Η Πορτογαλία, η οποία όπως έχουμε γράψει ετοιμάζεται για ρεκόρ παραγωγής τη φετινή χρονιά, αποτελεί μια σημαντική ελαιοπαραγωγό χώρα, η οποία διαθέτει κατά πολλούς το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια της ελιάς.
Με δεδομένα τα παραπάνω, ο στρατηγικός διεθνής αναλυτής σε θέματα ελαιοκομίας και συνεργάτης του olivenews.gr, κ. Juan Vilar (Consultores Estratégicos), προχώρησε σε μια εκτενή ανάλυση της παρούσας κατάστασης του ελαιοκομικού τομέα στη χώρα της Ιβηρικής, τα κύρια σημεία της οποίας καταγράφουμε παρακάτω.
Καλλιεργούμενες εκτάσεις
H Πορτογαλία κατατάσσεται στην 9η θέση όσον αφορά τις εκτάσεις ελαιοκαλλιέργειας παγκοσμίως με 3.614.830 στρέμματα καλλιεργούμενων εκτάσεων. Το Alentejo κατέχει το 50%, Tras -os- Montes το 23%, Beira Interior το 14% και το Ribatejo e Oeste το 7.5% των εκτάσεων.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Πορτογαλία εκδηλώνει έντονη τάση μετασχηματισμού των ελαιώνων της προς μοντέλα εντατικής και υπερεντατικής φύτευσης, καθώς το 63,8% των καλλιεργειών ανήκει στις δύο προαναφερθείσες κατηγορίες (32,2% και 31,6% αντίστοιχα). Θυμίζουμε πως στην Ελλάδα τα ποσοστά αυτά είναι 19,5% για τους εντατικούς και 0,5% για τους υπερεντατικούς ελαιώνες. Το 38,3% των ελαιώνων της Πορτογαλίας είναι αρδευόμενοι αξιοποιώντας και το μεγάλο φράγμα του Alentejo και το υπόλοιπο 61,7% να είναι ξερικοί.
Η εντατικοποίηση των ελαιώνων οδήγησε στο δεκαπλασιασμό της παραγωγής (!) χωρίς κάποια αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Ωστόσο, οι παραπάνω πρακτικές μπορεί να ωθήσουν στην εγκατάλειψη του παραδοσιακού ελαιώνα με όποιες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό.
Παραγωγή
Σε ό,τι αφορά την παραγωγή, η Πορτογαλία βρίσκεται στην 7η θέση παγκοσμίως στον τομέα του ελαιολάδου και 14η στην επιτραπέζια ελιά. Ειδικότερα, η ετήσια παραγωγή ελαιολάδου ανέρχεται περί τους 135.000 τόνους, με μια απόδοση λάδι: καρπός της τάξης του 18%. Αντίστοιχα, παράγονται 33.230 τόνοι επιτραπέζιας ελιάς. Συνολικά, το 97% της παραγωγής προορίζεται για ελαιοποίηση, με το υπόλοιπο 3% να διοχετεύεται στον κλάδο της επιτραπέζιας ελιάς.
Όσον αφορά την ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου, σύμφωνα με τον Juan Vilar, το 72% κατατάσσεται στο εξαιρετικό παρθένο ή στο (κοινό) παρθένο και το υπόλοιπο 28% στο λαμπάντε.
Στο μέτωπο της εσωτερικής κατανάλωσης ελαιολάδου ανέρχεται στους 67.250 τόνους, δηλαδή περίπου το 50% του παραγόμενου ελαιολάδου. Αυτό συνεπάγεται μια μέση κατά κεφαλήν κατανάλωση 7,2 λίτρων ελαιολάδου ανά έτος.
Πίνακας: Κατανάλωση και χρήσεις ελαιολάδου
Ο πίνακας αυτός μας δείχνει ότι το 71% καταναλώνεται από τα νοικοκυριά και το 29% από τη βιομηχανία τροφίμων για διάφορες χρήσεις όπως π.χ. οι κονσέρβες ψαριών. Το 28,1% των μόνιμων κατοίκων της Πορτογαλίας χρησιμοποιεί σε καθημερινή βάση το ελαιόλαδο στη διατροφή του.
Εισαγωγές – Εξαγωγές
Κύριες χώρες στις οποίες εξάγεται το πορτογαλικό ελαιόλαδο είναι η Βραζιλία (διευκόλυνση λόγω κοινής γλώσσας) και η Ισπανία (άνοδος τα τελευταία χρόνια). Οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν το 70% των συνολικών εξαγωγών, με τον χάρτη των εξαγωγών να συμπληρώνει η Ιταλία, οι ΗΠΑ, η Αγκόλα και η Γαλλία που αποτελούν το υπόλοιπο 30%. Επιπρόσθετα, στην Ισπανία και την Ιταλία εξάγονται κατά κύριο λόγο “χύμα” τα ελαιόλαδα αυτά.
Στον αντίποδα, η Πορτογαλία εισάγει ελαιόλαδο κυρίως από την Ισπανία και το Μαρόκο, ενδεχομένως λόγω της εγγύτητας των χωρών αυτών.
Το προφίλ των καταναλωτών ελαιολάδου στην Πορτογαλία
Οι καταναλωτές ελαιολάδου είναι κυρίως άνδρες (52,7%), ηλικίας άνω των 65 ετών (το 35% της συνολικής κατανάλωσης). Σε επίπεδο οικογένειας, η πλειονότητα της κατανάλωσης είναι με γονείς μέσης ηλικίας (<65 ετών) και άνω του ενός παιδιού.
Όσον αφορά το επίπεδο μόρφωσης, ισχυρότερη πρόθεση να καταναλώνουν ελαιόλαδο είναι άτομα με πανεπιστημιακές σπουδές, γεγονός που αποδίδεται στην καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και οικονομική ανεξαρτησία και άρα την ευκολότερη πρόσβαση σε προϊόντα που ωφελούν την υγεία.
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως το 54% προτιμά το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, αναγνωρίζοντας τις ευεργετικές του ιδιότητες για την ανθρώπινη υγεία. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ το 30-40% των ελαίων που χρησιμοποιούνται για οικιακή χρήση (μαγείρεμα, σαλάτες) είναι ελαιόλαδο.
Συνοψίζοντας, οι εδαφοκλιματικές συνθήκες (διαθεσιμότητα νερού, ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, σύσταση εδάφους κ.α.), σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση των καλλιεργειών που έχουν επιφέρει την αύξηση της παραγωγικότητας (470 εκατ.€ παραγόμενο προϊόν συνολικά), έχουν διαμορφώσει μια ευνοϊκή κατάσταση για τη χώρα της Ιβηρικής, καθιστώντας την ανερχόμενη δύναμη στον ελαιοκομικό τομέα με έντονη εξαγωγική εξωστρέφεια.
