Ο καταστροφικός τυφώνας του 1957 στην περιοχή των Γαργαλιάνων

Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα, ιατρού

Τα βράδια στο κτήμα , μετά τις δουλειές στη σταφίδα μαζευόμαστε γύρω από τη λάμπα , πολλές φορές και με τους γειτόνους και άρχιζαν οι συζητήσεις , μετά από ένα πρόχειρο φαγητό. Μια από τις ιστορίες που πολλές φορές οι μεγάλοι συζητούσαν ήταν ο τυφώνας του 1957 . Ήταν βλέπεις και εκείνο το καζάνι της Τζωρτζίναινας που το είχε πάρει ο τυφώνας και το είχε πάει στη Χώρα και μου φαινόταν τόσο αστείο!. Για χρόνια πολλά φανταζόμουν ένα καζάνι να πετάει !.

Ήταν 8 του Νοέμβρη του 1957 , κατά τις 9 το βράδυ , οι δικοί μου που είχαν παραμείνει ακόμα στο Βρυσόμυλο των Γαργαλιάνων και ήταν κλεισμένοι στο σπίτι μέσα γιατί η ημέρα ήταν πολύ κακή , όταν ξαφνικά μια λάμψη περίεργη φώτισε όλο τον ουρανό και κοκκίνησε όλος ο τόπος , ακολούθησε μια αλλόκοτη βουή και ταρακουνήθηκε η γη από τα συθέμελα και το σπίτι κλυδωνίσθηκε επικίνδυνα . Όλο αυτό κράτησε αρκετά δευτερόλεπτα της ώρας . Όταν βγήκαν οι δικοί μου έξω αντίκρισαν δεκάδες δένδρα κυρίως ελιές ξεριζωμένες και την άκρη της σκεπής εξαφανισμένη . Μαζεύτηκαν οι γείτονες και έλεγαν ο καθένας την εκδοχή του , αλλά και τις ζημιές τους . Μέχρι που έφτασε η τραγική είδησή για τον Γιώργο Παντελή από το Βρωμονέρι .

Όλα αυτά ήταν η αφορμή να αναζητήσω περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό το γεγονός .

Ο Τυφώνας.

Η εφημερίδα «Μακεδονία» , αριθ. φυλ. 15224 , 10 Νοεμ. 1957 , σελ. 8 , με τίτλο «Τρείς Νεκροί και 100 τραυματίες εκ της Θεομηνίας εις την Τριφυλία» έγραψε :

«…Ο τυφών ενέσκυψε την 9^ην εσπερινή εκ νοτιοδυτικών προς νοτιανατολικά, συνωδεύετο δε υπό πρωτοφανούς σφοδρότητος άνεμο και ραγδαιοτάτης βροχής μετά χαλάζης και κεραυνών . Εντός ολίγων λεπτών της ώρας , ολόκληρος η περιοχή από την Χώρα μέχρι του Βρωμονερίου είχε μετατραπεί εις πραγματική κόλαση . Οικίες κρημνίζονταν εκ θεμελίων , στέγες οικιών απεσπώντο και ερρίπτοντο εις τους δρόμους μετά πατάγου , ενώ σπαρακτικές φωνές καλούσαν σε βοήθεια κάλυπταν την βοή των μαινομένων κυριολεκτικώς στοιχείων της φύσεως .

Κάτοικοι της Χώρας αφιχθέντες σήμερον την πρωία εις Γαργαλιάνους αφηγούνται δραματικές σκηνές οι οποίες εκτυλίχθηκαν εις Χώρα , κατά την διάρκεια του τυφώνος …»

Εικ. Η Χώρα μετά τον Τυφώνα

Οι συνέπειες του Τυφώνα

Και την επομένη πάλι η «Μακεδονία» αριθ. φυλ. 15225 , 12 Νοεμβρίου 1957 , σελ. 1 , συνέχιζε την ενημέρωση :

Καλαμάτα , 11 – Η περιοχή της Τριφυλίας

Εις την Τριφυλία , η οποία επλήγη εξ ολοκλήρου υπό του τυφώνος την Παρασκευή , εκηρύχθη εις κατάστασιν εκτάκτου ανάγκης , το δε έργον της περιθάλψεως των πληγέντων εκ της θεομηνίας κατοίκων ανετέθη εις τας στρατιωτικάς αρχάς διορισθέντος στρατιωτικού Διοικητή της περιοχής του ταξιάρχου κ. Στ. Δρακουλαράκου .

