό να καταργηθεί καμία κίνηση γύρω από την πλατεία η πρόταση που παρουσιάζεται σε προκαταρκτικό στάδιο είναι η μετατροπή του κύριου οδικού άξονα που διέρχεται από την πλατεία σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας με μείωση του πλάτους του οδοστρώματος στο απολύτως αναγκαίο για να διέρχεται η κυκλοφορία, και αυτό γίνεται με την αύξηση του πλάτους των πεζοδρομίων καθώς και του χώρου της πλατείας περιμετρικά με την προσθήκη ζώνης πλάτους περίπου 2 μέτρων. Έτσι αυξάνεται σημαντικά ο χώρος που χρησιμοποιείται από τον πεζό ο οποίος έχει προτεραιότητα χρήσης και του διαδρόμου κίνησης των οχημάτων. Η χαμηλή ροή των οχημάτων θα επιτυγχάνεται με τη διαμόρφωση του διαδρόμου για την κίνηση των οχημάτων (με διάστρωση κυβόλιθων) περιμετρικά της πλατείας. Ο πεζός θα έχει το προβάδισμα σε όλο το πλάτος ενώ η κίνηση των οχημάτων θα γίνεται με πολύ μικρή ταχύτητα (20-30 χιλ.). Η στάση και η στάθμευση των αυτοκινήτων σε όλο το χώρο περιορίζεται και επιτρέπεται μόνο στις καθορισμένες θέσεις που θα χρησιμοποιούνται και για την τροφοδοσία των καταστημάτων, ενώ το πεζοδρόμιο θα μπορούσε να μην είναι υπερυψωμένο. Στα πεζοδρόμια (πορτοκαλί χρώμα) θα διαμορφωθούν με πλακόστρωση διάδρομοι κίνησης πεζών, ράμπες ανόδου διαβάσεις, παρτέρια με πράσινο κλπ. Στο εσωτερικό της πλατείας θα διατηρηθεί η μορφή η χρήση και η φυσιογνωμία του χώρου. Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στην ανάπλαση θα πρέπει να είναι σε αρμονία με τη υπάρχουσα πλατεία.
Η προτεινόμενη ανάπλαση θα συμβάλλει θετικά στην οικονομία, τόσο του τοπικού όσο και του ευρύτερου περιβάλλοντος της πόλης. Ειδικότερα, οι εμπορικές δραστηριότητες επωφελούνται περισσότερο από τις πεζοδρομήσεις, καθώς ο περιορισμός των ΙΧ αυξάνει τον κύκλο εργασιών των καταστημάτων. Παράλληλα, αυξάνεται η αξία των ακινήτων στις περιοχές των πεζοδρομήσεων. Αυτό συμβαίνει λόγω της διευκόλυνσης που παρέχεται για την προσέλευση πεζών και για επισκέψεις σε καταστήματα και αγορές. Επιπλέον, οι πεζόδρομοι αποτελούν μέρος αναψυχής και προσέλκυσης κατοίκων και τουριστών, λόγο του ποιοτικού περιβάλλοντος που παρέχουν. Η πεζοδρόμηση επίσης θα συμβάλλει στην προώθηση του περπατήματος ως τρόπου μεταφοράς αλλά και άσκησης. Τέλος, ο διαχωρισμός του δρόμου συμβάλλει στην ασφάλεια των πεζών.
Η πρόταση αυτή δεν αντικαθιστά τη μελέτη που πρέπει να γίνει από τον ειδικό αρχιτέκτονα που θα εξειδικεύσει τα μέτρα και το σχεδιασμό, μπορεί όμως να αποτελέσει ένα πλαίσιο στο ποίο θα κινηθεί. Όσον αφορά τα πλάτη διέλευσης και τις διαπλατύνσεις των στροφών έχουν επιλεγεί ώστε να διέρχονται και μεγάλα οχήματα, ενώ όλη η πρόταση επιδέχεται βελτιώσεις καθώς και αντίλογο.
Θέλω επίσης να σχολιάσω την πρόταση που έγινε για ένταξη ανάπλασης της πλατείας Β. Ηπείρου-Ηρώου και Ερμού, ότι αυτή η μελέτη αν και υπάρχει από την εποχή της Δημαρχίας Σ. Καλοφωλιά δεν έχει δημοσιοποιηθεί ώστε να γνωρίζουμε τι προβλέπει, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν συγκρίνεται με μία πετυχημένη ανάπλαση γύρω από την περιοχή της πλατείας.
Αναστασόπουλος Νίκος
Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός