Η ΚΑΠ 2023-2027 και το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο (ΣΣ) βρέθηκαν για πρώτη φορά από την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου στο επίκεντρο της κοινοβουλευτικής συζήτησης, καθώς την Τρίτη 9 Απριλίου συνεδρίασε η Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου στη Βουλή. Κεντρικό θέμα της συνεδρίασης, η αναθεώρηση της ΚΑΠ και του Στρατηγικού Σχεδίου, με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λευτέρη Αυγενάκη, να ενημερώνει τους εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων για τις αλλαγές που έχουν γίνει στην ΚΑΠ, αλλά και για όσες προωθούνται.
«Επιτέλους», αναφώνησε η αντιπολίτευση, που επανειλημμένως είχε καλέσει την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ να συζητηθεί στη Βουλή το θέμα της ΚΑΠ, ειδικά μετά τα πολλά προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή της το 2023.
Από τη συζήτηση δεν έλειψαν οι πολιτικοί και κομματικοί υπαινιγμοί, οι αναφορές στο μακρύ παρελθόν και η επίρριψη ευθυνών, ενώ δόθηκε η ευκαιρία σε βουλευτές να μιλήσουν και για τα ουσιώδη προβλήματα των αγροτών, μεταξύ άλλων, τις πληρωμές, το υψηλό κόστος παραγωγής/εκτροφής και την πληγείσα Θεσσαλία.
Λ. Αυγενάκης: Τι επιπλέον επιδιώκουμε
Χωρίς εκπλήξεις για όσες και όσους παρακολουθούν την αγροτική πολιτική, ο κ. Αυγενάκης παρουσίασε τις αλλαγές για την τροποποίηση της ΚΑΠ που ενέκρινε η Κομισιόν και αναμένεται να εγκριθούν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος από το Ευρωκοινοβούλιο. Αναφέρθηκε στην πρώτη τροποποίηση του ελληνικού Στρατηγικού Σχεδίου (σ.σ. που ήδη έχει εγκριθεί), αλλά και στις 19 προτάσεις της κυβέρνησης. Δεν παρέλειψε να μιλήσει για την αγροτική διπλωματία της οποίας προΐσταται και τις επαφές του αφενός με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, αφετέρου με ομολόγους του, καθώς και τις συνεδριάσεις των εννέα μεσογειακών χωρών της ΕΕ (EU MED-9).
Υπογράμμισε όμως και τις νέες διεκδικήσεις της χώρας, λέγοντας πως «υπάρχουν και άλλες προτάσεις στις οποίες επιμένουμε και θα συνεχίσουμε να επιμένουμε να ικανοποιηθούν τους επόμενους μήνες». Προτάσεις που, όπως είπε, αφορούν ευελιξίες, οι οποίες σχετίζονται με τη χρήση των διαθέσιμων πόρων με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Συγκεκριμένα:
✱ Ευελιξία στη μεταφορά ποσών μεταξύ Πυλώνων, μεταξύ παρεμβάσεων, μεταξύ ετών και εντός του ίδιου έτους.
✱ Αύξηση του ορίου de minimis ενίσχυσης για τη γεωργία τουλάχιστον στα 50.000 ευρώ.
✱ Δημιουργία ad hoc μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων με την πρόβλεψη δυνατότητας χρήσης έως 2% του προϋπολογισμού του Στρατηγικού Σχεδίου σε περιπτώσεις απρόβλεπτων μεγάλων καταστροφών (π.χ. Θεσσαλία).
✱ Επαναφορά του κανόνα Ν+3. Ίσχυε την προηγούμενη περίοδο. «Με το Ν+3 διευκολύνουμε την ολοκλήρωση σημαντικών επενδύσεων που έχουν προβλεφθεί στο Στρατηγικό Σχέδιο και δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στους δικαιούχους να ολοκληρώσουν τις επενδύσεις τους χωρίς τον κίνδυνο απώλειας των σχετικών ενωσιακών πόρων», εξήγησε.
✱ Εξετάζεται η δυνατότητα παράτασης του Προσωρινού Πλαισίου Κρατικών Ενισχύσεων και μετά τον Ιούνιο του 2024, με σκοπό την ευελιξία των κρατών-μελών στην αντιμετώπιση προβλημάτων σε διάφορους τομείς με εθνική χρηματοδότηση.
