Από την ημέρα που οι φανατικοί οπαδοί του Τραμπ εισήλθαν στο Καπιτώλιο της Ουάσινγκτον παρατηρείται στη χώρα μας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωή και το έργο του ζωγράφου-διακοσμητή του Καπιτωλίου Κωνσταντίνου Μπρουμίδη, με καταγωγή από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας. Διαβάζω στα περισσότερα sites διάφορες πληροφορίες, πολλές εξ αυτών να απέχουν παρασάγγας από τις αυθεντικές πηγές που καταμαρτυρούν την πορεία του σπουδαίου καλλιτέχνη μέσα στον χρόνο.
Ουκ ολίγα μέσα ενημέρωσης επιχειρούν μέσα από συρραφές κειμένων και προχειρότητες να προβληθεί ο βίος και η τέχνη του, συνδυαστικά με το τραμπικό ζήτημα. Η εικοσιπενταετής έρευνά μου για την οικογένεια Μπρουμίδη μού επιτρέπει να διαφωνώ με τον τρόπο που παρουσιάζεται ο ελληνικής καταγωγής ζωγράφος. Θυμάμαι με νοσταλγία τον αείμνηστο φίλο σκηνοθέτη, Λευτέρη Ξανθόπουλο, να μας εκμυστηρεύεται σε όλους τους συνεργάτες του: «Κρατούσα τα περιοδικά που είχες παρουσιάσει τον Μπρουμίδη, πάνω από δέκα πέντε χρόνια στο μαξιλάρι μου κι ονειρευόμουν πότε θα κάνω το ντοκιμαντέρ».
Και ήρθε η στιγμή που το όνειρό μας έγινε πραγματικότητα και το 2017 ο «Κωνσταντίνος Μπρουμίδης» γυρίστηκε για την Cosmote History, με σκηνές από Φιλιατρά και Ουάσινγκτον. Και όμως, χρειάστηκε η τραμπική φρίκη για να αναδειχθεί ένας δικός μας πρόσφυγας. Δυστυχώς οι περισσότεροι από αυτούς που κομπορρημονούν για το αίμα του Ελληνα διακοσμητή του Καπιτωλίου παραλείπουν, εν αγνοία τους ίσως, τα στοιχεία που συνθέτουν την τραγικότητα της ζωής του, τόσο του ιδίου όσο και της οικογενείας του.
Ο πατέρας Σταύρος Μπρουμίδης υπήρξε πρόσφυγας κυνηγημένος από τους Οθωμανούς την εποχή των Ορλοφικών, ενώ ο γιος Κωνσταντίνος Μπρουμίδης σημαδεύτηκε κι εκείνος από την προσφυγική μοίρα, να φύγει από τη Ρώμη για να σώσει τη ζωή του, όπως φεύγουν εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες ανά τον κόσμο για άλλες πατρίδες. Το 1848 η Ιταλία ήταν ένα ηφαίστειο. Ο λαός ζητούσε την Ενωση όλων των ιταλικών κρατιδίων. Αυτός ο πόθος προσέκρουσε στην πείσμονα αντίδραση των Παπών. Εκείνη την εποχή ο Μπρουμίδης υπηρετούσε λοχαγός του Βατικανού παράλληλα με τις καλλιτεχνικές του ασχολίες. Τα πράγματα όμως οξύνθηκαν όταν οι επαναστάτες σκότωσαν τον Rossi, υπουργό Εξωτερικών του Βατικανού. Οι παπικές δυνάμεις πήραν τότε άμεση διαταγή να πυροβολήσουν το πλήθος των επαναστατών. Μέσα σε μια τέτοια συμπλοκή ο λοχαγός Μπρουμίδης αρνήθηκε να εκτελέσει τις διαταγές.
Μπορεί να υπηρετούσε στον παπικό στρατό, αλλά η καρδιά του παλλόταν από τις φιλελεύθερες ιδέες των επαναστατών. Αλλωστε ανάμεσά τους είχε πολλούς φίλους και ομοτέχνους. Κατόπιν αυτού φυλακίστηκε από τον καρδινάλιο Antonelli. Αποφυλακίστηκε μετά από δεκατέσσερις μήνες με εντολή του Πάπα Πίου του 9ου που ήταν γνωστός του και είχε επιστρέψει στη Ρώμη με τη βοήθεια των Γάλλων και των Αυστριακών, υπό τον όρο: να μην ξαναγυρίσει ο Μπρουμίδης στην Ιταλία. Ετσι λοιπόν επέλεξε την Αμερική εξαιτίας ενός φίλου, του Αμερικανού φοιτητή της Θεολογίας, John Norris, ο οποίος τον παρότρυνε να ασκήσει εκεί το καλλιτεχνικό του ταλέντο.
Είναι ασέβεια προς τον σπουδαίο καλλιτέχνη Κωνσταντίνο Μπρουμίδη να αναδεικνύεται με χρονοκαθυστέρηση 140 ετών το έργο του, επιφανειακά και μόνο, επειδή οι κουμπουράδες Τεξανοί τα έσπασαν στο Καπιτώλιο. Πού είναι οι αναφορές της δημοκρατικής του συνείδησης; Η άρνησή του να πυροβολήσει; Η οικογένεια που δεν ξανάδε; Η θλίψη που σκόρπισε στην καρδιά του η εγκατάλειψη από τη δεύτερη σύζυγό του και μοντέλο του, Lola Germon; Μάλιστα μία από τις γυναικείες μορφές, ζωγραφισμένες στον Ουρανό του Θόλου, θεωρείται το ακριβές ομοίωμα της συζύγου του καλλιτέχνη, ενώ οι περισσότερες γυναικείες ζωγραφιές έχουν πάντα κάτι από τα χαρακτηριστικά της. Δυστυχώς η ζωή του με τον χωρισμό κατέληξε σε δράμα.
Η μοναξιά και τα ψυχικά αδιέξοδα τον οδήγησαν στην κατάρρευση. Αρρώστησε και τα χρήματα που έπρεπε να λαμβάνει από τις εργασίες του στο Καπιτώλιο πήγαιναν όλα στα φάρμακα. Την 1η Οκτωβρίου 1879 ο Μπρουμίδης σε ιδιαίτερα άσχημη κατάσταση ανεβαίνει στη σκαλωσιά για να ολοκληρώσει κάποια σχέδιά του στο «Διάζωμα» του Καπιτωλίου. Πέφτει όμως απότομα στο δάπεδο και από τότε δεν ξανασηκώθηκε ποτέ. Προσπάθησε να εργαστεί σπίτι του, αλλά το φάσμα της πείνας, η μοναξιά, τα γεράματα, η ξενιτειά, ο φόβος του κοινωνικού εξευτελισμού και οι ασυνείδητοι τεχνοκριτικοί που κατηγορούσαν τα έργα του από φθόνο, τον ισοπέδωσαν. Πέθανε πάμφτωχος, το πρωί στις 6.30 τη 19η Φεβρουαρίου του 1880.
Αν κάποιοι επιθυμούν να αναφέρονται ευκαιριακά στον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, λόγω των πρόσφατων αναταραχών του Καπιτωλίου, ας γνωρίζουν ότι δεν είναι το αίμα που μας συνδέει μαζί του, αλλά η αγάπη του για το πνεύμα, τη μυθολογία, την ελευθερία και τον έρωτα για δημιουργία. Είχε τρεις πατρίδες και στο όνομά του τιμώνται όλοι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες του κόσμου. Και είναι πολλοί αυτοί που σήμερα δεν έχουν τη δυνατότητα στις νέες τους πατρίδες να δείξουν τις τέχνες και τα ταλέντα τους, γιατί πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος από τα τραμποειδή μπράτσα του ρατσισμού.
* συγγραφέας – δημοσιογράφος
