Από τα Τετράδια Ιστορίας του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα, ιατρού.
Οι άνθρωποι πολλές φορέας αφήνουν τα αχνάρια τους, για να τους συναντήσουν οι επόμενες γενιές. Κάπως έτσι έγινε και με τον Μενέλαο Παλλάντιο του Γεωργίου. Πέρα από το λαμπρό έργο του , το οποίο ακροθιγώς θα παρουσιάσουμε , ο Μενέλαος Παλλάντιος , έλεγε με μεγάλη υπερηφάνεια , στο γιατρό του Κώστα Κουτσομύτη , ότι η μητέρα του ήταν από τους Γαργαλιάνους. Ήταν η πληροφορία που έφτασε σε μένα , από την σύζυγό του , Ευτυχία Παπούλια , Γαργαλιανιώτισσα καρδιολόγο, τους οποίους και ευχαριστώ.
Αυτό ήταν αρκετό , να αρχίσω την έρευνα . Μετά από επίσκεψη στα Ληξιαρχεία των Δήμων Αθηνών , Πειραιώς και Γαργαλιάνων , εύκολα μπορώ να πω , λύθηκε ο γρίφος.
Η μητέρα του Μενέλαου Παλλάντιου ήταν η Μαρία το γένος Διακουμόπουλου , κόρη του ιατρού Νικόλαου Θ. Διακουμόπουλου.
Ο Διακουμόπουλος Νικόλαος του Θωμά (1861)και η Ελένη σύζυγος (1869) απέκτησαν τους : Φωκίωνα (1894) Μαρία ( 1896) Θωμά ( 1897)και Αικατερίνη( 1900) .
Ο Νικόλαος Διακουμόπουλος είχε τουλάχιστον δύο αδέλφια τον Ιωάννη ( 1863) και τον Δημήτριο (1875)
Ο Νικόλαος Δακουμόπουλος ήταν γιατρός στους Γαργαλιάνους τον οποίο πρωτο -συναντούμε στον καταστροφικό σεισμό του 1886 , ως φοιτητή της ιατρικής , όταν εθελοντικά προσφέρθηκε μαζί με τους άλλους γιατρούς να προσφέρουν τις υπηρεσίες του στους τραυματίες , εκ του σεισμού. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του , επέστρεψε και εργάστηκε στους Γαργαλιάνους. Συνδέθηκε απόλυτα με τα Ιαματικά λουτρά του Βρωμονερίου όπου επί μακρόν προσέφερε τις υπηρεσίες του και διακρίθηκε για αυτό.
Την Μαρία Διακουμοπούλου την συναντάμε στο Μαθητολόγιο του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Γαργαλιάνων το 1903 με αύξοντα αριθμό 261 , όταν την 9η Ιανουαρίου μεταγράφεται από το Ιδιωτικό Δημοτικό Σχολείο θηλέων Γαργαλιάνων στο αντίστοιχο δημόσιο στην Δ΄ τάξη.
Η Μαρία Διακουμοπούλου παντρεύτηκε τον Γεώργιο Παλλάντιο εκ των οποίων γεννήθηκε ο Μενέλαος Παλλάντιος και έζησαν στον Πειραιά.
Εικ. Ο Μενέλαος Παλλάντιος σε έργο που φιλοτέχνησε ο ίδιος.