«Ωστόσο, η βασική μας θέση είναι η αύξηση των ενωσιακών κονδυλίων, τόσο για την ΚΑΠ όσο και για το γεωργικό αποθεματικό, καθώς οι κρατικές ενισχύσεις, μακροπρόθεσμα, δημιουργούν άνισους όρους ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους αγρότες και, άρα, και για τους Έλληνες αγρότες», σημείωσε.
Νωρίτερα, ανέφερε πως έχουν κατατεθεί προτάσεις, οι οποίες θα εξετασθούν στο πλαίσιο της 2ης τροποποίησης του ΣΣ της ΚΑΠ που θα υποβληθεί στην ΕΕ εντός του έτους. Ενδεικτικά, αφορούν σε:
✱ Μείωση του αριθμού ή τροποποίηση των Οικολογικών Σχημάτων και επανεξέταση των όρων που εφαρμόζονται.
✱ Νέες παρεμβάσεις για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος εντατικών καλλιεργειών, καθώς και νέα Οικολογικά Σχήματα για ελαιοκαλλιέργεια και μελισσοκομία.
✱ Αύξηση του πριμ πρώτης εγκατάστασης για νέους κτηνοτρόφους.
✱ Μείωση του αριθμού των παρεμβάσεων Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), εφόσον απαιτείται λόγω μειωμένης ζήτησης.
✱ Επιμέρους αλλαγές στο εθνικό θεσμικό πλαίσιο των παρεμβάσεων και των δύο Πυλώνων για διευκόλυνση της εφαρμογής τους.
«Μόρφωμα» τα Οικολογικά Σχήματα
Στα μεγάλα προβλήματα που προέκυψαν στις πληρωμές αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, ο τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Βασίλης Κόκκαλης, ο οποίος τόνισε ότι από το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο αδικήθηκε η αγρονομική περιφέρεια των κτηνοτρόφων.
Η συζήτηση οδηγήθηκε στα Οικολογικά Σχήματα, καθώς ο κ. Κόκκαλης ρώτησε πώς θα απορροφηθούν τα χρήματα, με τον υπουργό να παραδέχεται ότι «είναι δαιδαλώδη και δεν εξυπηρετούν, τελικά, τον αγρότη, αλλά τους σχεδιαστές αυτού του υπερβολικού μορφώματος». Και συμπλήρωσε: «Να σας πω μόνο στην Ελλάδα ότι έχω 33 κατηγορίες. Αυτό σημαίνει χάος. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων έχει δεσμευτεί σε αυτές τις κατηγορίες».
Θα πληρωθεί ένα μέρος των 88 εκατ. ευρώ
Σχετικά με την επικείμενη πληρωμή των Οικολογικών Σχημάτων και την αναφορά του κ. Κόκκαλη για τον κίνδυνο οριζόντιας διαίρεσης, ο κ. Αυγενάκης απάντησε πως ξεκίνησαν οι διορθώσεις. «Συζητάμε για 425 εκατ. ευρώ πριν από το Πάσχα ή στις αρχές της Μεγάλης Εβδομάδας», συμπλήρωσε. Σημείωσε, δε, ότι υπάρχει ένα υπόλοιπο 88 εκατ. ευρώ. «Και τα 88 εκατ. ευρώ δεν μπορούν να απορροφηθούν, αλλά μεγάλο μέρος αυτών –το μεγαλύτερο– επιδιώκουμε να απορροφηθεί. Αυτό ήταν από αυτές τις αστοχίες του προηγούμενου προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ. Και εκεί έγιναν οι σχετικές διορθώσεις. Και εκεί, λοιπόν, πασχίζουμε, ώστε να δοθεί το μεγαλύτερο δυνατό μέρος των χρημάτων αυτών πριν από το Πάσχα. Όπως, επίσης, και άλλα 245 εκατομμύρια, που είναι οι Συνδεδεμένες Ενισχύσεις, που και αυτά θέλουμε να δοθούν πριν από το Πάσχα».
ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ: Στοχευμένη στήριξη των Συνδεδεμένων
Τις βασικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, που ήδη έχουν κατατεθεί στο υπουργείο, παρουσίασε στη συνέχεια ο κ. Κόκκαλης, οι οποίες είναι οι εξής:
✱ Ευέλικτα και με σαφήνεια Οικολογικά Σχήματα.
✱ Μεταφορά από τον Πυλώνα I στον Πυλώνα II: «Εμείς διαφωνήσαμε και διαφωνούμε, με αυτό το οποίο υπήρξε στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο, με το 10% της μεταφοράς», υπογράμμισε.
✱ Συνδεδεμένες Ενισχύσεις. «Αυτήν τη στιγμή, υπάρχει μια διάχυση του προϋπολογισμού σε μεγάλο αριθμό προϊόντων, που καταλήγει σε ένα απλό φιλοδώρημα. Μήπως θα έπρεπε να υπάρχει πιο στοχευμένη στήριξη ενός μικρότερου αριθμού Συνδεδεμένων Ενισχύσεων σε προϊόντα που είναι ναυαρχίδες και σε προϊόντα τα οποία έχουν υποστεί αδικίες από τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), όπως είναι η αιγοπροβατοτροφία; Και αυτό περιλαμβάνεται στην πρότασή μας», τόνισε.
✱ Για τον Πυλώνα ΙΙ, προτείνεται η δημογραφική ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού, με τη στήριξη των νέων αγροτών και των μικρών.
✱ «Εντός του 2024, ήδη, πρέπει να ξεκινήσει η κουβέντα. Τώρα θα γίνει κουβέντα, διότι θα συζητηθεί ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τον οποίο πρέπει από τώρα να δώσουμε μάχη να μη μειωθεί ούτε ένα ευρώ», προειδοποίησε.
Από την πλευρά της, η βουλευτής Πέλλας και γραμματέας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Θεοδώρα Τζάκρη, κατά την παρέμβασή της, υπογράμμισε την τραγική εφαρμογή της πρώτης χρονιάς της ΚΑΠ 2023-2027 και τόνισε την αντίθεση του κόμματος στη μείωση του προϋπολογισμού στις αγρονομικές περιφέρειες της χώρας «που φαίνονται να είναι και αυθαίρετες, ενώ παράλληλα υποβαθμίζεται περαιτέρω ο κλάδος της κτηνοτροφίας». Η ίδια σχολίασε τη δήλωση του υπουργού για τη διατήρηση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ, σημειώνοντας ότι την ίδια ώρα «οι ενισχύσεις που παίρνει ο γεωργός και ο κτηνοτρόφος μειώνονται».
ΠΑΣΟΚ: Ενισχύσεις σε όσους παράγουν
«Η φιλοσοφία μας είναι ότι οι ενισχύσεις πρέπει να καταβάλλονται στους αγρότες που παράγουν και όχι σε αυτούς που απλά κατέχουν γη. Γι’ αυτό και θα πρέπει να ασκηθούν έντονες πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και στροφή του Στρατηγικού Σχεδίου της χώρας προς αυτή την κατεύθυνση», τόνισαν, από την πλευρά τους, οι υπεύθυνοι ΚΤΕ Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων του ΠΑΣΟΚ, Μανόλης Χνάρης και Χριστίνα Σταρακά, βουλευτές Ρεθύμνης και Αιτωλοακαρνανίας αντίστοιχα. Οι προτάσεις που κατέθεσαν είναι οι εξής:
✱ Υποβολή δηλώσεων ΟΣΔΕ στην αρχή του έτους: Κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει μεταβολή στοιχείων.
✱ Εφαρμογή της εσωτερικής σύγκλισης σε ποσοστό 85% (και όχι στο 100%).
✱ Κατανομή των ενισχύσεων σε συνάρτηση της παραγωγικής δυναμικότητας και βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων.
✱ Μείωση και απλοποίηση των Οικολογικών Σχημάτων.
✱ Κατανομή της Εξισωτικής Αποζημίωσης μόνο στους κατ’ επάγγελμα αγρότες.
✱ Ενημέρωση αγροτών.