Την Κυριακή έφθασε εις την Χώραν λόχος μηχανικού εκ διακοσίων ανδρών , ο οποίος και επελήφθη , ο οποίος και επελήφθη του έργου της της εκκαθαρίσεως των ερειπίων και της επισκευής των οικιών , των οποίων οι στέγες ανηπάργησαν υπό του σφοδρού ανέμου . Η επισκευή των στεγών εκρίθη επείγουσα προς αποσόβηση νέων καταστροφών εξ ενδεχομένων βροχών . Το 50% των οικιών της Χώρας οι οποίες παραμένουν άνευ στέγης , έχουν καλυφθεί προσωρινώς με μουσαμάδες . Ήδη επιταγμένα μεταφορικά μέσα και στρατιωτικά αυτοκίνητα μεταφέρουν επειγόντως κεράμους προς επισκευή των στεγών . Εις τους κατοίκους των οποίων έχουν καταστραφεί ολοσχερώς οι οικίες , διανεμήθηακαν σκηνές , εις την πραγματικότητα όμως όλοι οι κάτοικοι παραμένουν άστεγοι διότι και όσων οι οικίες δεν κατακρημνίσθηκαν , έχουν εν τούτοις υποστεί σοβαράς ζημίας και ιδίως ενηπάργησαν υπό του σφοδρού ανέμου οι στέγες αυτών . Οι περισσότεροι εκ των κατοίκων φιλοξενήθηκαν εις Γαργαλιάνους , Κυπαρισσία και Φιλιατρά . Πολλοί επίσης κάτοικοι της καταστραφείσας κωμοπόλεως διανυκτερεύουν εις το 2^ο δημοτικό σχολείο της Χώρας , το οποίο έχει υποστεί μικράς μόνον ζημίας . Εκ των χιλίων οικιών της κωμοπόλεως οι διακόσιες κατέρρευσαν εντελώς οι τετρακόσιες υπέστησαν ζημίας κατά 70 % και έτεροι διακόσιες κατά 40-50% . Οι κάτοικοι της Χώρας προσπαθούν ήδη να ανασύρουν εκ των ερειπίων τα οικιακά των σκεύη και ότι άλλο αντικείμενο έχει διασωθεί από την θεομηνία . Οι δρόμοι της πολίχνης είναι κεκαλυμμένοι και διάφορα αντικείμενα των οικιών , τα οποία ανηπάργησαν υπό του τυφώνος .

Εις το σκότος

Το ηλεκτρικό δίκτυο της Χώρας κατεστράφη ολοσχερώς και συνεπεία τούτου οι κάτοικοι διέρχονται εφιαλτικάς νύχτας , διότι στερούντο ηλεκτροφωτισμού και ευρισκόμενοι εις το ύπαιθρο κινδυνεύουν να τραυματισθούν από κεραμίδια και ετοιμόρροπες στέγες . Το κτήριο της ηλεκτρικής εταιρίας έχει υποστεί σοβαράς ζημίας . Επειδή προ του τυφώνος έπιπταν κεραυνοί , ο διευθυντής της ηλεκτρικής εταιρίας διέταξε την διακοπή του ρεύματος . εάν δεν εγένετο τούτο , θα θρηνούντο πολυάριθμα θύματα συνεπεία πυρκαγιών και ηλεκτροπληξιών .

Μεγάλες καταστροφές .