Ο Μενέλαος Παλλάντιος γεννήθηκε στον Πειραιά στις 14/1/1914. Φοίτησε στην Ιωνίδειο Σχολή Πειραιά και εισήχθη στην Νομική Αθηνών την οποία και εγκατέλειψε. Σπούδασε πιάνο στο Ωδείο Πειραιώς. Παρακολούθησε μαθήματα ανώτερων θεωρητικών στο Ωδείο Αθηνών με τους Φιλοκτήτη Οικονομίδη και Δημήτρη Μητρόπουλο, αποφοιτώντας με δίπλωμα αρμονίας (1930-33). Το 1938, με υποτροφία της ιταλικής κυβέρνησης, πήγε στη Ρώμη για σπουδές κοντά στον Αλφρέντο Καζέλλα. Συνέθεσε έργα φωνητικής και ορχηστρικής μουσικής (Προσευχή στην Ακρόπολη, Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα κ.α.) και έργα μουσικής δωματίου. Έγραψε μουσική για χορό εμπνευσμένη από την Αρχαία Ελλάδα (1942-69), καθώς επίσης για έξι παραγωγές αρχαίου δράματος που παραστάθηκαν σε αρχαία ελληνικά θέατρα και στο εξωτερικό (1949-64). Δίδαξε στο Ωδείο Πειραιά (1933-1986) και στο Ωδείο Αθηνών (1962-1986), όπου εξελέγη πρόεδρος του Δ.Σ. (1986-2006) και δια βίου επίτιμος πρόεδρος. Ίδρυσε την Ελληνική Μορφωτική Εταιρεία (1973) και τη Χορωδία Πειραιά, διετέλεσε διευθυντής της Χορωδίας Αθηνών, αρχιμουσικός του Εθνικού Θεάτρου. Υπήρξε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1969-2012), όπου και διετέλεσε γραμματέας επί των πρακτικών (1977-1980), γενικός γραμματέας (1984-1989) και πρόεδρος (1983). Το 1983 εξελέγη τακτικό μέλος της Τιβεριανής Ακαδημίας της Ρώμης. Το 1996 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Του απονεμήθηκε το αξίωμα του Μεγάλου Ρεφερενδαρίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας(Ο Ρεφερενδάριος αποστελλόταν από τον Αρχιερέα στους άρχοντες και σε μεγάλους ανθρώπους, για να τους μεταφέρει μηνύματα και ό,τι άλλο χρειαζόταν.) . Τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης του Παρισιού, το Παράσημο του Ταξιάρχου του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας, τον Χρυσό Σταυρό Γεωργίου Α΄ καθώς και τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Πέθανε στις 8/8/2012. Υπήρξε Γενικός Διευθυντής της ΕΛΣ – Ελληνική Λυρική Σκηνή- (1964-1967) και πρόεδρος του ΔΣ του οργανισμού (1974-1976). Στη διάρκεια της θητείας του συνέχισε τον εμπλουτισμό δραματολογίου που είχε καθιερώσει ο Μπαστιάς εισάγοντας έργα Τσαϊκόφσκι, Βάγκνερ, Προκόφιεφ, Μπάρτοκ, Λόρτσινγκ, Μπόιτο, Τζορντάνο, Ιμπέρ. Κάλεσε επίσης κορυφαίους διεθνείς σκηνοθέτες και μονωδούς για παραστάσεις στο Ηρώδειο.
Εικ. Ο Μενέλαος Παλλάντιος με την Κατίνα Παξινού σε πρόβα έργου με τον χορό .
Ο Μενέλαος Παλλάντιος, Δάσκαλος του Μάνου Χατζηδάκι.
Ο Χατζιδάκις εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα με τη μητέρα του το 1932 έπειτα από το χωρισμό των γονέων του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1938, ο πατέρας του πεθαίνει σε αεροπορικό δυστύχημα, γεγονός που σε συνδυασμό με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου επιφέρει μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες στην οικογένεια. Ο νεαρός Χατζιδάκις εργάζεται για βιοπορισμό ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκονόμου και βοηθός νοσοκόμος στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο.
Παράλληλα επεκτείνει τις μουσικές του γνώσεις παρακολουθώντας ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο την περίοδο 1940 – 1943, ενώ ξεκινά και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες όμως δεν θα ολοκληρώσει ποτέ…
Εικ. Μάνος Χατζιδάκις, Κική Μορφωνιού και Μενέλαος Παλλάντιος στο Τρίτο. Από το βιβλίο Ο καθρέφτης και το μαχαίρι.
