Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα, ιατρού.
Ο εκ Χαλκίδας ιστοριοδίφης Θεόδωρος Σκούρας , ιατρός και σπηλαιολόγος , μελετά το θέμα των Οχυρώσεων της Ευβοίας και αναζητά τα παλαιά κάστρα , να τα καταγράψει και να αντιστοιχήσει στο χώρο και με τα ονόματα της βιβλιογραφίας .
Αναζητά το Κάστρο της Αργαλιάς, στην περιοχή από Δύστο(1) μέχρι Κάβο Ντόρο(2) και αναζητά πληροφορίες για την Αργαλιά στους πολίτες , και να η έκπληξη! Ο μπάρμα Γιώργος , ο άνθρωπος που ξέρει όσο κανείς την περιοχή , μιλάει για μια τοποθεσία πλησίον της ακροπόλεως του Δύστου , ειδικότερα μεταξύ Αλμυροποτάμου και Ζάρκων διάστημα , με το όνομα «Γαργαλιάνοι»!
Αλλά ας διαβάσουμε το απόσπασμα από την δημοσίευση του Έργου του Θ. Σκούρα : « Οι οχυρώσεις της Ευβοίας» σελ. 338:
«..10. Αργαλιά , Κάστρο Acalia.
Οι Dapper , Coronelli και Boschini σημειώνουν στους χάρτες τους μια οχύρωση με το όνομα Acalia νεότεροι συγγραφείς ταυτίζουν το Acalia με το Αργαλιά , αναφέρονται στο εκεί κάστρο αλλά κανείς δεν δίνει περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό . Από το Δύστο ως το Κάβο Ντόρο που τοποθετούν την Αργαλιά , κανένας κάτοικος δεν γνωρίζει τόπο με αυτό το όνομα, όπως εξακρίβωσα. Ρώτησα στην Κάρυστο , στον Πλατανιστό , στο Μαρμάρι , στα Στύρα , στο Ρεούζι , στα Κοίλα , στο Σκουάσι . στο Βατήσι , στους Στουπαίους , στους Βεαρελαίους ,στον Πολυπόταμο , στο Γιανίτσι , στην Ζάρκα , στα Ρούκλια και στο Δύστο. Μόνο στο Δύστο μου ανέφερε ο μπαρμπα- Γιώργης ,που έχει το ταβερνάκι απέναντι από την Ακρόπολη του Δύστου , μια τοποθεσία με το όνομα Γαργαλιάνοι. Ο πληροφοριοδότης μου είναι ο καλύτερος κυνηγός της περιοχής και έχει πάει εκεί πολλές φορές . Όμως ούτε κάστρο , ούτε Πύργος , ούτε κανένα άλλο σχετικό στοιχείο τράβηξαν την προσοχή του . Η περιοχή βρισκόταν από την πλευρά του Αιγαίου στο μεταξύ Αλμυροποτάμου και Ζάρκων διάστημα .
Για την Αργαλιά αναρωτιέμαι αναρωτιέμαι μήπως πρόκειται για παραφθορά του τοπωνυμίου Άργουρα , μιας περιοχής όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό Αργυρόν . Μήπως οι παλιοί χαρτογράφοι με το Αργαλιά – Acalia υποδηλώνουν την αρχαία ακρόπολη του Δύστου ή τον μεσαιωνικό πύργο της ; Γιατί μόνο αυτά τα δύο είναι κοντά στο χωριό Αργυρό…». (3)
Ο μελετητής καταλήγει, στην σελ. 396, …« Το κάστρο της Αργαλιάς που ασφαλώς είναι κάποιο άλλο , μια και τόπος Αργαλιά δεν υπάρχει στην Εύβοια».
Εικ. Μέρος του κάστρου του Δύστου.
Και τίθεται το ερώτημα πόθεν «οι Γαργαλιάνοι» της Εύβοιας;
Μια απλοϊκή απάντηση είναι , ότι κάποιος Γαργαλιανιώτης κάποια στιγμή εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Δρύστου και έδωσε αυτός το όνομα στην εν λόγω τοποθεσία. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει, αφ’ ενός την μακρά διαμονή του εκεί ώστε να επιβάλλει στο χρόνο της διατήρηση του τοπωνυμίου , αφ’ ετέρου να έχει ισχύ ώστε να μπορέσει να προσδιορίσει το τοπωνύμιο. Αλλά ανάλογος δεν έχει έως τώρα αναφερθεί . Ενδεχόμενο απίθανο αλλά όχι αδύνατο.
Αναζητώντας την ετυμολογία της λέξεως «αργαλιά» στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελευθερουδάκη , ευρήκα το λήμμα «αργαλί» και αναφέρει « αργαλί ( argali) είδος αγρίου προβάτου διαιτώμενο επί των ορεινών χωρών της κεντρώας και βορείου Ασίας . Έχει ύψος 1,10 και φέρει κέρατα αποκλείνοντα προς τα πίσω Η λέξη παρήχθη από την λέξη αργά που σημαίνει κορυφή όρους» .