Η καταστροφή της Χώρας συγκρίνεται με εκείνη των Ιονίων Νήσων . Ο τυφών , όπως αφηγούνται οι κάτοικοι διήρκησε μόνο δύο λεπτά της ώρας , προήρχετο δε από την θάλασσα ως ένα μεγάλο νέφος , το οποίο βούιζε τρομακτικώς και επροκάλει θόρυβο εκατό ιπταμένων αεροπλάνων . Εν τω μεταξύ υπό ειδικών συνεργείων συνεχίζεται η καταγραφή των προξενηθεισών ζημιών , οι οποίες κατά τους μετριώτερους υπολογισμούς θα προσεγγίσουν τα 25-30 εκατομμύρια . Εις την περιοχή του Βρωμονερίου , Γαργαλιάνων , Λεύκης , Αμπελοφύτου και Χώρας υπολογίζεται ότι ξεριζώθηκαν άνω των 5.000 ελαιοδένδρων και διάφορα άλλα δένδρα και καταστράφηκαν εκατοντάδες στρεμμάτων αμπελώνων . Η μεγαλυτέρα συμφορά, η οποία έχει πλήξει τους αγρότες της περιοχής αυτής δεν είναι τόσον η καταστροφή των οικιών των , όσο η καταστροφή των κτημάτων τους , δεδομένου ότι ούτοι επί μία τουλάχιστον πενταετία δεν είν αι δυνατόν να έχουν εισόδημα . εξ άλλου μεγάλες καταστροφές εκ του τυφώνος επροξενήθηκαν εις τα χωρία Ελλληνοκλησία και Αετοφωλιά , όπου κατέρρευσαν ή κατέστησαν ετοιμόρροποι 120 οικίες . Τέλος ζημίες επροξενήθηκαν εις την γεωργική παραγωγή του χωρίου Κατσαρού .

Πολλά θύματα .

Συμφώνως με αναφορά του νομιάτρου Καλαμών , τα θύματα εκ του τυφώνος , ανέρχονται ήδη σε τέσσερες νεκρούς , 12 βαρέως και 25 ελαφρώς τραυματισμένους , έτερα δε 93 άτομα υπέστησαν μώλωπες και μικροτραυματισμούς. Νεκροί είναι οι Γεώργιος Κων. Παντελής εις Βρωμονέριο και Αικατερίνη Χήρα Γ. Ζάκη και Ιωαν Α. Αθανσόπουλος εις Χώραν .

Τραυματίες βαρέως εις Χώραν Παναγιώτα χήρα Κ. Σταματελόπουλου μετά της θυγατρός της Κωνσταντίνας , Φιλίτσα συζ. Ν. Σορμπάκου , Βασιλ. Γ. Πανταζόπουλος , Θεόδωρος Απ. Κατσούλας , Ελένη συζ. Ι. Μπούκα , Νίτσα σύζ. Αν. Γραμμένου Αναστασία συζ. Διονυσίου Αϊβαζή και Αντων. χήρα Ε. Πουλακίδα …

Οι τραυματίες διακομίσθηκαν εις νοσοκομεία και κλινικές της Πύλου , Κυπαρισσίας και Καλαμών .

Αποστολές εφοδίων .

Υπό του Υπουργείου Προνοίας εστάλησαν άλλαι 50 σκηνές καθώς κα 15 μεγάλα δέματα με ιματισμό . Εις το Υπουργείο έχει εγκατασταθεί ειδικό κλιμάκιο υπό τον γενικό διευθυντή κ. Αγορόπουλο και τον διευθυντή διοικήσεως κ. Πουλατζά , τα οποία ευρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με την Κυπαρισσία και την Χώραν Τριφυλίας.

Εξ άλλου προωθήθηκαν εκ Ναυπλίου και εκ Λουτρακίου , όπου εδρεύουν μονάδες μηχανικού , πέντε ανατρεπόμενα αυτοκίνητα σκαπάνες , πτύα και χειράμαξες . Επίσης εις το κέντρο Πρόνοιας Καλαμών διέθεσε τριάκοντα σκηνές.

Δηλώσεις του κ. Ψαρρέα .