Ο Μενέλαος Παλλάντιος, για τον Μάνο Χατζιδάκι
(από το βιβλίο Ανοιχτές Επιστολές στον Μάνο Χατζιδάκι, επιμέλεια: Θάνος Φωσκαρίνης, εκδόσεις Μπάστας-Πλέσσας 1996).
Τον Μάνο τον πρωτογνώρισα στην Κατοχή, νέο παιδί, που ήρθε ζητώντας να μάθει μουσική. Δεν θα ήμουνα σε θέση να βεβαιώσω πως με την επιμέλεια και τη μελέτη ,που διέθετε ,θα μπορούσε κάθε άλλος νέος όχι να προκόψει, αλλά απλώς να μάθει. Ο Μάνος, όμως, τα κατάφερε. Και όχι μόνο πρόκοψε, αλλά σε λίγα σχετικά χρόνια είχε γίνει διάσημος. Αυτό και μόνο δείχνει τι έκρυβε μέσα του.
Στον τομέα που διάλεξε να εκφραστεί μουσικά, δεν χρειάστηκε κατά βάση άλλο από το λαμπρό, το σπάνιο θεϊκό δώρο που έφερε με τον ερχομό του στον κόσμο: τη γενικότερη και αλάνθαστη αίσθηση της μουσικής, την πολύτιμη εσωτερική του ρυθμική επιταγή, την πρωτότυπη για το είδος και την εποχή ποιότητα της μελωδικής του γραμμής. Τα στοιχεία αυτά, σφραγίδα δωρεάς πολύτιμης, έφταναν για να εισχωρήσουν στην ψυχή των ακροατών του, εξοβελίζοντας σιγά-σιγά παλιότερες κακόγουστες και με ξενικές επιρροές μουσικές εκφράσεις, και εγκαθιστώντας μια νέα φυσιογνωμία τραγουδιού, που ανέβασε με τον καιρό τη στάθμη αυτού του είδους σε καλλιτεχνικότερα επίπεδα.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, για τον Μενέλαο Παλλάντιο.
(από το βιβλίο Μάνος Χατζιδάκις, Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, Ίκαρος 1988)
Ο Παλλάντιος υπήρξε δάσκαλός μου στα Μουσικά Θεωρητικά όταν ήμουν 18 χρονών. Είχαμε και διατηρούμε 11 χρόνια διαφορά. Στο σπίτι του αποσύνδεσα τη μουσική απ’ τη σκηνοθεσία. Έγραφε τη μουσική του στην τραπεζαρία και η μητέρα του μαγείρευε στην κουζίνα. Μια αλήθεια στους όρους της Μουσικής Γραφής. Χωρίς να του το πω, με εντυπωσίασε. Και διατηρώ μέσα μου ευλαβικά αυτές τις εικόνες. Οι συναντήσεις μας τα χρόνια που ακολούθησαν, υπήρξαν αντιφατικές. Μα εγώ τρέφω γι’ αυτόν εκτίμηση και ευγνωμοσύνη.
Επισημαίνω την φράση « …έγραφε την μουσική του και η μητέρα του μαγείρευε στην κουζίνα… χωρίς να το πω , με εντυπωσίασε » για τον Μενέλαο και την Μαρία Διακουμοπούλου.
Για το έργο του Μενέλαου Παλλάντιου , μια αναφορά δεν αρκεί , γι’ αυτό θα επανέλθουμε, στα επόμενα σημειώματά μας . Προς το παρόν ο αναγνώστης μπορεί να επισκεφτεί τον ιστότοπο
https://archive.ert.gr/37135/ στο Αρχείο της ΕΡΤ όπου υπάρχει μια πολύ σημαντική συνέντευξη και αποτίμηση του έργου του Μενέλαου Παλλάντιου, ως επίσης και τον
όπου μπορεί να απολαύσει το έργο του «Σουίτα σε Παλιό Στυλ / Suite Antique (1941)»