Μήπως τελικά ο Γαργαλιάνος ( στου Γαργαλιάνου) , είναι ο άνθρωπος που κατοικεί στη κορφή του οροπεδίου ; που κρύβεται από τους πειρατές , πίσω από τα βουνά , ώστε να μην φαίνεται από την θάλασσα.
Αλλιώς , πρέπει να αναζητήσουμε ένα άλλο συνώνυμο έποικο από την Ιταλική Χερσόνησο , που εγκαταστάθηκε στον Δύστο Ευβοίας και έδωσε το όνομά του στην εκεί περιοχή , που όμως δεν έκανε πόλη . Υπόθεση καθόλου πιθανή.
(1) Η Δύστος είναι χωριό του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου του νομού Ευβοίας, στην πρώην επαρχία Καρυστίας. Έχει πληθυσμό 586 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Βρίσκεται κοντά στην ομώνυμη λίμνη και στα ερείπια της αρχαίας ομώνυμης πόλης.
(2)Καφηρέας ή Κάβο Ντόρο είναι ακρωτήριο της Εύβοιας το οποίο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού, Κάβο Ντόρος επίσης είναι η συμβατική ονομασία του νοτιοανατολικού τμήματος της γεωγραφικής περιοχής Εύβοιας,η οποία χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα.
(3) Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών ,1935 -1975
Σαράντα χρόνια από την ίδρυση της Εταιρίας Ευβοϊκών Σπουδών
Εταιρία Ευβοϊκών Σπουδών Τόμος Κ/Αθήναι 1975. Σελ. 338 :
Οχυρώσεις στην Εύβοια , ο Θεόδωρος Ι. Σκούρας ιατρός και σπηλαιολόγος
Λοιπόν.
1. Ο συγγραφέας ξεκινάει με την παλιά ονομασία που καταγράφεται από τους ξένους για την οχύρωση, το Acalia, το οποίο, χωρίς να εξηγεί ακριβώς το γιατί το απορρίπτει και το μετονομάζει σε Αργαλία. Μόνο που ξέχασε να ψάξει αν σημαίνει κάτι το Acalia, και σημαίνει, είναι η μητέρα του Ρώμου και του Ρωμύλου.
2. Στην συνέχεια, παρότι κανείς δεν γνωρίζει από που προκύπτει η παράφραση Αργαλία του ήδη ιστορικά καταγεγραμμένου ονόματος Acalia, ο συγγραφεας ανακαλύπτει τον Μπαρμπά Γιώργη ο οποίος “γνωρίζει την περιοχή καλύτερα από όλους” και κάπως έτσι η Αργαλία γίνεται … Γαργαλιάνοι…
3. Και στην συνέχεια, σε αυθαιρεσία της αυθαιρεσίας, ο συγγραφέας απορρίπτει την ετυμολογία των Γαργαλιάνων Τριφυλίας βάσει της “επιστημονικής τεκμηρίωσης” του Μπαρμπά Γιώργη ο οποίος έκανε το Αργαλία της Ευβοίας νέους Γαργαλιάνους…
Απορία: αν είναι έτσι γιατί οι προγενέστεροι συγγραφείς είχαν κάνει αναφορά στο Acalia;
Δηλαδή απορρίπτουμε τις πηγές που είναι χρονικά κοντύτερα στην ιστορική περίοδο της Acalia και δίνουμε περισσότερο έμφαση στην ετυμηγορία του ενός κου Μπαρμπά Γιώργη ο οποίος ανακάλυψε Γαργαλιάνους αιώνες αργότερα.
Συγγνώμη, αλλά αυτό που διάβασα απορρίπτεται με συνοπτικές διαδικασίες.
Αν έπρεπε να κάνει κάτι είναι να ψάξει να βρει το σημαίνει το Acalia και γιατί μπορεί να το χρησιμοποίησαν οι παλαιότερες, και συνεπώς αθυεντικότερες πηγές, πριν καταλήξει να ρωτήσει τον Μπαρμπα Γιώργη αιώνες αργότερα…
Διαφορετικά, αν πάμε εμείς σήμερα και ξαφνικά πέσουμε πάνω στον σύγχρονο Μπαρμπά Γιάννη ο οποίος “γνωρίζει την περιοχή καλύυτερα από όλους” και μας δώσει μία καινούργια ονομασία θα πρέπει να την δεχτούμε…
Δεν σχολιάζω καν το ότι συγκρίνει μία πόλη με ένα οχυρό, αλλά ας δεχτούμε πως κάποτε το οχυρό είχε κάποιον πληθυσμό.
ΟΛΟΙ ΓΝΩΡΙΖΩΜΕ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟΝ ΙΤΑΛΟ ΕΞΟΡΙΣΤΟ ΠΟΥ ΕΛΕΓΟΤΑΝ GARGALIANO.
TA ΦΙΛΙΑΤΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΠΗΓΑΔΙΑ ΜΑΛΛΟΝ ΚΑΘΕ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΠΗΓΑΔΙ!
ΤΟ ΣΤΟΜΙΟ ΤΟΥ ΠΗΓΑΔΙΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΦΙΛΙΑΤΡΟ.
ΣΤΗΝ ΜΑΝΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΦΙΛΙΑΤΡΟ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΗΓΑΔΙ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΚΕΙ
1. χτύπα Gargagliano στο ίντερνετ και δες πόσοι θα εμφανιστούν στην Σικελία και στην Νέα Υόρκη – εντωμεταξύ το 90% των Ιταλοαμερικανών προέρχεται από την Σικελία και την Νότιο Ιταλία.
2. υπάρχει περιοχή έξω από το Παλέρμο, το Case Gargagliano, το οποίο μάλιστα είναι περίπου όπως οι Γαργαλιάνοι, ύψωμα με θέα στην θάλασσα.
3. Το κέντρο της παραλίας του Λαγκουβάρδου βρίσκεται ακριβώς στις ίδιες μοίρες του 37ου παραλλήλου με το κέντρο του Μεγάλου Λιμένα των Συρακουσών, δηλαδή η Σικελία βρίσκεται ακριβώς απέναντι.
4. στο παρελθόν οι Μεσσήνιοι αποίκησαν την Σικελία (Ζάνκλη, Μεσσήνη, κλπ) τα στενά της Μεσσήνης, άρα γιατί να μην ήρθαν και κάποιοι από εκεί εδώ; Και επειδή η έλευση Ελλήνων στην νότιο Ιταλία δεν σταμάτησε ποτέ, συνεχίστηκε και στον Μεσαίωνα, στην Καλαβρία μίλαγαν Ελληνικά και στον Μεσαίωνα, απορώ πως απορρίπτουμε την ιδέα “Ιταλών” να επέστρεψαν στην Μεσσηνία.
5. οι Φράγκοι έμειναν στην περιοχή μας για 300 χρόνια, και σχεδόν όλα τα τεράστια κάστρα είναι των Φράγκων – σε αντίθεση δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα χτισμένο από τους Οθωμανούς, καλά δεν αναφέρομαι καν σε Σλάβους κλπ αφού το αρχαιολογικό τους αποτύπωμα είναι σχεδόν μηδενικό.
6. σύμφωνα με κείμενα του κου Θέμελη η Καλαμάτα ήταν κέντρο Γαλλικής κουλτούρας και πολιτισμού και αριστοκρατικές Γαλλικές οικογένειες πα΄ντρευαν τις κόρες τους στην Καλαμάτα. Μιλάμε για 3 αιώνες, όχι για 4 χρόνια (όσο κράτησε για παράδειγμα η Γερμανική κατοχή).
7. έχω εντοπίσει έναν τύπο, μιλάμε για ολόκληρες οικογένειες, σόγια, κλπ, μεταξύ Γαργαλιάνων, Φιλιατρών και Κυπαρρισίας, είναι όλοι/όλες πάνω κάτω ίδιοι, είναι πολύ συχνά ξανθοί ή γενικώς καστανόξανθοι, με το ίδιο οωειδές σχήμα κεφαλής, μύτη, ζυγωματικά, συχνά ανοιχτόχρωμα μάτια. Μιλάμε για πολύ κόσμο. Όλοι αυτοί και αυτές Σλάβοι δεν είναι με τίποτα, ούτε κάτι άλλες φυλές, είτε είναι αυτόχθονες Δωριείς της Μεσσηνίας, διαφορετικά παραπέμπουν απευθείας σε Γάλλους/Νορμανδούς.
8. αυτά πλέον του κλασικού Ελληνικού Δωρικού τύπου που συναντάς σε όλη την Τριφυλία ούτως ή άλλως. Ειδικά τους ρωμαλαίους Δωριείς που προφανώς ήταν αγρότες για εκατοντάδες/χιλιάδες χρόνια και φαίνεται με την μία από τον σωματότυπο.
9. η συστηματική προσπάθεια του συγγραφέα να εντοπίσει αλλόφυλους βοσκούς ως ιδρυτές των Γαργαλιάνων πέφτουν στο κενό σε κάθε περίπτωση αφού η ιστορική πορεία των Γαργαλιάνων δεν παραπέμπει σε κοινότητες κτηνοτρόφων σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Ελλάδος. Προφανώς και υπήρχαν κτηνοτρόφοι, εννοείται, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για μια αμιγώς κτηνοτροφική περιοχή. Αν ήταν θα το γνωρίζαμε.
Όλα αυτά χωρίς να έχω κάποιο θέμα με την κτηνοτροφία. Την ίδια στιγμή οι προφανώς αγρότες της Τριφυλίας έχουν από μέτρια έως σχέση με την θάλασσα. Καμία σχέση, για παράδειγμα, με της νησιώτες. Αν ίσχυε το αντίθετο και πάλι θα το ξέραμε.