Ο υφυπουργός πρόνοιας προέβη εις τας ακολούθους δηλώσεις :

• Πρόκειται περί πραγματικής συμφοράς . Η Κυβέρνηση κατόπιν εντολής του Πρωθυπουργού έθεσε υπό της πρώτης στιγμής της καταστροφής εις κίνηση τον μηχανισμό εκτάκτου ανάγκης και παρέσχε εις τους πληγέντας πάσα δυνατή βοήθεια . 150 και πλέον σκηνές , υγειονομικό υλικό και τρόφιμα διανεμήθηκαν εις τους έχοντας ανάγκη και ήδη οι πρώτες ανάγκες εκγλύφθηκαν ,, απομένουν όμως να γίνουν και άλλα πολλά δια την πλήρη αποκατάσταση των πληγέντων και θα γίνουν .

Οι φιλελεύθεροι .

Το κόμμα των φιλελευθέρων ,κατόπιν των πληροφοριών τας οποίας διεβίβασε εις αυτό ο εκ των βουλευτών του κ. Κοκκέβης περί του μεγέθους των καταστροφών εκ του τυφώνος εις την Τριφυλία , διά αανκοινώσεώς του ζητεί από την κυβέρνηση όπως εφαρμοσθούν και δια του πληγέντος εκ του τυφώνος τα έκτακτα μέτρα τα οπιά ελήφθησαν και δια τους σεισμόπληκτους .

Ο Γεώργιος Παντελής

Εικ. Ο Γιώργος Παντελής , όρθιος με τον Στάθη Παπαχριστοφίλου ( Μπαλντά) και τον μικρό τότε Κώστα Παντελή ( Μπόγιας )

Ειδικότερα για τον Γ. Παντελή είναι διαφωτιστικό το πιστοποιητικό θανάτου που συνέταξε ο ιατρός Νείλος Σαραντόπουλος

«… Στις 8 Νοεμβρίου 1957 και ώρα 9η μ.μ. και εν τη κτηματική θέσει Βρωμονερίω απεβίωσε ο Παντελής Γεώργιος του Σταύρου ετών 65 κτηματίας …..συνεπεία τραυματισμού ήτοι σύνθλιψις εκ κατακρημνίσεως ογκολίθου συνεπεία κυκλώνος» .

Νείλος Σαραντόπουλος .

Τον ογκώδη βράχο μετέφερε ο τυφώνας από το λιμανάκι του Βρωμονερίου στην οικία του άτυχου πατριώτη μας πάνω που ήταν πάνω από τον αμαξιτό δρόμο Ματιού- Γαργαλιάνων .

Ο Τυφώνας στην μυθολογία .

Στην Ελληνική μυθολογία ο Τυφών ή Τυφάων ή Τυφωεύς ήταν γιγαντιαίο τερατώδες ον που γέννησε η Γαία (μαζί με τον Ουρανό) μετά την εξόντωση των Γιγάντων. Κατ’ άλλους μύθους ο Τυφών ήταν γιος της Ήρας που γεννήθηκε σε κάποια στιγμή διχόνοιας του ουράνιου ζεύγους (Ζευς και Ήρα), εκφράζοντας έτσι τη διαταραχή της ατμόσφαιρας.

Όταν οι θεοί του Ολύμπου νίκησαν τους Γίγαντες, η Γαία γεμάτη οργή, πόνο και αγανάκτηση πήγε και βρήκε τον Τάρταρο και μαζί του απέκτησε τον Τυφώνα. Το μέγεθος και η δύναμή του ήταν πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα παιδιά της Γαίας. Ήταν μεγαλύτερος από όλα τα βουνά και το κεφάλι του έφτανε τα αστέρια. Τα ανοικτά του χέρια έφταναν από την Ανατολή ως τη Δύση. Στους ώμους του είχε εκατό κεφάλια δρακόντων. Το σώμα του μέχρι τη μέση έμοιαζε με άνθρωπο, αλλά απ’ τη μέση και κάτω είχε σώματα κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε φωτιά και από τα κεφάλια του παντοειδείς κραυγές και συριγμοί. Επίσης το σώμα του το κάλυπταν φτερά.