✱ Καταβολή Εθνικού Αποθέματος πλέον της μίας φοράς. Ο κ. Χνάρης διευκρίνισε ότι η συζήτηση αφορά τη δεύτερη τροποποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου. «Να υπενθυμίσουμε ότι έχει ήδη εγκριθεί η πρώτη τροποποίηση χωρίς καν ενημέρωση ή διαβούλευση από πλευράς σας με κανέναν από τους ενδιαφερόμενους φορείς», σημείωσε, απευθυνόμενος στον υπουργό.
Όπως τόνισε, «το 2023, ο πρώτος χρόνος εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, την οποία εσείς εγκρίνατε χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση, η κυβέρνησή σας εννοώ, είχε ως αποτέλεσμα τη χειρότερη στα χρονικά πληρωμή ενιαίων ενισχύσεων. Και λέω πρώτη, γιατί με την πολιτική που ακολουθείτε, αν δεν αλλάξουν κάποια πράγματα, πολύ φοβάμαι πως θα έλθουν ακόμη και άλλες χειρότερες χρονιές από αυτήν».
ΚΚΕ: Μείωση του κόστους παραγωγής
«Η λεγόμενη επαναδιαπραγμάτευση της ΚΑΠ 2023-2027 δεν γίνεται με κριτήριο την επιβίωση των βιοπαλαιστών αγροτών. Στο επίκεντρό της βρίσκεται η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων», τόνισε, μεταξύ άλλων, ο βουλευτής Λάρισας του ΚΚΕ, Γιώργος Λαμπρούλης, ο οποίος ζήτησε για άλλη μία φορά:
✱ Μείωση του κόστους παραγωγής με αφορολόγητο πετρέλαιο.
✱ Πλαφόν στο αγροτικό ρεύμα, εξασφάλιση φθηνών λιπασμάτων και άλλων πρώτων υλών κ.λπ., εγγυημένες από το κράτος τιμές στα αγροτικά προϊόντα που να καλύπτουν το κόστος παραγωγής και να εξασφαλίζουν στον αγρότη εισόδημα επιβίωσης.
✱ Πλαφόν στις τιμές των ειδών διατροφής των σούπερ μάρκετ με κατάργηση του ΦΠΑ στα είδη ευρείας λαϊκής κατανάλωσης.
✱ Αλλαγή του Κανονισμού του ΕΛΓΑ, ώστε να αποζημιώνει στο 100% την παραγωγή.
✱ Έργα υποδομής και προστασίας της παραγωγής χωρίς επιβαρύνσεις και τέλη για τον αγρότη.
✱ Αναπλήρωση των χαμένων εισοδημάτων.
✱ Να μην ισχύσουν οποιασδήποτε μορφής περικοπές στις Άμεσες Ενισχύσεις «για παράδειγμα, μεταφορά τους στον Πυλώνα ΙΙ για αμοιβές ιδιωτών γεωπόνων κ.λπ. και το Πρασίνισμα να δοθεί όπως γινόταν μέχρι πέρυσι».
✱ Να μην ισχύσουν οι συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τρίτες χώρες.
ΚΑΠ με λάθος στοιχεία
Δριμεία κριτική άσκησαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης σχετικά με τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύνταξη του ελληνικού Στρατηγικού Σχεδίου.
«Η ΚΑΠ εφαρμόζεται με λάθος στοιχεία, δεδομένου ότι τα στοιχεία της ελληνικής γεωργίας που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύνταξη του ΣΣ ΚΑΠ έχουν ως έτος αναφοράς το 2019, ενώ η υλοποίησή της ξεκίνησε το έτος 2023», τόνισαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, σημειώνοντας ότι στα χρόνια που μεσολάβησαν άλλαξαν πολλά δεδομένα, με σημαντικότερο τα δικαιώματα. «Ενώ είχαν αρχικά υπολογισθεί 3.876.360 εκτάρια επιλέξιμων εκτάσεων, σήμερα είναι πολλά περισσότερα», εξήγησαν.
«Είναι ξεκάθαρο ότι αυτό το οποίο όφειλαν η κυβέρνηση και το υπουργείο να κάνουν ήταν –αυτά τα έχουμε πει από τα τέλη Νοεμβρίου– να επικαιροποιήσουν τα δικαιώματα, τα οποία ενεργοποιήθηκαν με βάση τις δηλώσεις του ΟΣΔΕ του 2023. Είναι απολύτως λογικό να προκύψουν λάθη στην πρώτη χρονιά εφαρμογής της ΚΑΠ», σημείωσε ο κ. Κόκκαλης.
Καταλογισμοί και πρόστιμα σε πρώτο πλάνο
Από τη συζήτηση δεν έλειψαν οι αναφορές από την αντιπολίτευση για τους κινδύνους επιβολής βαρύτατων προστίμων στην Ελλάδα από την Κομισιόν, όπως το ποσό των 280 εκατ. ευρώ περίπου για τα έτη ενίσχυσης από το 2020 και μετά. «Τα προβλήματα των αγροτών με τις επιδοτήσεις δεν οφείλονται στην ΚΑΠ, αλλά στην ανικανότητα και ανεπάρκεια της κυβέρνησης, όπως φαίνεται και με το πρόστιμο των 281 εκατ. ευρώ στον ΟΠΕΚΕΠΕ, που θα στερήσει πολύτιμους πόρους από τους αγρότες», τόνισε ο βουλευτής Ξάνθης και αρμόδιος τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης της Νέας Αριστεράς, Χουσεΐν Ζεϊμπέκ.
Απαντώντας σε όλους τους βουλευτές που έθεσαν το επίμαχο θέμα, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σταύρος Κελέτσης (που αντικατέστησε τον κ. Αυγενάκη, ο οποίος αποχώρησε), είπε ότι το ποσό αυτό δεν οριστικοποιήθηκε, «γιατί πάντοτε προβάλλονται οι αντιρρήσεις και συνήθως μειώνεται».
Σημείωσε, επίσης, ότι η διαδικασία είναι σε εξέλιξη και ότι η Ελλάδα θα ασκήσει το δικαίωμά της εντός 30 ημερών να υποβάλει αντιρρήσεις. Παραδέχτηκε ότι «όσο παραμένει η γενεσιουργός αιτία αυτού του είδους, δυστυχώς τις δημοσιονομικές διορθώσεις θα τις έχουμε». Και συμπλήρωσε: «Άρα, λοιπόν, εδώ έγινε δουλειά, γίνεται δουλειά και, όταν ολοκληρωθεί, πιστεύουμε ότι θα απαλλαγούμε εντελώς από τα ζητήματα αυτά».
Είπαν…
Καλλιόπη Βέττα, βουλευτής Κοζάνης με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
«Ακούσαμε και σήμερα, αλλά και το τελευταίο διάστημα, από τα χείλη του υπουργού ότι συνεχίζει την προσπάθεια μαζί με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα για τεχνικές βελτίωσης και δομικές αλλαγές της ΚΑΠ, παραλείποντας να αναφέρει ότι η ΝΔ, μαζί με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, πρωτοστάτησαν στην κατάρτιση και την υπερψήφιση της ΚΑΠ».
Διονύσης Σταμενίτης, υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
«Στον νέο ΕΛΓΑ έχει θέση και ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα χαλαζιακής προστασίας… Πιστεύουμε σε πολύ λίγο καιρό να βγει η πρόσκληση για την καινούργια χαλαζιακή προστασία, που θα περιλαμβάνει νέες περιοχές, αλλά και καινούργιους τρόπους».
Μιχάλης Κατρίνης, βουλευτής Ηλείας του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής
«Προτίθεστε να προτείνετε τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσαρμογής στις κλιματικές μεταβολές και να ζητήσετε και για την απώλεια εισοδήματος, λόγω αυτών των περιπτώσεων, να προβλεφθεί ένα ποσό;»
Γιώργος Καρασμάνης, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, βουλευτής Πέλλας με τη Νέα Δημοκρατία
«Δεν μπορεί στην Αυστρία να λες τέσσερα Οικολογικά Σχήματα, στην Ιταλία πέντε, στη Γερμανία έξι, στη Γαλλία επτά και στην Ελλάδα 15 Οικολογικά Σχήματα. Δεν είναι δυνατόν. Δεν γίνεται να ζητάς από τον αγρότη να μειώσει την παραγωγή του, μέσω της αναγκαστικής αγρανάπαυσης, και, από την άλλη, να αδιαφορείς για τη μείωση του εισοδήματος στην οποία οδηγεί αυτό το μέτρο».
